safra taşı hastalığı

[Bluesky24]

safra taşı hastalığı



SAFRA TAŞI HASTALIĞI





Safra taşı; karaciğerde yapılan safranın herhangi bir nedenle içeriğinin (kimyasal yapısı) bozulması sonucu çoğunlukla safra kesesinde veya safra kanallarında çökelmesi sonucu oluşur. Başlangıçta çamur şeklini alan safra daha sonra daha da katılaşarak safra taşı şeklini alır. Safra taşı hemen hemen daima safra kesesinde oluşur. Hastaların yaklaşık %10 unda beraberinde safra kanallarında da taş bulunabilir.

Sıklığı; Safra taşı hastalığı denince akla safra kesesi taşları gelir. Safra kesesi taşları toplumda sık görülen bir hastalıktır. ülkeden ülkeye değişmekle beraber 40 yaşını geçkin, şişman ve doğum yapmış bayanların %10-15 inde safra kesesinde taş saptanabilir. Safra kesesi taşları kadınlar kadar olmasa da erkeklerde de sık görülen bir hastalıktır.

Nedenleri: Yukarıda da bahsedildiği gibi safranın kimyasal yapısında ve safranın akışkanlığında değişikliğe yol açan olaylar taş oluşumuna yol açar. Bunlar çeşitli enfeksiyonlar, bazı kan hastalıkları, beslenme alışkanlıkları olarak sıralanabilir.

Safra taşı oluşumunda irsiyetin rolü var mıdır?

Bazı ırklarda daha fazla görülmesinden dolayı genetik (ırsi) faktörlerin safra taşı oluşumunda rol oynadığını düşündürmektedir.

Bulgular ve Teşhis : Safra taşları, safra kesesinin çalışmasını ve yapısını bozduğundan dolayı özellikle yemeklerden sonra hazımsızlık, karında şişkinlik, geğirme, karın ağrısı gibi rahatsızlıklara yol açar. Karın ağrısı sağ tarafta daha çoktur ve kürek kemiğinin altına yanısyabilir. Bilindiği gibi safra özellikle yağlı yemekleri sindirmek için gerekli olan bir salgıdır. Bundan dolayı bu tür yemeklerden sonra şikayetler daha da belirginleşir (çikolata, yumurta ve yağlı-kızartmalı yiyecekler). Sarılık, ateş ve ani başlayan ve de geçmeyen şiddetli karın ağrısı durumunda safra kesesinin iltihabı düşünülür. Bu tür şikayetleri olan hastalarda ultrasonografi adlı bir cihazla safra kesesi ve safra yollarındaki taşlar kolayca teşhis edilebilir.

Safra Taşlarının Doğal Seyri: Safra kesesindeki taşlar yıllarca ve hatta ömür boyu sessiz, hiçbir şikayete yol açmadan kalabileceği gibi bazı ek rahatsızlıklara da yol açabilirler. Safra kesesini iltihaplandırarak delinmesine yol açabilir. Bu durum hayati tehlike yaratabilir. Safra kanallarını tıkayarak sarılığa sarılığa ve kalıcı karaciğer hastalıklarına (siroz gibi) yol açabilir. Pankreas bezini iltihaplandırabilir (Pankreatit). Bu bahsedilen komplikasyonlar şeker hastalığı ve ateroskleroz (Damar sertliği) olan hastalarda daha büyük önem taşır. Genel olarak safra kesesindeki taşların ne zaman rahatsızlık vereceği önceden tahmin edilemez.

Safra Taşlarının Kanser ile İlişkisi: Safra taşlarının kansere yol açtığı ispatlanmış değildir. Ancak her 100 safra taşı hastalığında bir safra kesesi kanserine rastlanmaktadır.

Safra taşları ile birlikte olan sarılık ne ifade eder?

Safra kesesindeki taşlar safra kanallarına düşerek ve kanalı tıkayarak sarılık yapabilir. Bazen safra taşları safra kesesinden bağımsız olarak safra kanallarının kendisinde de oluşabilir. Safra kesesindeki yarım cm'den küçük taşlar büyük taşlara göre daha kolay kanallarına düşerek sorun yaratabilir (Küçük taşlar büyük taşlara göre daha tehlikelidir). Safra taşları safra kanallarında iltihap yaparak ta sarılığa yol açabilir. Safra taşlara bağlı sarılık genellikle şiddetli değildir, gelip geçicidir ancak tekrarlar.

