SEZARYAN ILE DOGUM

[Bluesky24]

SEZARYAN ILE DOGUM

SEZARYAN ILE DOGUM





Anne dogum için hastaneye yatali 6 saat olmustu. Sancilar oldukça siddetli geliyordu. Baslangiçta hersey yolundaydi. Dogum ilerliyordu. Ancak son 2 saattir bazi seyler ters gidiyor gibiydi. Kuvvetli sancilara ragmen Can'in pozisyonunda bir degisiklik olmamisti. Ayni yerde duruyordu. Sonunda Anne'nin hekimi kararini verdi. Kemik çati yeterince genis degildi ve bebegin kalp sesleri sikinti belirtileri gösteriyordu. Dogumu sezaryan ile sonuçlandiracakti. Bu durum Anne'nin ve Baba'nin pek hazirlikli olmadigi bir karardi. Kendilerini hep normal vajinal doguma hazirlamislardi. Aylarca nefes egzersizleri yapmislar, konu ile ilgili birçok kitap okumuslardi. Acaba baska çare yok muydu?

Evet her dogum eyleminin sezaryan ile sonlanma olasiligi vardir. Hamileligin son günlerinde en çok merak edilen konu dogumun ne sekilde olacagidir. Genelde normal dogum istenir.

Normal Dogum Nedir?

Normal dogum Can'nin basinin önde olarak vajinal yoldan oldugu dogumdur. Bir vajinal dogumun normal olup olmayacagi Can dogana kadar kesin olarak kestirilemez. Son anda bile bazi seyler ters gidebilir. Ancak önceden yapilan muayenelerle dogumun normal olma sansi hakkinda hekim bir kani edinebilir.

özellikle ülkemizde sezaryana karsi bir korku vardir. Sezaryanla dogan kadinlarin yarim kalacagi ( O'da ne demekse?), iyilesmesinin çok güç olacagi, karninin sis kalacagi söylentileri dolasir durur. Bunlarin hiçbiri gerçekleri yansitmaz.









Sezaryan nedir?

Sezaryan ile dogum Can'in ve sonunun , Anne'nin karnindan uterusu açarak çikartilmasidir. Can'in ve Anne'nin sagligini tehdit eden her durumda ya da vajinal yolla dogumun imkansiz oldugu durumlarda sezaryan yapilir.

Sezaryan ameliyati dünyanin bildigi en eski ameliyatlardandir. Tibbin ve teknolojinin ilerlemesiyle ameliyat teknigi çok gelismistir. Ameliyatlarin mikropsuz kosullarda yapilmasi, kan verilebilmesi, kuvvetli mikrop kirici ilaçlar, modern cerrahi malzeme ve genel anestezi vermeden belden yapilan uyusturma sayesinde ameliyatin tehlikesi çok azalmis, nerdeyse normal dogum kadar tehlikesiz olmustur.

Normal kosullarda ameliyat 45 dakika kadar sürer. Can ameliyat basladiktan yaklasik 10 dakika sonra çikarilir. Sonra kesilen katlar dikilir. Can'a ulasmak için cildden baslayarak 8 kat tabaka kesilmekte ve sonra dikilmektedir.

Bu tabakalar sirasiyla...

- Cilt,

- Cilt alti yag dokusu...

- Kaslarin koruyucu kilifi...

- Kas tabakasi...

- Karin iç zari...

- Uterus zari...

- Uterus kasi...

- Amnion zari...









Sezaryan orani neden artiyor?

Son yillarda tüm dünyada ve ülkemizde sezaryan ile dogan bebek orani hizla artmaktadir. Bugün birçok gelismis ülkede sezaryan orani %20-25 arasinda seyretmektedir. Yani her 4 veya 5 bebekten biri artik sezaryan ile dogmaktadir. Halbuki oran 1970 de %5.5, 1980 de ise %16.5 idi. Bu da sezaryanin birçok hekim ve aile tarafindan yaygin bir sekilde benimsendiginin göstergesidir.

Sezaryan oraninin artisinda bir baska neden hekimlerin egitimlerindeki degisikliklerdir. örnegin eskiden Can'in ters gelislerinde vajinal dogum daha çok uygulanan bir dogum sekli idi. Böyle olunca egitim gören hekimler vajinal yoldan ters dogumlari yapmakta ustalasirdi. Ama yavas yavas sezaryan orani arttikça vajinal yoldan dogan Can sayisi azaldi. Uzmanlik egitimi gören hekimler ters gelen bebeklerin vajinal dogumunu ögrenemeden uzman olmaya basladilar. Bu durumda bugün nerede ise hemen her ters dogum sezaryan ile dogurtulmaya baslandi.

