Bronzlaşma

[Bluesky24]

Bronzlaşma

BRONZLASMA



Yaz mevsimi ile birlikte tüm cilvesiyle bastan çikaran günes, yakici oyunlariyla bizi kandirmaya çalisiyor. Ama tatilcilere uyari; herseyin oldugu gibi günesin de "çogu zarar, azi karar".

Mutluluk hormonlarini harekete geçiren, mutlu olmamizi saglayan günes isinlari, bagisiklik sistemimizi güçlendirirken, kemiklerimiz için de gerekli olan D vitaminini saglar. Ancak günesin, hayatimizi zehir edebilen yönleri de var. Bunlarin arasinda günes çarpmasi, deri lekeleri, günes alerjisi, cilt kanserlerini sayilabilir. Günes isinlari: Ultraviyole (UV) radyasyon, günesten gelen radyant enerjinin bir seklidir. Günes elektromagnetik spektrum diye bilinen bir dizi enerji yayar.

Ultraviyole (UV) radyasyon, dünya yüzeyine erisen günes enerjisinin dogal bir parçasidir, fakat daima zararlidir. UV radyasyonu ne görebiliriz ne de hissedebiliriz, fakat o vücudumuzdaki etkilerini hissederiz. UV isinlari dalga boylarina göre siniflandirilirlar.

UV-A, UV radyasyonun en az zararli seklidir ve dünyaya büyük miktarlarda erisir. Çogu UV-A isinlari ozon tabakasinin içersinden dogrudan geçer.

UV-B radyasyon potansiyel olarak çok zararlidir. UV-B radyasyonunun çogu stratosferde ozon tarafindan yutulur.

UV-C radyasyon çok enerjik oldugundan potansiyel olarak en fazla zararlidir. Stratosferde oksijen ve ozon tarafindan yutulur ve asla dünya yüzeyine erismez.

Özetle, UV radyasyondan zararin esas olarak spektrumun UV-B sinifindan gelmesine ragmen eger yeterli miktarlarda maruz kalinirsa UV-A da bazi riskler ortaya çikarir. Isinlarin vücudumuzda etkiledikleri alanlarin sinifalndirilmasinda:

Günes isinlari uzun (infrared) ve kisa dalgalardan (UV-A, UV-B ve UV-C) olusmaktadir.

UV-A isininin dalga boyu 320-380 nm' dir ve derinin derin tabakalarina (dermis) ulasir ve yayilir.

UV-A isini yil boyunca ve gün içinde degisik saatlerde, mevsimlerde veya hava kosullarinda degismeksizin etkili olmaktadir.

UV-B isinin dalga boyu 290-320 nm 'dir ve derinin üst tabakasini (epidermis) etkiler.

UV-B isini yaz aylarinda ve yüksek rakimli yerlerde daha yogundur.

Gelen UV radyasyon dünya üzerinde yüzeylerden yansir. Yansiyan UV; eger maruz kalinma süresi uzunsa direkt UV gibi insanlara, bitkilere ve hayvanlara zarar verebilir. Çogu yüzeyler UV radyasyonu farkli derecelerde yansitir. Kar UV radyasyonun %85'in üstünde bir miktarla en yüksek bölümünü yansitir ve UV radyasyon yükseklikle artar, bu nedenlerle de kayakçilar ve daga tirmananlar dikkat etmelidirler. Kuru kum ve beton %12'nin üzerinde yansitabilir. Su ise sadece %5'ini yansitabilir.

Kumlu sahillerde günes banyosu yapanlar, bir parkta yesil çimenler üzerinde günese maruz kalanlardan %10'un üzerinde daha fazla UV-B alirlar.

Günesli bir günde hafif bir rüzgar sizin serinlemenize neden olabilir, fakat bu sizin cildinize etki eden UV miktarini degistirmez. Sicakligi UV radyasyonla karistirmayin.

Güneslenirken dikkat edilmesi gereken bazi konulari sirladigimizda:

Günes isinlarinin en siddetli oldugu öglen saatlerinde (11.00 ile 15.00 arasinda) günese çikmamaya özen gösterilmelidir.

Gölgede oturulmalidir.

