yaslilik ve yaslanma

[Bluesky24]

yaslilik ve yaslanma



Yaslilik



Yaslilik Psikolojisi

Alzheimer

Bunama (Demans)

Titreme (Tremor)

Menopoz

Yaslilik Psikolojisi ve Estetik Ameliyatlar









Yaslilik Psikolojisi

Son yillarda tibbin gelismesi, bireyin kendine ve yasamina daha fazla deger vermesiyle ortalama insan ömrü uzamis, dünyada nüfus ise artmistir. 2010 yilinda dünya nüfusunun %7.3'ünün 65 yasin üstünde olacagi öngörülmektedir. ( Edirne 2000 Geriatri kongresi )

Yaslilik dönemi 65 yas ve üzeri olarak kabul edilir. Algilamada yaslanmayla birlikte bir azalma, yaratici yeteneklerde bir azalma, dikkatsizlik, daha yavas düsünme hizi görülebilir. Buna karsin yasam deneyimleri ile birey zenginlesmis oldugundan, iyi bir degerlendirme ve zengin konusma dili ise kazançlaridir. ögrenme yetenegindeki azalmaya, hareketlerindeki yavaslama da eslik edebilir. Ribot kanununa göre, yaslilarda daha önce edinilen bilgiler saglam kalir ve yeni ögrenilen bilgiler çabuk unutulur.

Zihinsel degisikliklere paralel olarak, kisilikte de degisiklikler olusabilir. Yeni durumlara uyum saglayabilme, yeni düsünceleri kabul etmede güçlük yasayabilir. çevreye karsi daha az ilgili, kendi bedenine ve kendine karsi daha ilgili olup, iliskilerde daha derin ve seçici olabilirler. Yeniliklerden ürkebilirler ve eski yasamlarini özleyerek genç nesille aralarindaki uzaklik artamaya baslayabilir.

Yaslilikla birlikte bedende fiziksel yakinmalar da artar. Sagliklarina asiri önem verme, her gün bir hastaliktan söz edip, sik sik doktora basvurmalar artabilir.Ayrica asiri tutumluluk, kisisel esyalarina karsi bagimlilik gelistirebilirler.

Yaslilik bireyin geçmisini de daha sikliklasorguladigi bir dönemdir. Kisi geçmisinde kendisine doyum veren bir hayat yasamissa, hedeflerine, isteklerine, ideallerine yaklasabilmisse, yasliligi daha kolay kabullenir. üretkenlik döneminde yapamadigi etkinliklere katilabilir. Seyahat etmek, okumak, Artik daha genislemis olan ailesine ve arkadaslarina zaman ayirmak gibi, yasamini zenginlestiren seyler yapabilir.

Yasliligi kabullenme her bireyin dinamiklerine göre degisir. Maddi olarak güvencesi olmasi ya da az olmasi, ailesi ve dostlari içinde sevdigi kisileri kaybetmis olmasi, kendini fazlalik olarak hissetmesi, yakinlarina yük oldugunu varsaymasi yasli kisileri etkileyebilir. Huzursuz bir dönem baslayabilir ve yasli kisi depresyona girebilir.



YASLILIKTA GöRüLEN ORGANIK HASTALIKLAR



* Alzheimer ( Bakiniz Alzheimer )

* Demans ( Bunama ) ( Bakiniz bunama )



YASLILIKTA GöRüLEN PSIKOLOJIK HASTALIKLAR



* Depresyon

Kisi geçmis yasantisinda ve simdiki yasantisinda kendine ve ürettiklerine saygi duyamiyorsa depresyon baslayabilir. Geçmisteki hatalarini düzeltebilmek için ikinci bir sansi olmadigini anlar. Bazen yasliligi INKAR etme ve depresyonun bedensel bir hastalik olarak (Somatizasyon) ortaya çikmasi görülebilir.

* Mani

Yasli hastada mani bir günün bir kisminda canli ve neseli iken, birkaç saat sonra depresif ve bitkin hale geçisi olarak tanimlanabilir. Sik sik duygu durumlari degisir, süpheci olabilir. Bir konu üzerinde, konuya fazla girmeden konusma biçimi olan fikir kaçislari görülür.

* Yaslilarda Anksiyete Bozukluklari

Genel olarak gelecegi konusunda endise yasamaya baslar, çaresizlik duygulari artar. Basit fobiler ve saplantili düsünceler görülebilir.

