Aort Kapak Hastalığı

[Bluesky24]

Aort Kapak Hastalığı

Aort Kapak Hastalığı » Aort Kapak Hastalığı Nedir?



Aort kapak kalbin sol karıncığı ile kalpten çıkan aort damarı arasında bulunan yarımay şeklinde 3 adet yaprakçıktan oluşur ve kanın geri kaçmasını önler. Aort kapakta herhangi bir nedenle meydana gelen darlık yada yetmezlik sonucu nefes darlığı, çarpıntı ve bayılma şikayetlerinin görülmesine aort kapak hastalığı denir.





Aort kapağın çalışması

Aort Kapak Hastalığı » Neden Olur?



Aort kapak hastalığının nedenlerini 3 başlık altında değerlendirilir.



1. Doğumsal nedenler

2 yaprakçıklı aort kapak erişkin yaşta en sık görülen aort darlığı nedenidir. Nadiren aort yetmezliği şeklinde görülür. Toplumda %1-2 sıklıkta görülen 2 yaprakçıklı aort kapak, kalp içi enfeksiyon geçirme riskinden dolayı da hayati tehlike arz eder.



2. İleri yaşa bağlı

65 yaş ve üstündeki hastalarda kapaklar zamanla kalınlaşma göstererek esnekliğini yitirir. Sıklıkla darlığa nadiren de yetmezliğe neden olmaktadır. Şeker hastalığı, sigara kullanımı, böbrek yetmezliği, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol bu hastalığın ilerlemesi için önemli risk faktörü olarak görülmektedir.

3. Ateşli romatizmal hastalık

Bizim ülkemizde olduğu gibi özellikle gelişmekte olan ülkelerde aort kapak hastalığının en sık nedenidir. Beta mikrobu sıklıkla boğaz enfeksiyonuna neden olur.Yaklaşık 3 hafta sonra eklemlerde şişlik ve kızarıklık ortaya çıkar. Eğer mikroba bağlı gelişen vücuttaki savunma sistemi kalp kapağını da tutarsa kapakta hasarlanma meydana gelir







Aort kapak hastalığı şikayeti olanlar ve olmayanlar şeklinde ayrılabilir. Belirtiler genelde iş yaparken ortaya çıkabildiği gibi, istirahat halinde de görülebilir. İstirahat halindeki şikayetler hastalığın ilerlemiş olduğunu gösterir. Bu tip hastaların kalp kası bozulduğundan ameliyattan fayda görüp görmeyeceği yapılan tetkiklerle detaylı değerlendirilmelidir.

Hastalar genelde iş yaparken göğüs ağrısı, nefes darlığı, çabuk yorulma ve çarpıntı yada bacaklarda şişlik gibi kalp yetmezliği bulgularından yakınırlar.

özellikle aort darlığında bayılma, göğüs ağrısı ve kalp yetmezliğine ait şikayetler, sırası ile hastanın hayatta kalma süresini belirlemektedir. Buna göre göğüs ağrısı başlayan hastalarda 4 yıl, bayılma şikayetleri mevcut ise 3 yıl ve kalp yetmezliği olanlarda ise 2 yıl hayatta kalma beklentisi vardır. Aort yetmezliğinde ise bayılma şikayetleri nadiren görülür. Daha çok gece göğüs ağrısı, iş yaparken çabuk yorulma ve sırtüstü yatmakla ortaya çıkan nefes darlığı şikayetleridir, Bunların belirmesi hastalığın ilerleme döneminde olduğunu gösterir.



Yakınmaları olan hastaların kalp doktoruna başvurmasıyla ilk muayenesi yapılır. Kalp seslerinde dinlemekle üfürüm duyulur. Kalb ultrasonu diyebileceğimiz ‘‘Ekokardiyografi ,, cihazı ile kalp kapaklarındaki darlık ve yetmezliğin derecesi belirlenir. Ancak kapaktaki darlığın yeri ve bozukluğun derecesi ekokardiyografi ile tam olarak belirlenemezse ve hasta 40 yaşın üstünde ise kalp damarlarınıda görüntülemek maksadıyla ‘‘Kateterizasyon,, yapılır. Kateterizasyon işlemi lokal anestezi ile kasıktan girilen tel ile kalbin damarları ve kapaklarının ilaçlı madde ile görüntülenmesidir.