Semsiye, sapka kullanilmali; açik renk giysiler giyilmelidir.

Günesten koruyan ürünler bilinçli kullanilmalidir.

Eriskinler deri tiplerine göre farkli koruyan faktör içeren ürünler kullanirlar, ancak çocuklarda deri tipine bakilmaksizin yüksek faktörlü ürünler kullanilmalidir.

Günesten koruyan ürünler, günese çikmadan yarim saat önce deriye uygulanmalidir.

Deriye yeterli miktarda ve kalinlikta sürülmelidir. Günesten koruyan ürünler deriye esit miktarda yedirilerek ve gerekirse; sik havuza veya denize girmek, havlu ile kurulanmak ve terlemek gibi durumlarda gün boyunca uygulanmalidir.

Yüz, omuz, ense ve boyun gibi daha yogun olarak günes isinlarindan etkilenen bölgeler sürekli günesten koruyan ürünler kullanilarak korunmalidir.

Tedavi amaci ile doktor tarafindan verilen kimi ilaçlar (antibiyotikler, dogum kontrol ilaçlari vb.) derinin günes isinlarina karsi duyarliligini artirmaktadir. Bu durumda kisi doktorun önerileri dogrultusunda günesten korunmalidir.

Son yapilan bilimsel arastirmalar, bronzlasma ile cilt kanseri arasinda dogrudan bir iliski oldugunu ortaya koydu. Bu baglamda yaz aylarinda saglikli bronzlasma yöntemleri konusunda kamuoyunu uyaran saglik örgütleri, çocuklarin ve açik tenli kisilerin günes isigindan korunmasi gerektigine dikkat çekiyor. Kanser riski yaninda günes cildde erken yaslanmaya neden olmaktadir. Uzun süren günes banyolari, deride zaman içerisinde incelme, elastikiyetin bozulmasi (kirisiklik), kuruluk, pigmentasyon degisikligi, kilcal damarlarin belirginlesmesi, fotoyaslanma ve deri kanserinin olusma riskinin artmasindaki mekanizmadir.

Deri kanserine yakalanan hastalarin geçmislerinde, özellikle çocukluk dönemlerinde iki veya üç kez ciddi günes yaniklarina maruz kaldiklari görülmüstür. Körpe ciltlerin yüksek koruma faktörlü kremlerle, sapka ve giysilerle korunmalari sarttir.

Dermatologlar cilt kanserine yakalanma riski açisindan cilt tiplerini 6 veya 7 kategoride ele aliyor:

° Keltlere özgü solgun, çilli cilt; mavi veya yesil gözler; sari veya kizil saçlar. Bu kisiler bronzlasamaz, yalnizca kizarirlar. Cilt kanseri riski: Yüksek.

° Sarisinlara özgü açik ten; çil görülebilir; açik renk saçlar ve açik renk gözler. Cilt hafifçe bronzlasabilmekle birlikte çok çabuk kizarir. Risk: Yüksek.

° Üçüncü kategoriye Avrupa'nin çogunlugu girer. Bunlarin tenleri Keltlerden bir ton koyudur. Gözler herhangi bir renk olabilir. Saçlar kumraldan koyu kahverengiye uzanan bir renk skalasi izler. Bu gruptakiler bronzlasmadan önce çogunlukla kizarirlar. Ancak bronzlastiklarinda ciltleri kahverengiye döner. Risk: Orta.

° Dördüncü grubu Akdenizli tipi olusturur. Bazi Asyalilar ve Hintliler de bu gruba girer. Bunlarin gözleri ve saçlari koyu kahverengidir. Risk: Düsük.

° 5.gruba Hintliler, Uzak Dogulular ve Pasifik Adalarinda yasayanlar girer. Risk: Çok düsük.

° 6.ve 7. kategoridekileri Afrikalilar, Afro-Karaipliler ve Avustralya yerlileri olusturur.

UV-A isinin derinin derin tabakalarina kadar ulasip yayilarak deri kanserine neden olabilir. Günes yanigini olusturan UV-B isini ise daha az etkilidir. Bu nedenle günes isinlarindan koruyan ürünler UV-A ve UV-B filtreleri içermelidir. Yaniksiz –saglikli günler dilegi ile...