Yasli insanlarda görülen bu hastaliklar psikiyatri + psikoterapi ile tedavi edilirler.

Alzheimer

Alzheimer beyinde yikilma ve yozlasma hastaligi olarak tanimlanmistir. Yaslilik öncesi ve yaslilikta en çok görülen bunama nedenidir.

Birey daha önce ögrendigi bilgilerini hatirlamada olsun, yeni bilgilerini hatirlamada olsun, sürekli güçlük çeker. Yeni bilgileri ögrenmede ve saklamada karisiklik çeker.

Hastanin duyu - organ islevlerinde bozukluk görülmez ama objeleri tanimada ve tanimlamada güçlük çekmeye baslar. Tasarlama bozulur. Yaslilik öncesi baslayan Alzheimer hizli gelismesine karsin yaslilikta baslayan Alzheimer agir ve sinsi gelisir. Hastanin kisiler arasi iliskilerini ve toplumsal rolünü olumsuz etkileyerek, geriye dönemeyerek ilerler. Hasta ruhsal bir gerileme de yasayarak sonunda çöküntüye gidebilir.

Bütün bunamalarin ( demanslarin ) %60'ini Alzheimer hastaligi kapsar.

Yakin bellek ( yeni ögrenilen seyler ve yeni yasanan olaylar ) bozuklugu ve entellektüel islevlerde azalma seklindedir.

Baslangiçta ise baslamada isteksiz, hevessiz olma, ilgi duymama, günlük isleri yapmada ihmal, zevk veren ugrasilardan vazgeçme gibi belirtiler görülebilir. Gittikçe ilerleyen unutkanlik meydana gelir. Kisi ayni soruyu durmadan sorar, o soruya verilmis olan yanit akilda kalmaz. Kisi yeni olmus günlük olaylari animsamazken, eski hatta çok eski olaylari animsar. Yolunu, yerini kaybeder. Uzun yolculuklara çikamaz. Huzursuzluk ve birseyler yapma isteginin kaybolmasi çok görülür. Hastalik ilerleyince yürüme bozuklugu, idrarini kaçirma, toplumdan uzaklasma ortaya çikabilir. Ileri safhalarda hasta yatalak olur.

Hastaligin nedeni bilinmemektedir.

Bunamalarda tedavi, ekip olarak uygulanir. Nörolog hastaya bunama tanisini koyar. Bu bunamanin iyilestirilebilecek diger nedenlere bagli olup olmadigi da hastane arastirmalari ile saptanir ve tedavi plani hazirlanir.

Bunama (Demans)

Bunama zihinsel islevlerin tümünde genel bir azalma ve entellektüel gerileme halidir. Yakin bellek bozuklugu ( yeni ögrenilen seyler ve yeni yasanan olaylar) belirgindir. Ilerleyicidir. Yaslilikta en sik ve en ciddi görülen hastalik grubunu olustururlar. (Bakiniz Alzheimer )

Titreme (Tremor)

Nedenleri ve riskleri

Belirli kas gruplarinin sinirlerinden kaynaklanan bir problemdir. Tüm vücudu ya da vücudun belli bir bölümünü etkileyebilir. ( örn. El titremesi )

Titremenin birincil belirti oldugu durumlar sunlardir :

1- Ailevi tremor ( Ailesel )

2- Esansiyel tremor ( Nedeni belli olmayan )

3- Ilaç alimina bagli tremor



Baska hastaliklarda ise titreme hastaligin diger belirtilerine eslik eder.

Belirtiler :

1- Titremeler tek basina, kendiliginden, geçici ya da aralikli olabilir.

2- Saniyede 6 - 10 kez meydana gelebilir.

3- Bas, eller, kollar, göz kapaklari veya diger kaslar etkilenebilir.

4- Vücudun alt kismi genellikle etkilenmez.

5- Vücudun her iki yani esit sekilde etkilenmez



Titreme, istemli hareketlerle veya stresle daha çok artar, uykuda kaybolur.

Arastirma testleri, tremorun tahmin edilen nedenine göre yapilir.

Tedavi :

Eger titreme günlük aktiviteyi çok etkilemiyorsa tedaviye gerek yoktur.

Kisinin yapisina göre çesitli ilaçlar önerilebilir. Kafein içeren içecekler ve diger uyaricilardan sakinmak gereklidir.

