MİDE HASTALIKLARI

[Bluesky24]

Ülser******Mide veya duedenum (onikiparmak barsağı)'un mide asidi ve sindirim sıvıları (örneğin[img]/images/smilies/tongue.gif[/img]epsin) tarafından harabiyeti sonucunda meydana gelen doku kaybıdır.Doku kaybı asit pepsinin etkisiyle daha derinlere inebilir,enflamasyon dediğimiz yara meydana getirir.

Toplumumuzda herhengi bir zamanda mevcut ülserli hasta (yeni geçiren veya geçirmiş) yüzdesi %2-6'dır. Duedenal (onikiparmak barsağı) ülseri , mide ülserine göre çok daha fazla görülür. Duedenal ülser 30-50 yaşları rasında daha sık olup , erkeklerde kadınlara göre 2-4 kat daha fazladır. Mide ülseri 60 yaşından sonra daha sık gözlenir ve kadınlarda daha çok görülür.

Belirtileri

En sık rastlanan belirti karnın üst kısmında kemirme ve yanma şeklinde ağrı olmasıdır. Genellikle öğün aralarında meydana gelir. Gece hastayı uykudan uyandırabilir (daha çok duedenal ülserde). Yemek yemekle ve antiasit dediğimiz mide asidini nötürleyen çiğneme tableti ve pastillerle birkaç dakika ile birkaç saat arasında ağrı hafifler. Sonbahar ve ilkbaharda ağrıların sıklığı artar. Ülserli hastalarda daha az sıklıkla meydana gelen belirtiler bulantı, kusma (özellikle ağrı varken oluşur, kusunca ağrının azalması veya kesilmesi çok tipiktir), iştahsızlık ve kilo kaybıdır.

Nedeni

En büyük neden "Helicobacter pylori" adlı bir mikroptur ve düzenli NSAİ ilaçlar (aspirin, antiromatizmal ilaçlar) alımıdır. Diğer muhtemel nedenler arasında genetik yatkınlık (irsiyet), her türlü stresler, kortizon türü ilaçlar, alkol, sigara, kahve alışkanlığı, çevre kirliliği sayılabilir.

Helikobacter Pylori

Birçok ülser helicobacter pylori mikrobunun varlığı ile meydana gelir. Duedenal ülserlerde Helicobacter pylorinin varlığı %100'e yakın oranla yüksek bulunmuştur. Helicobacter pylori varlığı saptanan , ancak ülser görülmeyen kişilerin varlığından dolayı , helicobacter pylori varlığı yanında başka faktörlerde (örneğin irsiyet) olması gerektiğini düşündürmektedir. Helicobacter pylori varlığı ülser yapması dışında müzmin gastrit yaptığı kesindir. Mide kanserlerine yol açtığı da iddia edilmektedir.

Helikobacter Pylori. Elekron mikroskobu ile alınmış resmi.

Helikobacter Pylori kültürü

Helikobacter Pyloriyi saptama yöntemleri

Endoskopik biopsi alınarak üreaz testi , patolojik inceleme , kültürde üretme gibi yöntemler.

Hasta kanında helicobacter pylori mikrobuna karşı gelişmiş antikoru saptayarak (hiç olmazsa 2 aylık dönemde helicobacter pylori enfexionu geçirdiği saptanır).

Endoskopik yöntemle alınan biopsi örneği özel hazırlanmış solusyana atılarak Helikobacter Pylorinin varlığının araştırılması( Üreaz testi)



Ülser Teşhis ve Tedavi******Fizik muayene ve ultrason ile ülser herhangi bir işaret vermez. Ancak bize başka hastalıkları ekarte etme şansı verir. Ülser tanısı için üst sindirim sisteminin radyolojik tetkiki veya daha iyisi üst sindirim sistemi endoskopisi (özofagogastroduedenoskopi) ile konur.( tetkiklerin detayı )

Endoskopi (Gastroskopi)

Küçük , ışıklı , kıvrılabilen bir boruyla yemek bousu , mide ve onikiparmak barsağının gözle direkt olarak gözlenmesidir. Görülmesi gereken organların yaklaşık her yeri net bir şekilde gözlenebilir. İşlem hastaya genellikle sakinleşmesi için bir ilaç verilerek yapılır. İşlem sırasında , patolojik tetkik ve üreaz testi için biopsi alınabilir. Biopsi alımı herhangi bir rahatsızlık veya ağrıya neden olmaz.