Aort kapak hastalığının tedavisi ilaçla yada cerrahi olarak ikiye ayrılır.

İlaç tedavisi

İlaç tedavisi genelde hastalığın cerrahi tedavi sınırına ulaşmadığı, 6 ay süre ile düzenli olarak yapılan takipleri boyunca uygulanır.

Temel tedavi ilkeleri ;

1.Romatizmal ateş hastalığının tekrarlamasını önlemek

Tekrarlayan romatizmal nedenli aort kapak hastalığında, aort kapağının hasarlanmasında şiddetli artış meydana gelmektedir. Bu nedenle ateşli romatizmal hastalık geçiren hastaları boğaz enfeksiyonundan korumalı ve her ay kalçadan penisilin iğnesi yapılmalıdır.

2.Kalp iltihabı riskinden korunmak

Kalp kapağında hasarı olan hastalar, ufak cerrahi girişimlerden ( Diş çektirme, sünnet, endoskopi yapılması gibi ) önce mutlaka doktoruna danışmalı ve uygun antibiyotik tedavisi planlanmalıdır . Ufak cerrahi girişimlerden sonra kana geçen bakteriler hasarlı kalp kapağında hayatı tehdit eden iltihaba neden olabilir.

3. Kalp yetmezliği tedavisi

İleri derecede aort kapak hastalığı olan vakalarda kalbin pompa fonksiyonu bozulabilir ve kalp yetmezliği tablosu gelişebilir. Bu tür hastalar kalbin kas yapısı bozulmuş olduğundan ameliyat şansınıda kaybetmiş olabilir. Bu maksatla kalp kasılmasını destekleyen, vücutta biriken sıvıları idrarla atan ilaç tedavisi uygulanır.



Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavi kapak onarımı yada kapağın değiştirilmesi şeklinde yapılır. Cerrahi tedavide % 90 sıklıkta aort kapak değiştirilir. çıkarılan kapak yerine metal kapak veya başka canlıdan ( insan, domuz, sığır ...) alınan işlem görmüş aort kapak yada uygun çap ve büyüklük sağlanırsa hastanın kendi sağ kalbi ile akciğerleri arasındaki pulmoner kapağın takılmasıdır. Hastanın kendinden çıkarılan pulmoner kapağın yerinede başka canlıdan alınan işlem görmüş kapak takılır.

Metal kapaklar çift yapraklı, tek yapraklı ve toplu kafes şeklindedir. Günümüzde aort kapak için en dayanıklısı çift yapraklı metal kapaklardır. Fakat pıhtı yapma ihtimali ve bunu önlemek için devamlı olarak ‘‘coumadin,, denilen kanı sulandırıcı ilaç kullanması gerekmektedir.

Biyolojik kapaklar ise aynı ( insan) yada farklı ( domuz,sığır) türdeki canlılardan alınan işlem görmüş kapaklardır. Hastanın kendisindende kapak ( pulmoner kapak dediğimiz, sağ kalp ile akciğer arasındaki kalp kapağıdır) alınabilir. Pulmoner kapak genellikle çocukluk yaşta ve hastanın aort kapağıyla uygun büyüklük sağlanırsa takılır.







Aort kapak hastaları şikayetlerinin durumuna, kalbin kasılma fonksiyonlarına, kapak darlık yada yetmezliğinin derecesine, kalbin odacıkları arasındaki basınç değişikliklerine göre değerlendirilmektedir.