Ayni egilim forseps dogum içinde geçerli oldu. Forsepsi eline bile almadan uzmanlik egitimini tamamlayan bir hekim dogal olarak her zorlu dogumda sezaryan ile doguma yöneldi.

Artan her sezaryan sayisi daha sonraki dogumlarinda sezaryan ile olmasina neden olur.

Yani sezaryan sayisinin artisi bir kötü daire seklinde çalisir durur. Bu kötü daireyi kirmak için son yillarda daha önce sezaryan ile dogum yapmis Anneleri daha sonraki dogumlarinda vajinal yolla dogurtmak egilimi artmaktadir.



Aileler sezaryani neden benimsiyor?

çagdas aileler günümüzde küçük kalmak istiyor. En fazla iki çocuk düsünüyor. Bu nedenle daha garanti gördükleri sezaryani tercih ediyor. ikinci operasyon esnasinda da tüplerini baglatarak bir daha gebe kalma korkusundan kurtulmus oluyorlar.

Sosyoekonomik kosullari iyi olan aileler sezaryani daha fazla tercih ediyorlar. çünkü bu ailelerin özel hastanelerde, özel hekimlerle dogum yapma sanslari fazla. Tercihlerini daha iyi belirliyorlar. Ekonomik kosullari kötü olan aileler ise devlet ya da sigorta hastanelerinde dogum yapiyorlar. Bu hastanelerde çok gerekmedikçe sezaryana fazla basvurulmuyor. Bu egilim sadece ülkemizde degil, dünyada da böyle.

Bu nedenle özel hastanelerde sezaryan orani kat kat fazladir. 30 yasin üstündeki Annelerde ve yüksek ögrenim görmüs Annelerde sezaryan tercihi çok daha fazladir

Sezaryanin üstünlükleri...

Birçok durumda sezaryan ile dogum tercih edilir. Bugün gelismis ülkelerde her 4 dogumdan biri sezaryan ile olmaktadir. Bunun nedenleri sunlardir.

Sezaryan tehlikesiz bir dogum sekli haline gelmistir.

Normal dogum sirasinda Can uzun süreler oksijensiz kalir. Sancilar sirasinda olan bu durum uzun sürerse Can'da bazi hasarlar olabilir. Sezaryanda böyle bir tehlike yoktur.

Normal dogum sirasinda ikinmalara ve zorlanmalara bagli olarak rahim ve idrar kesesi sarkmalari olur. Uterus agzi yirtiklara bagli akinti sikayetleri olabilir. Rahim agzinin genislemesine bagli olarak cinsel iliskide eski zevk kalmayabilir. Sezaryan ile bu sakincalar ortadan kalkmistir.

çogu zaman normal dogum sonrasi çekilen sikintilar sezaryan'a göre daha fazla olur. Epizyotomi dikisleri siser, mikrop kapabilir. Anne otururken ve diskilarken siddetli sanci yapabilir. Dikisler iltihap kaparsa epizyotomi kesisi açilabilir ve aylarca süren sikintilar dogurur.

Sezaryan esnasinda uterus veya yumurtaliklarda mevcut myom, kist gibi olusumlari çikarma sansi dogar, Anne ikinci bir ameliyat olasiligindan kurtulur.

Sezaryan ile daha zeki bebekler...

Ancak sezaryan ile dogumun en büyük amaci dogacak çocuklarin zeka ve akil yönünden geri kalmamasini saglamaktir.

Can anne karninda uterus içinde bulunmaktadir. Can Anne'ye göbek kordonu ve plasenta araciligiyla baglidir.

Dogum eylemi basladiktan sonra sancilar sirasinda göbek kordonu sikisabilir ve bebege giden kan ve oksijen miktari azalabilir. Bu durumda Can'in beynindeki hücreler ölmeye baslar. Bu olay zamaninda farkedilmeyip gerekli önlem alinmazsa bebek tüm ömrü boyunca sakat ya da geri zekali olabilir. Bu geri zekalilik çogu zaman farkedilmeyecek kadar hafif olur. Ancak çocuk büyüyüp okula gitmeye basladiktan sonra zeka eksikligi belirmeye baslar. Derslerde, okullara giris sinavlarinda basari gösteremez.









Sezaryanin riskleri...