Helikobacter pylori için testler

Helikobacter pyloriyi tesbit edecek birçok test vardır. Bacterinin antikorlarının varlığını kanıtlamak için kan testleri alınabilir (pratiktir , genellikle tarama testi olarak kullanılır). Bakterinin meydana getirdiği ürünleri nefesten test eden nefes testleri uygulanabilir (değeri azdır , pahalı cihazlara gerek vardır). Tedaviyi değerlendirmek amacıyla yapılabilir. Mideden alınan biopsi (doku parçası) ile üreaz testleri yapmak , patolojik muayene yapmak, kültürden üreterek (zor ve zahmetlidir) helikobacter pylori tesbit etmek mümkündür.

Ülser tedavisi

Geçmişte baharatlı, acı, ekşi, turşudan, yağlı ve asidik yiyeceklerden kaçınılması gerektiği söylenip, süt tedavisi verilirdi. Bugün ülser için özel bir diyet olmadığı gibi, gece yatmadan önce içilen sütün zararı bile olabilir. Özel diyetin ülseri iyileştirmede katkısı olmadığı deneylerle gösterilmiştir. Şu anda kişisel olarak şikayetine sebep olduğu düşünülen yiyecek maddesinin kısıtlanması gerektiği söylenmektedir. (Örneğin ülserli bir kişiye soğan yemek dokunmuyorsa yemesinde bir sakınca yoktur). Ancak ülserli hasta sigarayı (eğer çok içiyorsa) bırakmalıdır. Sigara içiminin ülser iyileşmesini geciktirdiği, sık ülser tekrarlanmalarının ( nüks ) neden olduğu gösterilmiştir. Genellikle ülserli hastalar aspirin ve benzeri romatizma ilacı almamalıdır. Alkol alımı, yüzeyel mukoza direncini bozarak, gastrite ve ülser iyileşmesinde gecikmeye yol açabilir. akut ülserde özellikle alınmamasında yarar vardır.

Kullanılan ilaçlar Gastroözofajial reflü tedavisinde ve ülserde kullanılan ilaçlar H2 reseptör blokerleri (Ranitidin, Famotidin, Nizatidin) ve proton pompa inhibitörleri (omeprozol, lansoprol) dir. Bunlar mide asitlerini azaltarak yakınmaları rahatlatırlar. Ayrıca mide asitinin ülser üzerine etkisini ortadan kaldırarak, iyileşmeyi sağlarlar. protein pompa inhibütörleri asiditeyi azaltmada, H2 reseptör blokerlerine oranla daha güçlüdür****** ancak daha pahalıdırlar. helikobacter pylori saptanan hastalarda, protein pompa inhibütörleri antibiyotiklerle birlikte****** helikobacter pyloriyi yok etmede ( eradikasyon ) kullanılmaltadır.

Ameliyat

Birçok ülserler ilaçla iyileşirler. Kanama, stenoz (daralma -tıkanma), delinme meydana gelirse, tıbbi tedaviye cevap vermezse acilen ameliyat gereklidir.



Ülserin Tehlikeli Sonuçları******Ülsere neden olan ilaçlar

Ülseri meydana getiren ikinci büyük sebep; düzenli NSAİ ( Ağrı kesici ve romatizmal ilaçlar ) ilaç kullanmaktır. NSAİ ilaçların bu kötü etkileri uygun ilaçlarla önlenebilir. Ülseri olanlar çeşitli hastalıklar için doktora gittiklerinde , doktora ülserli olduğunu söylemelidirler. Doktor gerektiğinde vereceği ağrı kesici ilaçlarla birlikte gastrointestinal yan etkileri önleyecek ilaç verebilir ya da yan etkileri olmayan ilaçlar (paracetamol gibi) kullanılabilecektir.

Mide Kanaması

Sindirim sistemi kanamalarının en büyük nedeni ülserlerdir. Bazen daha önce hiç mide ağrısı şikayeti olmayan kişilerde bile görülebilir. Bu kişiler "kahve telvesi" renkli bir materyel kusarlar ya da "katran renkli" siyah gaita dışkılarlar. Başka belirti olmadan , gaitasının siyah renkli olduğunu farkeden kişilerin mutlaka bir sağlık kurumuna acil olarak başvurması gereklidir.Kusma ve siyah renkli feçes olmadan önce aniden fenalık gelmesi , soğuk soğuk terleme halinde üst gastrointestinal kanamadan kuşkulanılmalıdır.

