'Ben'lere dokunmayın

[Bluesky24]

Yaz nedeni ile güneşlenme,güneşte kalma süresinin arttığı şu

günlerde vücudumuzdaki benler ve bunlarda oluşan değişikliklikler çok

önem kazanmaktadır.



Çünkü benlerden

kaynaklanan veya direkt olarak ben şeklinde başlayan melanom dediğimiz

deri kanserleri giderek daha sık görülmeye başlanmıştır. Deri

kanserleri melanomlar ve nonmelanomlar olarak iki ana gruba ayrılırlar.

Nonmelanom deri kanserleri olan bazal hücreli karsinoma ve skuamoz

hücreli karsinoma melanomalardan daha çok görülmesine karşılık daha az

tehlikelidir ve nadiren hayatı tehtid ederler.



Eskiden az görüldüğü düşünülen malign melanom oranı son

yıllarda çarpıcı biçimde artmıştır. ABD'de yapılan istatistiklerde,bir

kişide melanom gelişme riski 1930'larda 1500'de bir idi.1996'da yapılan

istatistiklerde ise bu oran 87'de 1 olmuştur, günümüzde ise her 75

kişinin birinde melanom oluşacağı öngörülmektedir.



Melanomlarda

metastaz yapma potansiyeli ve bu hastalığa bağlı ölüm riski tümörün

yayılma derecesi ile ilgilidir. Melanomun tanı ve tedavi

edildiği andaki tümörün kalınlığı çok önemlidir. Derinin üst tabakası

ile sınırlı melanomlarda iyileşme olasılığı % 99'un üzerindedir.Tümörün

deri içindeki kalınlığı 0,75mm'den ince olanlarda beş yıl sağ kalma

olasılığı % 98'in üzerindedir, buna karşılık 4mm'den daha kalın

tümörlerde 5 yıl yaşama şansı % 50'den azdır. Lenf düğümüne metastaz

(yayılma) yapmış tümörlerde veya diğer organlara metastaz durumunda

yaşama süresi daha da düşer. İşte bu nedenlerle melanomlarda erken tanı

ve tedavi çok önemlidir.

Benler ve melanomlar

normalde deri içinde bulunan ve melanosit denilen bir hücreden

kaynaklanmaktadırlar. Melanosit, melanin denen pigmenti üretir,bu da

derinin renklenmesini sağlar.



Melanositler normalde tek tek

dizilmelerine karşılık benlerde ve melanomlarda hücre toplulukları

şeklinde bulunurlar.Benler derinin üst,alt veya her iki tabakasında

toplanmış melanosit hücrelerince oluşturulurlar. Hücrelerde normal

yapılanmanın kontrol dışı kalması nedeniyle melanomların özellikleri

değişir ve büyüyerek asimetrik,sınırları düzensiz ve gelişigüzel

renklenme oluşturacak bir yapılanma oluştururlar.Bu oluşumlar,tipik

olarak değişim göstermeyen, simetrik, sınırları belirgin ve tek renkte

olma eğilimi gösteren iyi huylu benlerden tamamen farklı yapılardır.

Melanositlerde bu değişiklikleri özellikle ultraviyole ışınları, yani

aşırı güneş, solaryum ve X ışınları oluşturmaktadır.



Derinin melanom yönünden incelenmesinde öykü çok önemlidir. Yeni

oluşan benler ya da önceden var olan benlerde büyüklük, biçim, renk

veya duyu ile ilgili değişiklikler çok önemlidir.Melanomların yarısı

ilk olarak kişinin kendisi tarafından farkedilir. Kişiler benlerdeki

boyut ve/veya renk değişiklikleri, kanama, hassasiyet, ağrı ve kaşınma

gibi değişikliklerle doktora başvurabilirler. Ailede melanom veya

melanom dışı deri kanseri öyküsü olup olmadığı da önemlidir.



Ben

muayenesinde bütün deri yüzeyi incelenmelidir. Melanom güneşten korunan

bölgeler dahil, derinin herhangibir yerinde görülebilir. Saçlı

deri,ağız içi, tırnak altları, ayak parmaklarının arası dahil tüm deri

incelenmelidir.



Aslında her insanda benler vardır,ancak ne bu

benlerin hapsi melanomdur ya da melanoma dönüşecektir, ne de bu

benlerin hepsine biyopsi gerekmektedir. Doktorlar riskli hastaları ve

riskli benleri tesbit ederek bu benlere biopsi ve gerekirse ileri tedavi yaparlar.