Herseye ragmen sezaryan bir operasyondur. Karin açilmaktadir. Karin içi iltihaplanma riski her zaman vardir. Dikislerde, ciltaltinda kanama ve iltihap ile karsilasilabilir.

Sezaryan ile kan kaybi normal doguma göre daha fazladir. 2. veya 3. kez yapilan sezaryanlar 1. lere göre daha risklidir. çünkü ilk sezaryandan yapisikliklar kalmistir. Idrar kesesi yukari kaymis olabilir. Idrar kesesinin veya idrar yollarinin zedelenme riski vardir.

Sezaryan sonrasi dikis bölgesindeki sancilar 3-4 gün devam eder ve Anne'nin hareketlerini ve emzirmesini güçlestirir.

Genel anestezi ile yapilan sezaryanlarda anesteziye bagli sikintilar olabilir. Bu sekilde sezaryan ile dogum yapanlarda Anne ölüm orani vajinal doguma göre 3-4 kat fazladir.









NEDEN SEZARYAN ILE DOGUM?..

Bas-çati uyumsuzlugu...

En sik sezaryan nedeni Can'in basi ile Anne'nin kemik çatisinin birbirine uymamasidir. Ya Can'in basi çok büyük olmakta ya da Anne'nin kemik çatisi ileri derecede dar olmaktadir. Ya da bas ile çati birbirine uyar büyüklüktedir. Ancak basin kemik çatiya oturus sekli basin çatidan geçisini engeller.

Bazan dogum ilerler. Bas iyice kemik çatinin içine yerlesir. Ama pozisyonu ters oturur. Bir türlü son hareketi yapip disari çikamaz. Bu durumda sancilar ne kadar güçlü olursa olsun Can'in basi belli bir noktadan ileri geçemez. Sezaryan yapilmadigi takdirde hem Anne'nin hem de Can'in yasami tehlikeye girer. Hamilelik sirasinda yapilan kontrollerde bu uyusmazligi önceden saptayabilmekteyiz. Böylece gereksiz sanci çektirmeden planli sezaryan ile dogum yaptirmaktayiz.

- Can Sikinti da...

Ikinci sik neden Can'in sancilar basladiktan sonra sikintiya girmesidir. Bu durum Can için bir çesit nefes darligidir. Bu durum daha çok gelismesi geri kalmis ve Anne karninda iyi beslenememis Can'larda görülür. Ayrica dogum gününün geçmesi, kordonun Can boynuna dolanmasi, ya da dügümlenmesi bu sikintiya neden olabilir. Bu durumun olusabilecegi düzgün ve dikkatli yapilan kontrollerle anlasilabilir ve uygun zamanda Anne'yi normal doguma birakmadan sezaryanla dogurtmak gerekir.

Gelisme geriligi olan, yeteri kadar Anne karninda beslenememis Can'larin eylem sirasinda sikintiya girme orani yüksektir. Bu nedenle belirgin gelisme geriligi olan Canlari fazla sikintiya sokmadan sezaryanla dogurtmak en uygun yol olur.

Bazen Can sagliklidir ve dogum normal ilerlemektedir. Ama bir süre sonra Can'in sikintiya girmeye basladigini gösteren belirtiler ortaya çikar. Kalp sesleri bozulmaya, Can'in diskisi suyun içinde gözükmeye baslar. Bu durumda ya kordon sikismistir, ya da plasentada ayrilmalar olmaktadir. Kordonu kisa olan Can, asagi dogru hareket edince sikintiya girer. Böyle durumlarda dogum yakinsa Anne'ye oksijen vererek, pozisyonun degistirerek ve doguma aktif olarak yardim ederek vajinal yoldan dogurtma sansi degerlendirilebilir. Ama Anne uzun sürecek bir dogum sürecinin basinda ise sezaryan yeglenmelidir.

Kanamalar...

üçüncü önemli sezaryan nedeni kanamadir. Eger Can'in sonu önde yerlesmisse ya da dogum bitmeden son ayrilmaya baslamissa çok siddetli kanamalar olur. Düzenli kontrole gelen Annelerde bu tehlikeler önceden farkedilebilir ve zamaninda sezaryan yapilarak hiç bir tehlike yasamadan hamilelik sonlandirilir. Yüksek tansiyonu olan veya son aylarda tansiyonu yükselmis hamilelelerde son ayrilma riski daha fazladir. P>

Ters Duruslar...