Perforasyon ( Mide delinmesi)

Mevcut ülserin derinliğinin artması ve tüm mide-duedenum katmanlarını geçerek delinmesidir. Mide asit-pepsin içeriğinin karın boşluğuna geçmesi sonucu aniden ve şiddetli bir ağrı oluşur. Karın tahta gibi sertleşir , kıpırdama ve yürüme ağrı nedeniyle zorlaşır. Tedavi genellikle ameliyat iledir.

Tıkanma

Özellikle duedenum ve pylor kanalında akut ülserin doku ödemi (şişliği) meydana getirmesiyle , uzun süredir derin ülserin olması sonucunda nedbe dokusu oluşması nedeniyle , yiyecek , içecek ve mide suyunun geçimini (pasajın) daralması (stenoz) , hatta tıkanmasına neden olur. Hasta yediği ve mide suyunun devamlı salgılanmaya devam etmesi sonucu mide içinde biriken , ileriye gidemeyen materyali kusar. Kusma bol ve süreklidir. Hasta yese bile yiyecekler hazmeden organlara geçemediğinden (hazım-emilim- mide değil,onikiparmak barsağı ve ince barsaktadır), sürekli kilo verme mevcuttur. Teşhis biran önce yapılıp , ameliyat edilmelidir.



Mide Yanması-(Gastro Ozefajial Reflux Sendromu)******GÖRS Mide asidinin************ yemek borusuna****** doğru fışkırması sonucunda meydana gelen****** çeşitli durumları ifade etmek için kullanılır. Genellikle mide üzerinde****** veya göğsün ortasındaki kemiğin altında yanma şeklinde hissedilir. Çeneye ve boğaza****** yayılabilir. Bazıları boğazında acı, ekşi****** asit tadı alırlar. Hastaların bu yanma belirtileri 2 saat kadar sürebilir. Yemek****** yemeyle sıklıkla artar. Türkiye'de istatisliki bir rakam verilememekle******birikte çok kişiyi etkiledildiği******zannedilmektedir.

GÖRS'ün meydana geliş mekanizması

Mide****** salgıladığı çok miktarda aside karşı,asidin zararlı****** etkilerinden kendini koruyacak****** birçok****** koruma mekanizması mevcuttur.Midenin hareketlerı ile****** mide içindeki****** basıncın artması ile mide içeriğinin (asit pepsin****** içerir)yemek****** borusuna fışkırmasını engelleyen, yemek******borusunun****** mideye giriş******seviyesinde****** KÖS dediğimiz (Kardia özofajial Sfinkter=Yemek borusu alt ucunda****** büzük)mevcuttur (Bunu sanal olarak****** Çek-valf gibi çalışan****** bir************ kapak gibi düşünebiliriz). Mide ekşime ve yanmasını************meydana getiren ,bu sifinkterin****** yeterli çalışmaması sonucunda midenin****** asitli materyalinin yemek borusuna geri kaçması sonucunda oluşur.Yemek borusunun içini************ örten****** iç tabakasının****** aside karşı****** kendisini koruyacak************ yapısı yoktur. Sonuç olarak fışkıran asidin sayısı ve****** yemek borusu************ ile temasta kalma süresi gibi bazı****** faktörlerin etkisi ile yemek borusu iç yüzeyinin yanması sonucunda hafif****** kızarıklıkta****** derin ve kanayan****************** ülserlere kadar değişik hasarlara****** neden****** olur. Yemek borusu kendi doğal hareketleri ile kendine gelen****** asitli içeriği mide içerisinde************ doğru****** göndermeye çalışır. Yemek****** borusunun bu mideye gönderme hareketlerini bozan****** bazı hastalıklarda****** bu hasarlar****** daha fazla meydna gelir. Normal şartlarda************ geceleri yatarken****** ve yemeklerden sonra************ daha fazla****** olmak üzere************ günde yaklaşık 10-15****** defa gözlenen****** normal bir olaydır. GÖRS'ü************ meydana getiren nedenlerin************ başında ( %65-70 ) alt****** yemek borusu büzüğünün************ yetersiz çalışması****** olduğu saptanmıştır.