Titreme siddetliyse, özellikle ince motor hareketlerini etkiler ( ör. Yazi yazmak, konusmak gibi )

Günlük aktiviteyi etkileyen titremede, mutlaka doktora basvurulmalidir.

Menopoz

Menopoz, bütün kadinlar için hayatlarinin bir döneminde karsilasacaklari yeni bir baslangiçtir. Kisa bir süre öncesine kadar yakin arkadaslariyla bile konusmaktan çekinen kadinlar, artik yasamlarinin bu önemli dönüm noktasiyla ilgili daha çok bilgi sahibi olmak istiyorlar. Menopoz nedir ?, Bu dönemde beni neler bekliyor ?, Bu dönemi nasil daha rahat geçirebilirim ?, Hormon Replasman Tedavisi nedir ? gibi sorulara yanit ariyorlar.



1- Menopoz hakkinda genel bilgiler



a) Menopoz nedir ?

Bir kadinin hayatinin orta yaslarinda (siklikla 45 - 55 yaslari arasinda) adet dönemlerinde bazi degisiklikler meydana gelebilir; adetlerin düzeni ve siddeti degisebilir. Sonunda adetler kesilir. Kesin olarak kadinin gördügü son adet menopozu isaret eder. Bunun nedeni, yumurtaliklardan yeteri kadar östrojen salgilaniminin kesilmesidir. Menopoz bazen hayat degisimi olarak ifade edilir ve kadinin dogurganlik döneminden kisirlik dönemine geçisini tanimlar.



b) Menopoz neden meydana gelir ?

Her kadin dogurganlik yillarindaki seks hormonlarinin (örnegin östrojen, progesteron) yapimindan sorumlu sabit sayida yumurtalik folikülleri ile dogar. Herhangi bir zamanda tüm yumurtalik folikülleri kullanildiginda , yumurtaliklar seks hormonlarinin yapimini keserler. Bu hormonlarin , özellikle östrojenin eksikligi durumu, menopoz ile sonuçlanir. Hormon Replasman Tedavisi, hormonal dengeyi korur.



c) Menopoz ne zaman meydana gelir ?

Menopoz zamani kadindan kadina büyük bir degiskenlik göstermekle birlikte, siklikla 45 - 55 yaslari arasinda meydana gelir. Ortalama menopoz yasi 51'dir.



d) Menopoz ne kadar süre devam eder ?

Menopoz yumurtaliklarin östrojen yapimini kesmelerinden itibaren gerçeklesen bir hayat dönemidir. Hayat boyu devam eder.



2- Fiziksel degisiklikler



a) Menopoz döneminde hangi belirtileri yasayacagim ?

Menopoz döneminde kadinlarin çogu degisen derecelerde menapozal belirtileri yasarlar. Sicak basmalari ve gece terlemeleri en sik görülen belirtilerdir. Ayni zamanda uykusuzluk ve huzursuzluk sikayetleri olabilir. Bu belirtiler, birkaç aydan birkaç yila kadar devam edebilir. Terlemeler ve sicak basmalari (sicak dalgalari) siklikla yüz, boyun ve gögüs üst kismina yayilir. Diger belirtiler arasinda çarpinti, depresyon, cinsel istegin kaybi, vajinal kuruluk, eklem ve kas agrilari bulunabilir. Postmenapozal kadinlarda erkek tipi killanma görülebilir. Kellik nadiren görülmesine ragmen saç kaybi ve özellikle yüzde killanma görülür.



b) 47 yasindayim . Hangi semptomlar menopozda oldugumu anlamami saglar ?

Miktar ve süre olarak degisen düzensiz adet kanamalari bir gösterge olabilir. Ayni zamanda; sicak basmalari, terlemeler ve uykusuzluk gibi tipik menopozal sikayetler görülebilir. Yakinmalarin yogunlugu kadindan kadina farklilik gösterir. Bu tip semptomlardan etkilenmeyen kadinlar da vardir. Belki, siz o kadinlardan birisinizdir. Bir hormon testi yaptirarak, doktorunuz kolaylikla menopozda olup olmadiginizi anlayabilir.



c) 59 yasindayim. Birkaç yildir menopozal semptomlari yasiyorum. Daha ne kadar devam edecek ?