Safra Kesesi Taşlarının Tedavisi: Safra taşlarının ilaç ile tedavisi yoktur. Tedavi ameliyatla yapılmaktadır. Ameliyatta; safra kesesinin tamamı içindeki taşlarla beraber alınmaktadır (kolesistektomi ameliyatı). Safra kesesinin alınması sonraki yaşam için hiç bir sıkıntı yaratmaz. Hiçbir şikayete yol açmayan ve başka bir nedenle yapılan tahliller sırasında tesadüfen saptanan safra kesesi taşlarında ameliyat önerilemez. Ancak şeker hastalığı varlığında ve/veya safra taşlarının küçük ve çoğul sayıda olması durumunda hekim olası riskleri de dikkate alarak ameliyat önerebilir.

Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır? İki şekilde yapılır.1- Açık ameliyat tekniğinde hastanın karını açılarak safra kesesi alınır. 2-Kapalı ameliyat (Laparoskopik teknik) tekniğinde karına 3-4 adet 1'er cm'lik delikler açılarak buradan sokulan aletler ile ameliyat gerçekleştirilir.

Safra kanalı taşları ile birlikte olan safra kesesi taşlarının tedavisi: Hastalarda sarılık veya bazı biyokimyasal tahlillerde anormallik vardır. Bu durumda ameliyattan önce veya sonra (genellikle ameliyat önce) ağızdan sokulan ışıklı bir alet ile (endoskop) safra kanalındaki taşlar başarı ile alınır. Daha sonra kapalı ameliyat tekniği safra kesesi de çıkarılabilir.

Safra Kesesi Ameliyatının Riskleri Nelerdir? Safra kesesi ameliyatı ister açık yapılsın ister kapalı yapılsın özellikle acil şartlarda yapıldığında bazı riskleri (komplikasyonlar) vardır. Bu komplikasyonların oranı %1-2 düzeyindedir. Bu komplikasyonlar;Yara yeri iltihabı, zatürre gibi akciğer rahatsızlıkları, idrar yolu iltihabı, damar iltihabı, kalp krizi ve safra yolu yaralanmalarıdır. Şüphesiz bunlardan en önemlisi safra yolu yaralanmasıdır. Bu durumda ameliyattan sonra sarılık veya yaradan safra gelir. Bereket versin ki bu komplikasyonlar son derece nadir görülmektedir.

Kliniğimizdeki Karaciğer ve Safra Yolları Cerrahi Birimi'nde safra taşlarının teşhis ve her türlü tedavisi öğretim üyeleri denetiminde güven ve başarı ile yapılmaktadır. Her yıl yaklaşık olarak 300-400 safra kesesi ameliyatının yapıldığı kliniğimizde safra yolu yaralanması neredeyse hiç görülmemektedir. Bununla beraber herhangi bir nedenle dış merkezlerde oluşan safra yolu yaralanmaların tedavisi de başarı ile gerçekleştirilmektedir.

Safra kanallarının yapısı (anatomisi) oldukça değişken olması ve onlarca değişik anomalilik olması nadir görülen bir durum değildir. Bunları ameliyattan önce tespit mümkün de değildir. O nedenle cerrahın tecrübesi çok önemlidir.

(kaynak: uludağ univ.)Safra kesesi taşları ve tedavisi

Porselen ve kalsifiye taşlar kanser riskini artırıyor.Safra kesesi taşlarında ilaçla tedavi başlangıçta olumlu sonuç verse de hastaların yarısında 4 yıl içinde taşlar yeniden oluşuyor. Bu yüzden tedavide laparoskopik safra kesesi ameliyatı altın standart olarak kabul ediliyor.