Melanom gelişme riski yüksek olan kişiler şöyle sıralanabilir:



-Vücudunda 50'den fazla ben olanlar

-Benlerinin çapı 5mm'den büyük olanlar

-Çilli kişiler

-Açık renk ten rengi olanlar

-Sarı veya kızıl saçlılar

-Güneşte kolay yananlar

-Mavi gözlüler

-Birden

çok displastik beni olanlar. Displastik nevüsler yani benler,5mm'den

büyük çapta,değişik pigmentasyon alanları olan,düzensiz

şekilli,asimetrik ve sınırları belirsiz benlerdir.

-Çocukluk veya ergenlik çağında en az iki kere aşırı güneş yanığı geçirme öyküleri olanlar

-Birinci derece yakınlarında melanom öyküsü olanlar.



Benler ile melanomların ayrılmasında ve biyopsi kararının alınmasında bazı kriterler uygulanır.Bunlar:A-Bende asimetri olması,yani benin ortasından geçen bir çizgi ile ayrılan iki yarısının birbirine benzememesi.

B-Ben sınırlarının düz değil de düzensiz ya da girintili çıkıntılı olması

C-Bendeki renklerin birden fazla tonda olması,alacalı pigmentasyon olması

D-Benin çapının 6 mm'den fazla olması (pratik olarak kurşun kalem silgisi çapından daha büyük olması)

E-Benin deri yüzeyinden kabarık olması, şeklinde oluşturulmuş kriterlerdir.



Günümüzde benleri bilgisayar ortamında büyüterek

görüntüleyip her kişi için vücut haritalaması yapan ve bu şekilde daha

iyi tanı,tedavi ve özellikle takip olanağı sağlayan cihazlar geliştirilmiştir.



Melanom

olduğundan şüphelenilen bir bende tanı biyopsi ile konur.Biyopsi sonucu

melanom olarak gelirse hastaya vücut taraması,lenf bezlerinin de

çıkartılması ve ek tedavi yöntemleri uygulanması gerekebilir.



Özet

olarak malign melanom giderek görülme sıklığının artması beklenen,erken

tanı ve tedavi yapılmaz ise ölümcül sonuçlara yol açabilen bir kanser

türüdür.Riskli benlerin önceden alınması,eğer melanom varsa erken tanı

ve tedavi yapılması hayat kurtarıcı olmaktadır.Bu nedenle herkes aşırı

ultraviyole yani güneş ışığından kaçınmalı,güneşlenme konusunda

uzmanların uyarılarına dikkat etmeli,vücudundaki benlere ve bunlardaki

değişikliklere karşı duyarlı olmalıdır.



Trakya Üniversitesi Dermatoloji Ana Bilim Dalı

Başkanı Prof. Dr. Adnan Görgülü, vücudun herhangi bir yerinde çıkan

kırmızı ve siyah renkteki et benlerinin koparılmasının kansere yol

açabileceğini söyledi.Koparmak tehlikeli!



Prof. Dr. Adnan Görgülü, et benlerinin insan vücudunda koparılmadığında

herhangi bir zararı ya da yararı olmayan kırmızı, siyah ya da siyaha

yakın renkteki et parçaları olduğunu söyleyerek, "Eğer koparılmaya,

kesilmeye, kaşınmaya kalkışılırsa koparıldığı yerde yara oluşur. Bu

yara kaşındıkça daha da büyür ve oradaki hücreler zarar görür. Bu da

kansere yol açabilir" dedi.Et benlerin koparıldığı yerde meydana gelen yarayı kapatmak için

vücutta hücre artışının meydana geleceğini söyleyen Prof. Dr. Adnan

Görgülü, Bu hücre artışının etkisi ile yara, zamanla kansere dönüşür.

Et benleri ya doğuştandır ya da doğduktan itibaren ilk birkaç yıl

içerisinde oluşur. Vücutta doğuştan var olan et benlerinin,

dokunulmadığı takdirde insan sağlığı için herhangi bir zararı yoktur.

Alınmasını gerektirebilecek tek neden ise estetik görünümden şikayetçi

olmaktır dedi.Sonradan oluşanların bir kısmı kanser tehlikesi taşıyor



Prof. Dr. Adnan Görgülü, 15 yaşından sonra meydana gelen et benlerinin

doğuştan beri var olan ya da doğduktan itibaren ilk birkaç yıl

içerisinde oluşan et benlerinden farklı bir yapıya sahip olduğunun

altını çizerek, sonradan oluşan et benlerinin sadece bir kısmı

koparıldığı zaman kansere dönüşme riski taşıdığını da söyledi.