[Bluesky24]

Hücrelere ve yaşayan dokulara kimyasal ya da biyokimyasalnitelikte zararlar veren her türlü madde. Zehrin en tipik özelliği buzararlı etkisini en küçükdozlarda bile göstermesidir. İnsan veya canlı vücûduna girince kimyevî tesiriyle, organların vazifesini bozan, hattâ öldürebilen maddelere verilen genel ad. Aslında zehirin umûmî bir târifi yapılamaz. Keçi, yirmi gram morfin yiyip, sıçramasına devam eder. Oysa morfin zehirdir. Ada tavşanları zevkle belladon yer de müteessir olmaz. Tuz rûhu da zehir olamaz. Zîrâ insan mîdesi bizzat bunu yapıyor ve hiçbir zararı olmuyor. Zehirli ve faydalı maddelerin tam târifini yapmak çok güçtür. Çünkü: Zehir, bunu alan canlının türüne tâbidir. Keçiye zehir olmayan morfin insan için zehirdir. Zehir, aynı cinse mensup canlıların şahsiyetine tâbidir. Babaya zararsız olan sigara, üç yaşındaki çocuğunu öldürür. Zehir, alınan doza tâbidir. Her cismin bir dayanabilecek miktarı vardır. Ancak bu miktardan fazlası zehirdir. En şiddetli zehir bildiğimiz siyanürlerin kanda dolaşan miktarı zehirlemez. Mîdeye doldurulan beş litre su ise, insanı öldüren zehirdir. Hattâ yeni doğan bir bebek için bir bardak su zehirdir. Zehir alışmaya da tâbidir. Alışmış bir ihtiyara dokunmayan sigara miktarı, ilk defâ içen ihtiyarı öldürebilir. Zehir, zamana da tâbidir. Sabah aç karna içilen bir sigaranın zehir tesiri, öğle yemeğinden sonra içilen aynı sigaranın tesirinin on katıdır. Zehir, berâber alındığı diğer maddelere de tâbidir. Aynı miktar kafeini hâvi çay ve kahvenin tesirleri başka başkadır. Aynı miktarda ispirto bulunduran absent ile şarabın zehir tesirleri de farklıdır. Amerika’daki vahşilerin oklarının ucuna sürdükleri kürar ismindeki zehir, adaleyi hareket ettiren sinir uçlarını felce uğratır. Adale hareket edemez. Kürar zehirlerin en fenâsıdır. Ağrı yapmadığından, insan zehirlendiğini anlamaz. Elini, ayağını oynatamayarak yere yıkılır veya taş gibi dikilip kalır. Görür ve işitir ise de, gözünü kırpamaz, dilini oynatıp, bağıramaz. En son teneffüs adaleleri uyuşarak, ses çıkaramadan ölür. Zehirlenme akut veya kronik olabilir. Meselâ tek doz fosfor, cıva klorür veya arsenik alınmasından kısa süre sonra ortaya çıkan belirtiler akut zehirlenmedir. Bunun tersine günlerce düşük dozda arsenik alan kişide sindirim bozukluğu, deri döküntüsü, kol ve bacak sinirlerinde vazife bozukluğundan başka belirtiler görülmeyebilir. Bu tür zehirlenmeye kronik zehirlenme denir.