Safra kesesi karaciğerin alt yüzeyinde, ona yapışık 50 ml hacmi olan armut biçimde bir organ. Safranın depolanmasını ve konsantre edilmesini sağlıyor Karaciğerin ürettiği safra, kanallar yoluyla bu kesede birikerek, yemek sonrası özellikle yağlı gıdaların sindirimi amacıyla bağırsağa dökülüyor. Her 10 erişkinden birinde olan safra taşı özellikle 30 yaşından sonra kadınlarda daha sık görülüyor. 60 yaşından sonra erkeklerin yüzde 10-15'inde kadınların yüzde 30-40'ında safra taşı oluşuyor.



HASTANEYE YAPILAN BAŞVURULAR

30 yaşından sonra ortaya çıkan safra kesesi taşı nedeniyle hastaneye başvuruların beşte birini kanal tıkanmasına bağlı iltihaplar oluşturuyor. Ankara üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Türkçapar, safra taşları kanser yapmasa da, safra kesesi kanseri nedeniyle ameliyat olanların yüzde 70'inde taşa rastlandığına dikkat çekiyor ve Porselen ya da kalsifiye taş oluşan safra keselerinde yüzde 20-60 kanser olasılığı vardır, bu hastalarda şikayet olmasa bile ameliyat önerilir diye konuşuyor.

Safra kesesine bağlı sağlık sorunlarının cerrahi yöntemle ortadan kaldırıldığını belirten Prof. Türkçapar, safra kesesi hastalıklarının oluşumuna ilişkin şu bilgileri veriyor:

Safra taşları safra içindeki katıların çökelmesi ile oluşur. Taşların büyük kısmı kolesterol içeriklidir. Safra kesesinde tek taş olabileceği gibi sayının binlere ulaştığı durumlar da vardır. Sarışın bayanlarda, şişmanlarda, çok hızlı kilo verenlerde, uzun süre damar yolundan beslenenlerde, midesinin bir kısmı ameliyatla çıkarılmış olanlarda safra taşı sık görülür. Hastalığın kalıtsal yanı olduğunu gösteren deliller vardır. Kafeinli içeceklerin ve alkolün safra taşlarını azalttığına dair yayınlar mevcuttur. Safra taşları kesenin kanalını tıkayarak içeriğinin boşalamamasına, böylece kolesistit adını verdiğimiz iltihaplanmaya yol açabilir. Taşlar ana safra kanalını tıkayarak safranın kana karışması yani sarılığa, pankreas kanalını tıkayarak pankreas bezi iltihabına (pankareatite) neden olabilir. Safra taşı olan hastaları yüzde 60'ında herhangi bir şikayet yoktur. Safra kesesi rahatsızlığına bağlı hastane başvurularının yüzde 20'si, ani gelişen taşın kanalı tıkaması sonucu oluşan kese iltihabı yani ‘akut kolesistit'tir. Bu hastaların yüzde 10'unda sarılık, kolanjit (dış safra yolları iltihabı), pankreatit gibi ağır komplikasyonlar görülür.



SAFRA KESESİ HASTALIĞININ TANISI VE TEDAVİSİ

Günümüzde safra kesesi hastalığı tanısı konulmasında en yaygın kullanılan yöntem ultrasonografi. Sık yapılmasının hastaya hiçbir zararı yok. Nadir olarak safra kesesinin fonksiyonunu değerlendirmek için ilaçlı filmler çekilebildiğini belirten Prof. Dr. Ahmet Türkçapar, safra kesesi taşlarının tedavisiyle ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:

Ağızdan ursodeoxycolic asit ve benzerlerinin verilmesi bazı safra taşlarının tedavisinde olumlu sonuçlar veriyor. Ancak bunun başarı oranı çok düşük kalıyor ve hastaların yarısında ilk 4 yıl içinde taşlar tekrar oluşuyor. Günümüzde safra kesesi taşına bağlı şikayeti olan hastalarda altın standart laparoskopik kolesistektomidir. Bu yöntemle gerçekleştirilen operasyon az ağrılı olur ve hasta 2-3 gün içinde işinin başına dönebilir. Safra kesesinin tümü alınarak, hastalık nüksü, yeniden taş oluşumu, kanser ve komplikasyon gelişimi olasılığı ortadan kaldırılmış olur. Safra kesesinin olmaması insanlarda ciddi hiçbir soruna yol açmaz.



NTVMSNBC



[b]