************

Midenin oniki parmak barsağına****** doğru boşalmasını azaltan****** nedenler****** mide içeriğinin****** yemek****** borusuna************ doğru fışkırmasını arttırmaktadır.(mide çıkış****** bölgesindeki************ darlıklar)

Yaşlılarda ve****** özellikle****** hamilelerde GÖRS'e bağlı************ mide ekşime ve yanmasına****** sık rastlanılmaktadır.

Mide fıtıklarında(diyaframın altında mideyi yerinde tutan bağların zayıflaması sonucu mide üst****** kısmının****** göğüs************ boşluğuna****** doğru fıtıklaşması ) GÖRS'e bağlı****** ekşime, yanma************ çok görülmektedir. Midenin boşalmasını etkileyen nedenler, yiyeceklerin geri kaçmasına neden olur.

GÖRS'de görülen belirtiler

* Göğüs****** ortasındaki****** kemiğin altında yanma****** hissi (bu belirti****** yemek yemekle, öne doğru eğilmekle artar.Yukarı doğru****** yayılabilir. Antiasit gibi ilaçlarla geçici olarak****** şiddeti azalabilir)

* Yiyeceklerin****** veya****** asitli materyalin ağıza gelmesi

*******Yutma****** güçlüğü (asidin yemek****** borusunu****** yakması************ sonucunda oluşan şişlik nedeniyle oluşur) Ülserasyon oluşmuşsa****** ağrılı yutma****** güçlüğü****** meydana gelir.

* Bol tükrük salgısı

* Göğüs ağrısı. (Kalp nedeniyle oluşan****** göğüs ağrılarından ayrılması gerekir.)

* Üst sindirim sistemi kanamaları (Bol olursa ağızdan****** taze************ kırmızı kan****** gelebilir.)



Akciğerle ilgili belirtiler (özellikle geceleyin fışkırmasının sonucunda müzmin öksürük,ses kısıklığı, ses kalınlaşması, astım, tekrarlayan, nedeni bulunmayan****** zatürre atakları(boğaza****** doğru****** fışkıran asidik materyalin****** akciğere kaçmasıyla****** meydana gelir.) Özellikle****** gece meydana gelen astım****** nöbetlerinde reflü araştırmalıdır.

******

Teşhis Yöntemleri

Hastanın****** yakınmalarının************ tipik olması****** reflü'yü****** düşündürmekle****** birlikte,özellikle reflü************ sonucunda****** meydana gelmesi****** muhtemel****** hasarın************ derecesini saptamak****** üzere****** şu tetkikler yapılabilir;

1-Özofagus Pasaj Grafisi

******Baryum lokması yutturularak.Yutma işlemi sırasında seri filmlerin alınmasıdır.

Yutma güçlüğü olan tüm hastalarda pratik olduğundan hemen uygulanması gereken ilk tetkiktir.******

2-Endoskopik İşlemler

******Endoskop (gastroskop) ile yemek borusunun incelenmesidir.Yakınmanın nedenini araştırmak için ilk yapılan test olduğu gibi,özofagus pasaj grafisinde görülen lezyonun ayırdedilmesini de sağlar.

3-Manometrik İşlemler

Yemek borusunun****** hareketlerini, fonksionlarını******ölçen****** kalp elektrosuna******benzeyen, nispeten büyük merkezlerde yapılan****** bir tetkiktir.

4-pHmetrik işlemler

Burundan içeri****** sokulan************ yemek****** borusu alt uçtan 5cm yukarıda sabitleştiren****** 24 saat boyunca************ asit fışkırmalarını****** ve asidin****** kalma süresini gösteren gerçek reflü****** testidir.Malesef ancak ileri************ merkezlerde mevcuttur.

Tedavi

*******Yatağın başının kaldırılması

*******Yatmadan önce****** yiyecek ve****** içeceklerden uzak****** durmak(süt dahil)

*******Sigara ve alkolü bırakmak

*******Zayıflamak

Bazı yiyeceklerden****** kaçınmak (Tüm yağlı-salçalı yiyecekler, domates, kahve, çay, turunç giller, asitli yiyecek, alkolden uzak****** kalmak gerekir.)

*******Karnı sıkacak kemer, korse, kuşak ve dar giysilerden****** kaçınmak

* Öne doğru eğilmekten kaçınmak.