Menopoz yaklasik olarak hayatin 42. - 45. yillari arasinda baslar ve genellikle fiziksel sikayetler 8 - 10 yilda sona erer. Kesin zaman kadindan kadina farklilik göstermekle birlikte, tipik sikayetler siklikla yalnizca birkaç yil görülür. Bununla beraber, uzun süreli östrojen eksikligi sonuçlari (örnegin : kemik kaybi ve jalp hastaligi riskinde artis) yasam boyu etki gösterir. Tipik sikayetler Hormon Replasman Tedavisi ile ortadan kalkar.



d) 49 yasindayim. Birkaç aydir artan miktarlarda saçlarim dökülüyor. Menopozla bir ilgisi olabilir mi ?



Menopozda bazi kadinlarin saçlarinda dökülme görülebilir.Hayatin bu döneminde vücutta disi ve erkek hormonlari arasinda bir dengesizlik gelisebilir. Vücutta sürekli östrojenlerin azalmasi sonucu erkek hormonlari hakim duruma gelir. Erkek hormonlarinin hakim duruma gelmesi sizin saçlarinizi da erkeksilestirir. Vücut killari artar ve basta saç kaybi meydana gelir. Daha ileri giderek, yag bezlerinin aktivitesinin artmasina neden olabilir. Ciltte sivilceler ve yaglanma meydana gelmesi ile sonuçlanabilir. Hormon replasman tedavisi hormonal dengeyi korur.



e) Cildim çok kuru ve sagliksiz . Menopozun bu durumda bir rol oynadigi dogru mu ?

Menopoz döneminde bir çok kadin ciltelerinde degisiklikler gözlemler. Yetersiz kanlanma ve daha az nem depolanmasi nedeniyle, siklikla cilt incelir. Bu durum sadece dogal yaslanma olayina yüklenemez, fakat ayni zamanda östrojen seviyelerindeki azalma da sorumlu tutulur.



f) Ben de , ruhsal durumumda dalgalanmalar yasayacak miyim ?

Bir çokkadin depresyon, sikinti hissi ve hafizanin zayiflamasi gibi psikolojik semptomlar bildirmistir. Bos yuva sendromu gibi diger faktörler, çocuklarin evden ayrildigi zaman , bu dönemde ruh durumunuzu etkileyebilir.



3) Osteoporoz



a) Osteoporoz nedir ?

Osteoporoz kemiklerin incelmesidir ve menopoz sonrasinda östrojen azalmasi ile iliskilidir. Kemik yogunlugundaki azalma, kiriklara egilimi artirir. El bilegi, kalça ve omurga en sik osteoporoza bagli kirik görülen kemiklerdir. üç postmenopozal kadindan birinde osteoporoz görülür.



b) Osteoporoz önlenebilir mi ?

Evet. Dengeli beslenen, sigara içmeyen ve egzersiz yapan kadinlar osteoporozu kendiliginden önleyebilirler. Ancak bazi kadinlarda bu çabalar da yeterli olmaz. Yüksek risk grubu olarak tanimlanan bu kadinlarda HRT, osteoporoz gelisimini etkin bir sekilde önleyebilir. Bununla birlikte, HRT koruyucu bir tedavidir; hastaligi kesin olarak ortadan kaldirmaz.



c) Bende osteoporoz gelisip gelismeyeceginin nasil bilebilirim ?

Menopoz sonrasi hizli kemik kaybinin ana nedeni östrojen eksikligidir. Bu nedenle, erken menopoz osteoporozu hizlandirabilir. Uzun süreli kalsiyum da yetersiz beslenme riskini artirir. Sigara, alkol kullanimi ve hareketsiz , sakin yasam tarzi gibi sik yapilan yanlislar da osteoporoz için risk faktörüdürler. Minyon, ince yapili Beyaz ya da Asya irkindan olan kadinlar osteoporoz açisindan büyük riske sahiptir. Doktorunuz tarafindan yaptirilan kemik mineral yogunlugu ölçümleri osteoporozunuzu belirler.



4) Menopozda üriner degisiklikler



a) Gülerken birkaç damla idrar kaçiriyorum. Daha kötüye gider mi ? öksürmekten, spor yapmaktan ve dans etmekten korkar hale gelir miyim ? çocuk bezi kullanmak zorunda kalmaktan korkuyorum.