Buna göre Aort Darlığı için ameliyat kriterleri şunlardır :



1. Ciddi aort darlığında ; yani kapak açıklık oranı 1cm2 den küçük ve iş yaparken nefes darlığı, göğüs ağrısı, bayılma şikayeti olan hastalar.

2. Şikayeti olmayan ciddi aort darlığı varlığında ; Kapak alanı 0.6 cm2 den küçük ,

Ritim bozukluğu,

Kalp büyümesi ,

Kalbin kasılma fonksiyonunda bozulma

Sol karıncık ve aort damarı arasındaki basınç farkının 50 mmhg dan büyük olması,



3. Şikayeti olmayan ciddi aort darlığı ile birlikte kalpten çıkan aort damarının genişlemesi veya kalp damarlarının tıkanıklığından dolayı ameliyat olacak hastalar,

Aort Yetmezliği için ameliyat kriterleri şunlardır :



1. Kalp kası fonksiyonu normal ileri derecede aort yetmezlikli hastalarda iş yaparken ortaya çıkan nefes darlığı, göğüs ağrısı ve çarpıntı şikayetlerinin olması,

2. Kalp kası fonksiyonları bozulmuş ileri derecede aort yetmezliği olan fakat şikayetleri az olan hastalar,

3. Şikayetleri olsun yada olmasın kalbin kanı pompalama gücü düşmüş hastalar,

4. Şikayetleri yok, kalp kası fonksiyonları normal ancak kalbi büyüme gösteren hastalar,

5. Kalp damarlarına bypas cerrahisi yapılacak orta veya ileri derecede aort yetmezliği olan hastalara aynı seansta kapak operasyonu uygulanır.



Protez Kapak Seçiminde Göze Alınan Kriterler ve Kapak çeşitleri



Protez kapaklar piyasada çeşitli firmalar tarafından değişen fiyat ve kalitede üretilmektedir. Hastalıklı aort kapağın yerine takılacak protez kapaklar, çift yapraklı, tek yapraklı ve toplu kafesli metal kapaklar ile, hastanın kendisinden yada başka canlıdan ( insan,sığır,domuz) alınan üç yapraklı işlem görmüş doku kapakları şeklindedir.



İdeal bir kapakta aranan özellikler;

Uzun süreli sağlam ve fonksiyonel olmalı,

Vücut içerisinde pıhtı oluşumuna sebep olmamalı,

Kolay takılabilir olmalı,

Kapak kenarlarından kaçağa neden olmamalı,

Enfeksiyona dirençli olmalı,



Tüm bu özelliklere sahip mükemmel bir protez kapak olmadığından, mevcut kapaklar uygun hastalara takılmaktadır.

Takılacak kapağın seçimi, cerrahın kendi tercihi ( genelde çift yapraklı metal protez) ile birlikte, hastanın yaşı, kapağın işleme tarzı, açılma derecesi, elde edilebilirliği, maliyeti ve teknik servis desteğine göre olmaktadır.

Yaşa göre kapak tercihi önemli bir kriter olup, hastanın düşkün ve bakıma muhtaç hali doku protezi tipinde kapakların takılmasını gerektirir.

Yaşı 18 den küçük hastalar gelişme döneminde olduklarından kendi pulmoner kapağı ( sağ kalbi ile akciğeri arasındaki kapağı) yada işlem görmüş kadavradan alınan aort kapağının takılması önerilir. Alınan pulmoner kapağın yerinede kadavradan alınan işlem görmüş kapak takılır.

18-75 yaş arası hastalarda sırasıyla; metal kapak, kadavra kapağı ve pulmoner kapak tercih edilir. Bu yaş grubunda en uzun ömürlü olan çift yapraklı metal protez kapak ilk olarak tercih edilmelidir.

75 yaş üstü hastalara ise domuz kapağı yada sığır kalp zarından yapılan işlem görmüş doku protez kapağı takılır.

