Hipertiroidi veya tirotoksikoz nedir?

[Bluesky24]

Hipertiroidi veya tirotoksikoz nedir?[/b]



Hipertiroidi, tiroit glandinin fazla çalismasina bagli olarak tiroit hormonlarinin fazla miktarda salgilanmasi sonucu ortaya çikan klinik tabloya verilen isimdir.



Tirotoksikoz, degisik nedenlerle örnegin fazla miktarda tiroit tableti alinmasi yada tiroiditlerde oldugu gibi tiroit depolarindan kana ani olarak tiroit hormonlarinin bosalmasi sonucu kanda tiroit hormonlarinin yükselmesine verilen isimdir. Iki durumda da klinik olarak ayni tablo ortaya çikar



Hipertiroidi ve tirotoksikozun sebepleri nelerdir?



Hipertiroidi'yi meydan getiren degisik nedenler mevcuttur. Bunlari kabaca 4 sinifa ayirabiliriz.



1. Tiroidin asiri uyarilmasi:



Tiroidin asiri uyarilmasi degisik nedenlerle olur. Bunlar:



a. Basedow-Graves hastaligi

b. Asiri HCG

c. Hipofiz tümörleri

d. Asiri iyot alinimi.

2. Tiroit nodüllerine bagli gelisen hipertiroidi sebepleri

a. Toksik otonom fonksiyonel tiroit nodülü

b. Toksik multinodüler guatr

3. Tiroit zedelenmesine bagli gelisen hipertiroidiler

a. Subakut tiroidit

b. Postpartum tiroiditi

c. Agrisiz veya sessiz tiroidit

d. Radyasyona bagli gelisen tiroidit

e. Akut supuratif tiroidit

4. Degisik nedenlere bagli gelisen hipertiroidiler

a. T-3 veya T4 hormonlarinin asiri alinmasi

b. Struma ovari



a. Basedow-Graves hastaligi nedir? Sebebi nedir?



Ülkemizde en sik rastlanan hipertiroidi nedenlerinden biridir. Hipertiroidi belirtileri, bazen guatr, göz ve deri belirtileri ile kendini gösterir. Otoimmun bir hastaliktir. Bu hastalikta kanda otoantikorlar bulunur. Antikorlar, yabanci maddelere, virüslere veya bakterilere karsi olusan proteinlerdir. Otoantikorlar ise vücudun kendi dokularina veya kimyasina karsi olusmus antikorlardir. Basedow-Graves hastaliginda TSH reseptörlerine karsi antikorlar olusur. Bu antikorlara Tiroit Reseptör Antikorlari (TRAb) denir. Bunlar TSH reseptörleri ile birlestigi zaman TSH'dan daha fazla miktarda tiroit hormon yapimini artirir.



Bu antikorlar vücutta nasil olusur?



Genetik burada önemli rol oynar. Dolayisiyla, bir ailede birden fazla fertlerde ve özellikle kadinlarda görülür. Kendisinde Graves hastaligi tespit edilen bir kadin diger aile fertlerine de bunu bildirerek onlarin da bu hastaliktan haberdar olmalarini saglamalidir. Hashimoto hastaligi da ailevi bir hastalik oldugundan bu iki hastaliga ayni aile fertlerinde rastlanilabilmektedir.



Otoantikorlarin olusmasinda ikinci mekanizma, baskilayici T lenfosit hücrelerinin yetersiz olusudur. Bu durumda B lenfosit hücrelerinde antikor yapimi baslar. T hücrelerindeki baskilayici etkinin kalkmasi büyük psisik travmalardan (kaza, ölüm, ayrilik veya islerin iyi gitmemesi) sonra meydana gelir. Diger yandan bazi arastiricilar, stresin hipertiroidiye neden olmadigini mevcut olan hafif hipertiroidiyi siddetlendirdigini ileri sürmektedirler. Bazilarina göre ise birtakim virüslerin etkisi ile TSH reseptörleri degismekte ve yabanci cisim (antijen) olarak algilanarak buna karsi antikor üretilmektedir. Sonuç olarak, hipertiroidide antikor yapimini uyaran sistemin henüz tam olarak anlasilmis oldugunu söyleyemeyiz. Özellikle hastalarim arasinda psisik travmalardan sonra hipertiroidi gelismesine çok sik rastladigimi söyleyebilirim. ÖSS sinavina giren bir hastamda büyük ümitle bekledigi sonucun düsündügü gibi çikmamasi üzerine birkaç gün içerisinde siddetli ekzoftalmi, çarpinti ve zayiflama baslamisti.