Bu çok rastlanan bir sikayettir. üriner degisiklikler menopozun diger semptomlarina eslik eebilir ve hormonal degisikliklerle iliskilidirler. Hormon eksikligine bagli olarak gelistiklerinden, bu konuda çaresiz degiliz. Bu semptomlarin önlenmesi veya ortadan kaldirilmasi amaciyla lokal ve/veya genel hormon preparatlari kullanilmalidir. Yasam kalitesi söz konusu oldugunda, bu süratle ortadan kaldirilmasi gereken çok önemli bir tibbi sorundur.



b) Hangi belirtiler lokal (intravajinal) östrojen tedavisi kullanmam gerektigini gösterir ?

Vajinal kuruluk, kasinti, tekrarlayan vajinal enfeksiyonlar, vajinal akinti, cinsel iliski sirasinda agri, idrar yaparken agri, yanma , sik idrara çikma gibi belirtilerin görülmesi lokal (intravajinal) östrojen tedavisi kullanma gerekliligi gösterir.



5) Menopozda cinsel yasam



a) Menopozdan cinsel yasamim etkilenecek mi ?

Bu kisiye bagli bir durumdur. östrojen eksikligi sonucu vajina duvari incelir, vajinada kuruluk meydana gelir ve cinsel iliski sirasinda agri hissedilir. Buna bagli olarak bazi kadinlarin sekse karsi istekleri azalir. Bununla beraber, bazi kadinlarda da menopoz sonrasi dogum kontrolü ile ilgili endiselerin sona ermesiyle birlikte düzelme görülmüstür.



6) Menopozda dogum kontrolü



a) 48 yasindayim. Uzun süre yalnizliktan sonra tekrar evlendim. Dogum kontrolü uygulamam gerekli mi ?

Artan yasla birlikte dogurganlik artabilir. Bununla beraber, her kadin için küçük de olsa bir gebe kalma olasiligi bulunur. Sadece son adetinizin üzerinden yaklasik olarak bir yil gibi bir süre geçmis ise, artik gebe kalmaniz beklenemez. Doktorunuz , hormon testi yaparak gebe kalip kalamayacaginizi kolaylikla bulabilir. Adet gördügünüz sürece dogum kontrolü uygulamalisiniz.



b) 42 yasindayim. Yillardir, dogum kontrol haplari kullaniyorum. Menopoza girdigimi gösteren isaretler nelerdir ?

Tipik menopoz belirtileri siklikla sicak basmalari ya da uykusuzluk kadar, düzensiz ve az miktarda olan adet kanamalarini içerir. Bununla beraber, eger hala dogum kontrol haplari kullaniyorsaniz, bu degisiklikler yoluyla menopoza girdiginizi anlayamazsiniz. Dogum kontrol haplari alindiklari sürece hormon çekilme kanamalari adi verilen aylik kanamalar olustururlar. Genellikle 40 - 45 yaslarindan sonra olasi riskleri nedeniyle dogumkontrol haplarinin birakilmasi ve baska korunma yöntemlerine geçilmesi önerilir.



7) Hormon tedavisi



a) Hormon replasman tedavisi nedir ?

Hormon Replasman Tedavisi, menopoz sonrasi artik dogal olarak olusturulmayan disi hormonlarinin düsük dozlarda yerine konmasi demektir. Rahimi (uterus) olmayan kadinlara sadece düsük doz östrojen ve rahimi (uterus) olan kadinlara düsük doz östrojen+progesteron tedavisi uygulanir.





Yaslilik Psikolojisi ve Estetik Ameliyatlar

Ilk insandan bugüne, insan canlisi daha iyiye, daha güzele, sigliktan zenginlige dogru bir ilerleme içindedir. Freud bu ihtiyacimizi içgüdülerimizin belirledigini söylerken, Jung bunun özbenimizden gelen bir istek oldugunu söylemistir. Bugün ABD'de büyük önem kazanan Nesne iliskileri teorisyenleri varolusçu terapistlere göre ise bireyin yasaminda varolus referans noktasi kisiler arasi iliskilerdir. Kisiler arasi iliskiler kuraminda kabul edilme, degerli olma, ait olma, yapabilme, yasam kalitesini artirma, spontanlik ve yaraticilik, kisisel zenginlesmeye dogru sürekli ilerleyen bir harekettir. Bu hareket bir gün kendimiz ve sevdiklerimiz için ölüm ve yaslanma gerçegi ile bireyi yüzyüze getirecektir. ölümsüzlük, genç kalmak, yaslanmayi durdurmak, insanlik tarihinden bugüne, bilim adamlari ve arastirmacilarin en çok ilgisini çeken alanlardan birisi olmustur.