Metal kapaklar

Metal kapaklar dayanıklılığı ve iyi performansları nedeniyle en sık tercih edilen kapaklardır. 65 yaşından küçük erişkin hastalarda aort kapak için çift yapraklı metal kapak tercih edilir. Vücut içinde pıhtı oluşturabilmesinden dolayı, hastaların ömür boyu kanı sulandırıcı ilaç ( coumadin ) kullanması gerekir. Pıhtı oluşturma riski kapak takıldıktan sonraki ilk aylarda yüksektir . Kan sulandırıcı tedaviye rağmen yıllık pıhtı oluşturma riski % 1-2dir. Kan sulandırıcı tedavi kullanması gereken kronik ritim bozukluğu, kalp içinde pıhtı ve geçirilmiş vücut içerisinde pıhtı oluşumu hikayesi olan hastalarda da tercih mekanik kapak şeklinde olmalıdır. Doğurganlık dönemindeki kadınlar, aktif mide ülseri hikayesi , 70 yaş üzeri ve düzenli kan sulandırıcı ilacı kullanamayacak durumdaki psikiyatrik bozukluğu olan hastalarda tercih edilmez

Metal kapaklardan bazıları aşağıdaki gibidir







Doku kapakları



Doku kapağı takılacak hastalarda amaç, kanı sulandırıcı ilaçtan kaçınmak olduğundan, kalbin kulakçığından kaynaklanan ritim bozukluğu yada uzun süreli kan sulandırıcı ilaç kullanımı gerektiren ek hastalığı olmaması gerekir . Bu tür rahatsızlığı olan hastalarda metal kapak tercih edilmelidir. Bu kapakların en önemli dezavantajı zamanla ortaya çıkan kapaktaki yapısal bozukluktan dolayı yeniden ameliyat gerektirmesidir. Kan sulandırıcı ilaç sadece ilk 3 ayda önerilir. Yaşlı hastalarda tercih edilmesinin başlıca nedeni, hastadan beklenen yaşam süresinin, takılacak doku kapağının özelliğini yitirme süresinden daha kısa olmasıdır. 45 yaş altındaki hastalarda çabuk yıpranma etkilerinden dolayı nadiren kullanılır. Ancak kan sulandırıcı ilacı kullanamama ve periyodik kontrolleri aksatacak düzeyde sosyo-kültürel seviyesi düşük hastalara yaş sınırı gözetmeden doku kapağı takılmalıdır. Ayrıca çocuk sahibi olmak isteyen genç bayan hastalara gebelik boyunca kanı sulandırıcı ilaç kullanımı gerektirmemesinden dolayı doku kapağı tercih edilir. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda doku kapakları kısa sürede kireçlenme yapar ve özelliğini kaybeder.

Doku kapaklarından bazıları aşağıdaki gibidir.









Hastanın kendisinden alınan kapaklar

Pulmoner kapak, hastanın sağ kalbi ile akciğere giden ana damarı arasındaki 3 yaprakçıktan oluşur. Ameliyat öncesi yapılan kalp ultrasonu denilen ekokardiyografi tetkiki ile aort kapağın çapı ile takılacak pulmoner kapağın ölçümleri yapılır. ölçülen değerlere göre uygun büyüklük ve çap sağlanırsa hastanın pulmoner kapağı çıkarılarak aort kapağı yerine takılır. Aort kapak yerine takılan pulmoner kapak pıhtı yapmaması,enfeksiyona dirençli olması, kan akışının mükemmel olması ve kanı sulandırıcı ilaç kullanma gereksinimi olmamasından dolayı tercih edilebilir. Vücuttaki büyümeye kalbinde uyum sağlaması açısından sıklıkla çocukluk yaşlarda tercih edilir. Yıpranma süresi metal kapaklardan kısadır. çıkarılan pulmoner kapağın yerine ise kadavradan alınan işlem görmüş doku kapakları takılır. Uzun süreli takiplerde ise pulmoner kapağın yerine takılan kadavradan alınan kapaklarda bozulmaya yönelik problemler olabilmektedir.











Doç.Dr.Melih Us

www.melihus.com