Dördüncü önemli neden Can'in uterusta ters ya da yan durmasidir. 100 hamilelikten %95'inde en geç son ayda Can'in basi asagi dogru dönerek kemik çatiya yerlesir. 100 hamileden 5'inde ise Can bu dönüsü yapamaz ve poposuyla kemik çatiya yerlesir. Burada ters gelis söz konusudur.

Dogum eylemi sirasinda bas önden ise dogum yolunu açar. Basin geçtigi her yerden gövde rahatlikla geçer. çünkü gövde basa göre daha esnektir. Bu nedenle popo önde giderken dogum yavas ilerler. Poponun geçtigi yerden bas geçemeyebilir.

Ters geliste vajinal yoldan dogum yaptirmaya çalismak, Can'in gelecegi ile kumar oynmaktir. Dogumun son anina kadar neler olacagi bilinemez. Can'in vücudu dogup kafasi içeride sikisabilir. Can canli bile dogsa ileride bir çok sakatliklar ortaya çikabilir. Onun için ters gelislerde dogum sancilarini beklemeden sezaryan yapmak en uygunudur.

Diger nedenler...

Can'in çok iri olmasi, Anne'ye ait seker, tansiyon gibi hastaliklar, sonun önde gelmesi, ikiz hamilelikler, erken dogumlar sayilabilir.

- Eski Sezaryanlilar...

Bu konudaki genel egilim daha önce sezaryanla dogum yapmis Anneleri yine sezaryanla dogurtmaktir. öncelikle ilk dogumda sezaryana yol açan neden sürüyorsa sezaryan karari verilir. Bu neden ortadan kalkmis olsa bile eski dikis yerlerinin zorlanmasindan ve açilmasindan korkulur. Bu nedenle yerlesmis bir deyis vardir.Bir kez sezaryan, daima sezaryan. Ancak bu yaklasim son yillarda degismistir. Gelismis ülkelerde sezaryanla dogumun maliyeti normal doguma oranla çok fazladir. Bu nedenle özellikle özel saglik sigortasi yapan sirketlerin de zorlamasiyla daha önce sezaryanla dogum yapmis Annelere ikinci hamileliklerinde vajinal dogum denenmesi yayginlasmaktadir.

Son yillarda ABD'de eski sezaryanlilarin %60 a yakini vajinal yoldan dogurtulmaya baslanmistir. Iyi seçilmis olgularda vajinal dogum sansi oldukça yüksektir. O korkulan rahim yirtilmasinin görülme sikligi da fazla degildir. Ancak ülkemizin kosullari henüz bu yaklasimin çok uzagindadir. çünkü bu hamilelerde dogum eyleminin çok dikkatli izlenmesi gerekirki bu özel hastanelerde bile mümkün degildir. Ayrica ülkemizde hastalara kendilerine yapilan islemleri anlatan epikriz dedigimiz tibbi raporun verilmesi yaygin degildir. Bu durumda ilk sezaryanin gerekçeleri bilinemez. Uterusa yapilan kesinin yeri önemlidir. Eger kesi biraz yukaridan yapilmis ise vajinal dogum sirasinda yirtilma riski asagidan yapilmis kesilere göre daha fazladir.









Istege Bagli Sezaryan...

Hiçbir tibbi gereklilik yokken istege bagli sezaryan yapilmasi ne kadar dogrudur? Bu oldukça tartismali bir konudur. Bazi hekimler keyfi sezaryana karsidir. Gerekmedikçe sezaryan yapmazlar. Ama çogu hekim keyfi sezaryani benimsemistir. Bana göre de bir ailenin sezaryan tercih etme hakki olmalidir. Bir kisi vücuduna ne gibi girisimlerde bulunulabilecegi hakkinda karar verebilir. Annede normal dogum yerine sezaryani yegleyebilir

Epidural anestezi ile sezaryan,

1) Anne uyumadigi için Can'ini çiktigi anda görebilir.

2) Uyusturucu verilmedigi için Can çok saglikli dogar.

3) Genel anestezide Can'in az ilaç almasi için çok hizli çikarilmasi gerekir. Bu nedenle kan kaybi fazla olur, dokular daha fazla zedelenir. Oysa epidural anestezide aceleye gerek yoktur. Böylece ameliyat sonrasi iyilesme daha çabuk olur.

4) Genel anestezi alindiginda, alinan gazlara bagli olarak Can çiktiktan sonra uterus iyi kasilamaz ve kan kaybi fazla olur. Epidural anestezide ise böyle bir risk yoktur.

5) Ameliyat sonrasi agri duyulmaz. çünkü sadece kesilen yerler uyusmustur. Gaz sancisi olusmaz.