Kanserin Etkileri

[Bluesky24]

Hücre sayısındaki aşırı artışın bazı koşullarda nasıl olup da yaşamsal tehlike yarattığını anlamak kimi zaman güçtür. Habis hastalığın ciddi etkileri kanserin yayıldığı normal dokuların ve/veya bölgelerin (örn. karaciğer, kemik ya da akciğerler) normal işlevlerini engelleyecek şekilde giderek daha çok kanserli hücreyle dolması ve hasara uğraması sonucunda oluşur. Belirli bir bölgeyle sınırlı (lokalize) kanserlerin ölümle sonuçlanması oldukça alışılmadık bir durumdur. Kanser ölümlerinin büyük bölümü hastalığın yayılmasına ya da metastazlara bağlıdır. Ancak, bu fiziksel süreçlere ek olarak kanserler hem belli bir bölgede hem de dolaşım sistemi aracılığıyla tüm vücudu etkileyen çok çeşitli zehirli (toksik) kimyasal maddeler üreterek de genel durumda giderek artan bir bozulmaya neden olabilir. Bu kimyasal maddeler kilo kaybı ve halsizlik gibi belirtilere yol açabilir.

SINIFLAMA



Kanserler, hücrelerin normal olandan ne ölçüde farklılaştığına göre derecelendirilir. İyi farklılaşmış (tıp dilinde iyi diferansiye) kanserlerde (kimi zaman grad 1″ de denir), normal hücre yapısı korunur ve hücreler sık bölünmez. Hücrelerden bazıları, esas özgül görevlerini belli ölçülerde h'l' yerine getirebilir. Yelpazenin öbür ucunda kötü farklılaşmış (tıp dilinde kötü diferansiye) kanserler (grad 3) yer alır; bu kanserlerde hücreler öylesine değişmişlerdir ki, normal hücrelerden artık çok farklıdır ve görevlerini yerine getirme yetilerini tamamen yitirmişlerdir. Kötü farklılaşmış kanserler daha hızlı çoğalma ve daha saldırgan olma eğilimindedir ve akıbeti daha kötüdür. Bunların arasında farklılaşması orta düzeyde olan kanserler yer alır.

Kahserler yayıldıkları dokulara göre değil, köken aldıkları normal hücrenin türüne göre sınıflandırılır. Buna birincil sınıflandırma adı da verilebilir. Her sınıftan kanser yukarıda tanımlandığı gibi derecelendirilir; kanserlerin büyüklükleri ve yayılma dereceleri de evrelendirme' adı verilen süreç içinde değerlendirilir (bk. s. 30). Birinci] sınıflandırma dikkate alındığında, hemen tüm kanser türleri aşağıdaki gruplardan birine yerleştirilebilir.

Karsinomlar



En sık görülen kanserlerdir. Deri ve pek çok iç organın çeperi dahil, vücut yüzeylerini örten hücrelerden köken alır. Ağız, boğaz, bronşlar (havanın akciğerlere girip çıkmasını sağlayan tüpler), özofagus (yemek borusu), mide, barsak, mesane, ute-rus (rahim) ve yumurtalıkların yanı sıra memede, prostat bezinde ve pankreastaki kanalları örten dokular da bunlar arasındadır.

Farklı karsinom türleri vardır ve bunlar köken aldıkları normal hücrelerin görünümüne göre adlandırılır. Skuamöz karsinomlar' (yassı hücreli karsinomlar) özellikle deri, akciğer, ağız, boğaz ve yemek borusunda; adenokarsinomlar' özellikle meme, barsak, alt yemek borusu, mide ve yumurtalıklarda; geçiş hücreli karsinomlar' esas olarak mesanede ve küçük hücreli karsinomlar' akciğerde görülür.

Sarkomlar



Yüzeyi örten dokulardan değil de kemik, yağ, kas ve vücudumuzun pek çok bölümünde bulunan güç lendirici bağ dokusu gibi destekleyici dokulardan köken alır.

Lenfomalar



Vücudumuzda ve özellikle de lenf bezlerinde ve kanda bulunan lenfosit' adlı hücrelerden kaynaklanır. Bu hücreler bağışıklık sistemimizin çok önemli bileşenleridir. Lenfomalar etkilenen hücre tipine göre Hodgkin hastalığı' ve Hodgkin dışı lenfomalar' olarak ikiye ayrılır.

Lösemiler



Kemik iliğinde akyuvarları üreten hücrelerden kaynaklanır. Akyuvarlar (lökositler) vücudumuzun enfeksiyona karşı savunmasında kritik bir rol oynar. Lösemili hastaların kanında anormal akyuvar sayısı büyük ölçüde artar. Anormal hücreler genellikle işlevlerini doğru biçimde yerine getirmediği ve kemik iliğinde yeni normal hücre yapımı için alan bırakmadığı için soruna yol açar.

Miyelom



Kemik iliğinde bulunan ve antikor (enfeksiyonlarla savaşmamıza yardımcı olan proteinler) adı verilen plazma hücrelerinin kanseridir.

Germ hücreli tümörler



Yumurta ve spermlerin üretiminden sorumlu olan testis ve yumurtalıklar-daki hücrelerden köken alır. Tera-tomlar ve seminomlar bu tümör tipleri arasındadır.

Melanom



Bu deri kanseri türü, derideki pigment üreten hücrelerden (melanositler) köken alır.

Gliom



Beyin ya da omuriliğin destekleyici doku hücrelerinde gelişir.

Prekanseröz (ön kanser) oluşumlar



Son olarak, görünürde sağlıklı olan kişilerde rahim boynu sürüntüsü (servikal smear) ya da memenin radyolojik incelenmesi olan mamografi (bir sonraki bölüme bakınız) gibi tarama testleri sırasında saptanan ve kansere dönüşme potansiyeli taşıyan yaygın bazı oluşumlardan da söz etmek gerekir. Bu tür bozukluklar özellikle rahim boynu (serviks) yüzeyini ve memedeki süt kanallarını etkiler ve karsinoma in situ' olarak adlandırılır. Bu, mikroskobik incelemede en yüzeydeki hücrelerin habis bir görüntüsü olduğu, ancak yüzey örtüsünün hemen altındaki dokuların herhangi birini istila ederek habis bir davranışa giriştiğine ilişkin bir belirti olmadığı anlamına gelir.



Karsinoma in situ lenfatik dolaşım ya da kan dolaşımı yoluyla yayılamaz ve kendi başına hiçbir yaşamsal tehlike doğurmaz. Ancak tedavi edilmediğinde gerçek bir kansere dönüşme riski vardır





Kaynak: saglik.gen.tr