Aşılama Nedir?

[Bluesky24]

Aşılama Nedir?

Yardımcı üreme tekniklerinin ilk adımı aşılama ya da bilimsel adı ile artifisiyel inseminasyondur. Bebek sahibi olmada güçlük çeken ve 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayanlarda infertilite problemi söz konusudur. Bu problemin araştırılmasında ilk aşama erkekte sperm analizi, kadında hormon tetkikleri ve rahim filmidir. BU tetkiklerin hepsinin normal çıktığı ve altta yatan bir problemin bulunamadığı genç hastalarda inseminasyon ilk uygulama olmalıdır.



Kabaca tanımlanacak olur ise, spermleri, kadın üreme sistemi içine, cinsel ilişki dışında herhangi bir yöntemle bırakma işlemidir. Tarihi belki de insanlık kadar eski olmakla birlikte modern anlamda ilk kez 1900''lerin başında hayvanlarda uygulanmıştır. Veteriner hekimlik uygulamalarında çok eskiden beri kullanıla gelen bir tekniktir.



İntraservikal (ICI) ve intrauterin (IUI) olmak üzere 2 tip inseminasyon vardır.İntraservikal inseminasyon''da taze ve hiçbir muameleden geçmemiş ejekulat enjektör ya da özel kanül yardımı ile rahim ağzına ya da vajinaya bırakılır.



İntrauterin inseminasyon''da ise sperm yıkaması etkiyi artırır. Yıkanmış yani bir takım kimyasal maddeler ile muamele edilmiş ejekulat yine özel kanüller ve enjektörler yardımı ile direk olarak rahim içine verilir.



Her iki uygulama türü de ağrı veren işlemler değildir.



Şartları

Başarılı bir inseminasyon için bazı gereklilikler vardır. Öncelikle spermin dölleyebileceği bir yumurta olmalıdır. Yani kadında ovülasyon problemi bulunmamalıdır. Ovulatuar bozukluklarda kadında önceden yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar kullanılarak (kontrollü ovarian hiperstimülasyon) ve çatlatma iğneleri yardımı ile bu sorunun üstesinden gelinebilir. İkincisi tüpler yumurta ve spermin buluşmasını sağlayabilmelidir, yani rahim filmi ile açık oldukları gösterilmelidir. Ayrıca erkeğin sperm analizi sonuçları normal ya da en azından normale yakın olmalıdır. Ejekulatında hiç sperm olmayan ya da çok az sperm bulunan kişilerde inseminasyon fayda sağlamaz. Son olarak ise oluşan bir gebeliğin tutunmasını engelleyecek endometrial bir patoloji olmamalıdır. Özetleyecek olursak inseminasyon için gereken şartlar:



İOverler ve tüpler fonksiyonel olmalı

Semen analizi normal olmalı

Endometrial patoloji bulunmamalıdır.



Ayrıca



Normal cinsel ilişkinin mümkün olmadığı durumlara

Sperm hareketliliğinin az olduğu hallerde

Servikal faktörün bozuk olduğu durumlarda

Anti sperm antikorların varlığında da inseminasyon yararlı olabilir.



İnseminasyonun normal cinsel ilişkiye olan üstünlüğü servikal faktörü ortadan kaldırması spermlerin kat etmesi gereken yolu azaltmasıdır. Bazı durumlarda rahim ağzından salgılanan sıvı spermlerin rahim içine geçişine engel olabilir. İnseminasyon bu gibi durumların varlığında önemli avantajlar sağlar.



Başarı oranları

ICI- Günümüzde pek uygulanmayan bu teknik normal cinsel ilişkiye oranla gebelik şansını sadece %2 civarında arttırır.



IUI- Altta yatan infertilite nedenine bağlı olarak normal ilişkiye oranla %5-20 artış söz konusu olabilmektedir. Şans uygulama sayısı arttıkça biraz daha artar. Teorik olarak bir sınır olmamakla birlikte 6-7 seferden fazla denenmemesi önerilmektedir.



Eğer evlilik ve infertilite süresi uzunsa aşılama denenmeden direk tüp bebek ve mikroenjeksiyona geçilebilir.



İşlem

Aşılamaya karar vermeden önce çiftin her ikisinin de infertilite açısından bütün tetkikleri yapılmış olmalıdır. Eğer Ovülasyon idüksiyonu yapılacak ise uygun ilaçlar ile bu sağlanmalı ve seri ultrasonografilerle yumurta hücresi gelişimi saptanmalı, bu hücre ya da hücreler yeterli boyuta ulaştığında çatlatma iğnesi yapılmalıdır. İdeal olarak bu iğneden 32-36 saat sonra inseminasyon yapılır.Eğer gerek görülür ise ultrason takipleri esnasında kanda östrojen değerlerine bakılabilir. Ovarian hiperstimülasyon sendromu gelişir ya da gelişme şüphesi uyanır ise tedaviye ara verilebilir.



İşlem gününden önce en az 3 gün süre ile erkek ejekülasyonda bulunmamalıdır. İşlem günü erkek klinikte semen örneği verir. Bunun için tercih edilmesi gereken yöntem mastürbasyondur. Mastürbasyon esnasında kayganlaştırıcı vb. kullanılması sperm kalitesini bozabileceğinden bu konuya dikkat edilmelidir. Elde edilen semen örneği belirli kimyasal maddeler ile işlemden geçirilip hazırlandıktan sonra (yıkama), inseminasyona hazır hale gelir. Kadın jinekolojik muayene pozisyonunda uzanır. Spekulum takılır, serum fizyolojik ile temizlik yapıldıktan sonra uygun katater serviks ağzından rahim içine ilerletilir. Enjektöre çakilmiş olan semen yavaş ve dikkatli bir şekilde bu katater vasıtası ile rahim içine verilir. Daha sonra katater ve spekulum çıkartılır.Bir miktar semenin dışarıya geri gelmesi normaldir. İnseminasyon ağrılı bir işlem değildir. İşlemden sonra kadın 10-15 dakika kadar uzanır ve daha sonra normal hayatına dönebilir.Şart olmamakla birlikte hastaya progesteron desteği verilebilir.Aşılamadan sonraki ilk 24-48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılması önerilir ancak yatak istirahatı gerekli değildir.



İşlem sonrası 2 hafta içinde adet görülmez ise gebelik testi yapılır. Testin pozitif olması durumunda uygun şekilde gebelik takiplerine başlanır. Negatif olması durumunda kadının adet kanamasının 3. günü yeni bir deneme için ilk ultrason incelemesine çağırılır.



Kaynak: Bebek