Yaslanma veyaslanma ile bedenimizin görüntüsünün degismesi, bedenin eskimesi, organlarin bazi islevlerinin bozulmasinin sonucu olarak bir organin cerrahi olarak çikarilmasi ve fiziksel görüntüsünün bozulmasi, herkeste degisik psikolojik tepkilere neden olusturur. Bu tepkilerin derecesi kisiden kisiye ve ortaya çikan bozulmanin derecesine göre farklilik gösterir.

Yaslanmanin yaninda bedensel kusurlar ve bedenin dis görünümündeki degisiklikler, kisiden kisiye degisik anlamlar tasiyabilir. Kisinin kisilik yapisi, beden imgesi, fiziksel görünümünü kabul edis biçimi ve yorumlar, baskalarinin kendilerini küçümseyebilecegi kaygilariyla toplum içine karismak, kisiler arasi iliskiler kurmakta çekinceler yasayacak boyuta ulasabilir.

Birey, kimligini gelistirme ve zenginlestirme, daha çekici olabilme, ya da kusurlu buldugu bir beden bölgesinin, daha estetik ve düzgün bir görünüm kazanmasi amaciyla estetik bir cerraha basvurabilir. Olagan kosullarda çagdas bireyin kendisini daha iyi hissedebilmesine hizmet verdigi günümüzde giderek gelisen tibbi beceri ve teknikler büyüleyici sonuçlara ulasmistir. Kadinlarda hamilelik ve dogum sonrasi kaçinilmaz olarak yaglanma ve sarkma gibi beden degisiklikleri olusacaktir. Rejim ve sporla bazen bu olumsuz degisiklikler düzelmemekte ya da uzun zamani içermekte ve kadin kendi bedenine yabancilasma duygusu yasayarak bedenini kabul etmekte güçlük çekmektedir. Esiyle olan cinsel iliskisinde, kendi bedenini sevmedigi için çogu kez bunu esine yansitmakta, esinin artik onu begenmedigini düsünerek yataktan çekilmektedir. Bazen erkek de esinin bedeniyle ilgili yakinmalar getirebilmekte ve iliski bozulabilmektedir.

Kadinin kendini çekici hissedebilmesi için estetik cerrahi gögüslerin düzeltilmesi, fazla yaglarin emilmesi, hamilelik lekelerinin kaldirilmasi gibi islemlerle kadina, kendi bedenine duydugu güveni ve sevgiyi kazanmasinda bugün büyük destek vermektedir.

Kazalardan sonra görülen bedensel deformasyonlarda ayni psikoloji, bireyi kisiler arasi iliskilerden uzaklastirmakta, kaygilar bireyin yasaminin tüm alanini kapsamaktadir. Birey estetik cerrahi ile yaniklar, deforme olan organin düzeltilmesi, organ nakli ile ben kabulü kazanmaktadir ve psikoterapist bu varolusu desteklemektedir.

Yaslanmayi durdurmak ve genç kalmak, duygularda estetik, düsüncelerde estetik, yasam alanlarinda estetigi önemseyen bireylerin ihtiyaci olabilmektedir. Terapist kisinin yasamini anlamlandirmasina duygu, düsünce ve davranislarinda genç kalabilmis bir bireyin bedensel olarak da gençleserek duygu, düsünce ve davranislari ile bütünlesme ihtiyacinda estetik cerrahiyi önermektedir.

Bazen yasamina anlam katmak, bosluk ve anlamsizlik duygularini bedeninde degisiklik yaparak giderebilecegi yanilgisi, bireye hakim olabilir ve ameliyat sonrasi bir bosluk duygusu ve bunalim yasanabilecegi durumlarda plastik cerrah bir psikoterapistin görüsünü almayi gerekli görebilir.

Bugün psikoterapist, estetik cerrah ve hastanin yollarinin kesistigi noktadaki amaç, bireyin kendisi için seçmis oldugu yolda; iç dünyasindaki estetik, fiziksel görüntü dünyasindaki estetikle yasamina estetik katma ihtiyacidir. Bu tipki bireyin güzel sanatlarla, müzikle, siirle ve dansla kendini ifade etmesi, zenginlesmesi ve yükselmesidir.





[b]