Hashimoto hastaliginda görülen otoantikorlarin en azindan %50'si Basedow-Graves hastaliginda da bulunur. Basedow-Graves hastaligi diger otoimmun hastaliklardan olan vitiligo ve olgunlasmamis gri saç ile birlikte de görülebilir. Agir otoimmun hastaliklardan olan myasthenia gravis, romatoid artrit, sistemik lupus ertiromatosus ve diyabet ile çok daha az siklikla birlikte bulunur.



b. Human chorionic gonadotropin (HCG)



Hiperitroidinin nadir rastlanan nedenlerinden biri de hamilelik sirasinda salgilanan ve HCG denilen hormonun asiri salgilanmasidir. Bu hormonun bir molekülü TSH'ya benzemekte ve hamilelik sirasinda tiroit glandini uyararak hafifçe büyümesine neden olur. Bu uyari her zaman hipertiroidi olusturmaz. Ancak hidadiform mole ve hyperemesis gravidarum olan hastalarda asiri miktarda HCG salgilanmasi sonucu hipertiroidi meydana gelir.



c. Hipofiz tümörleri



Çok nadir olarak hipofiz tümörlerinin asiri miktarda TSH salgilamasi sonucu hipertiroidism meydana gelir. Diger hipertiroidilerde TSH düzeyleri oldukça düsük bulunmasina ragmen bu durumda TSH düzeyler normalden yüksektir.



d. Asiri iyot alimi sonucu olusan hipertiroidism



Asiri miktarda iyot alimi özellikle multinodüller hiperplazisi olan hastalarda hipertiroidiye neden olur. Örnegin çok fazla iyot içeren Lugol solüsyonu veya düzensiz kalp atislarinin tedavisi için kullanilan Cordorane (amiodorane) alinmasi. Bu hastaliga tip dilinde Jod-Basedow hastaligi da denir. Bu nedenle gerekmedikçe bu ilaçlarin alinmamasi gerekir.



e. Toksik otonom fonksiyonlu tiroit nodülü ve toksik multinodüller guatr



Bu hastalikta tiroitte bulunan bir veya birden fazla nodül TSH'dan bagimsiz olarak çalisir ve asiri miktarda T3 veya T4 veya her iki hormonu birlikte üretir. Hipertiroidi nedenleri arasinda en sik rastlanan sebeplerden biridir. Bu nodüllere toksik otonom çalisan tiroit nodülleri denir. Ancak her otonom çalisan tiroit nodülü toksik nodüle dönüsmez. Nodüller birden fazla ise bu hipertiroidi türüne toksik multinodüller guatr denir. Bu nodüller tiroit sintigrafisinde tiroidin diger kisimlarina nazaran daha fazla aktif maddeyi tutar. Bu nodüllere tiroit sintigrafisinde bu özelliklerinden dolayi sicak nodül denir. Sicak nodüllerin kanser olma riski çok azdir.



f. Tiroit glandinin zedelenmesi



Tiroid hormonlari üretildikten sonra tiroitteki kolloid içerisine depolanir ve lüzumu halinde kana verilir. Tiroit glandinin zedelenmesi sonucu depolarda bulunan tiroit hormonlari kana karisir. Bu duruma tirotoksikoz denir. Tiroidin zedelenmesi tiroidit dedigimiz tiroidin iltihabi hastaliklarinda görülür. Bunlar,



• subakut tiroidit,

• postpartum tiroidit,

• agrisiz veya sessiz tiroidit,

•radyasyona bagli gelisen tiroidit,

• akut supuratif tiroidit.



Tiroiditlerde görülen tirotoksikoz geçicidir. Hipertiroidi, tiroit hormonlarinin fazla miktarda tiroit glandinda üretilmesi sonucu olusan duruma denir. Kisaca tirotoksikoz, gerek hipertiroidi sonucu gerekse diger nedenlere bagli olarak kanda tiroit hormon yüksekligine verilen isimdir. Mesela Basedow-Graves hastaliginda fazla yapim sonucu tiroit hormonlari kanda artmistir. Bu durumda, hipertiroidi ve tirotoksikoz terimleri ayni zamanda kullanilabilir.