KÖS basıncını****** arttıran****** reflü****** olan****** materyelin asiditesini azaltan ,mide boşalmasını hızlandıran****** asidik materyelin yemek************ borusuna****** fışkırmasını****** azaltan****** ilaçlar kullanılır.

Cerrahi Tedavi

GÖRS'ün****** nedeni mide fıtığı ise yukarıdaki ilaç ve diyet****** tedbirine rağmen rahatlama meydana gelmişse mide fıtığı ameliyatları uygulanabilir.



Endoskopi******Üst Gastrointestinal sistem endoskopisi (gastroskopi), yemek borusu (Ösofagus), mide ve ince bağırsakların ilk kısmının (Onikiparmak bağırsağı) görerek muayene yöntemidir. İşlem yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağında ortaya çıkabilen rahatsızlıkların teşhis edilmesi amacı ile uygulanmaktadır. Bu işlem ince, uzun ve kolayca eğilebilen, elastik tüp şeklindeki bir cihazın ağızdan yutturulması yöntemi ile gerçekleştirilir. Doktor bu yöntemle yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının iç kısmını görerek inceler ve muhtemel hastalıkları teşhis eder. İşlem sırasında gerekli görülürse, küçük doku örnekleri (biyopsi), daha detaylı laboratuar incelemesi amacı ile alınır. Gastroskopi işlemi ve biyopsi alınması ağrı oluşturmaz.

Ön hazırlık

Mideniz bu işlemin yapılabilmesi için boş olmalıdır. Bu amaçla işlem sabahından önceki gece, saat 24:00 den sonra bir şey yenilip, içilmemelidir. Eğer zorunlu olarak kullanılması gereken ilaçlar varsa sadece az miktardaki su ile bu ilaçlar alınabilir. Mide yakınması için verilen antiasit türündeki şurup ve ağızda çiğnenerek kullanılan ilaçlar işlem öncesinde alınmaz.

İşlem nasıl yapılır

Doktorunuz yada endoskopi hemşiresi işlem öncesinde size açıklama yapacak ve bu işlemle ilgili sorularınızı cevaplayacaktır. Daha evvel herhangi bir endoskopik muayene yöntemi uygulanmış ise, bu konuda doktorunuza bilgi veriniz. Herhangi bir ilaç yada maddeye karşı allerjik reaksiyonunuz daha evvel oldu ise bunları doktorunuza bildiriniz. İşlem öncesi size bir gömlek giydirilecek, gözlükleriniz, kontakt lensleriniz ve varsa çıkabilen takma dişlerinizin işlem öncesi çıkarılması istenecektir.



Endoskopi işleminin kolayca uygulanabilmesi için boğazınıza sprey şeklinde kısmi anestezi (uyuşturma) amacı ile bir ilaç uygulanacak ve bu sayede boğazınızda geçici bir uyuşukluk, hissizlik sağlanacaktır. Böylelikle öğürme refleksiniz geçici bir süre ortadan kaldırılarak işlemin rahat uygulanması sağlanacaktır. Gerekli olursa daha da rahatlamanız ve yarı uykulu bir hal almanız için damardan bir ilaç uygulanacaktır. Muayene masasında yan olarak rahatça yatarken doktor endoskop aletini ağzınızdan yutturarak yemek borunuzdan aşağıya indirecektir. Dişlerinizi korumak amacı ile ağzınıza bir dişlik konulacaktır. Alet yemek borusundan geçtiği için, nefes alıp vermenizi engellemeyecektir. İşlem sırasında Ağızdan yada burundan rahatça nefes alınabilecektir. İşlem herhangi bir ağrı oluşturmamaktadır. Bu işlem yaklaşık olarak 10 dakika sürmektedir.

İşlem sonrası

İşlem sonunda sağlık merkezinde bir süre kalmanız gerekebilir. Bu süre eğer işlem sırasında yarı uykulu bir hal almanız için damardan ilaç uygulanmışsa yaklaşık yarım saat kadar olup, uygulanan ilaçların etkisinin geçmesi için gereken süredir. İşlem sonunda boğazınız uyuşuk ve hafif ağrılı olabilir. İşlem sonrasında 1 saat kadar birşey yiyip, içmeyiniz. Bu süre sonunda boğazınızdaki uyuşukluk kaybolup, yutma refleksiniz normale dönecektir. Eğer işlem sırasında sakinleştirici iğne yapılmış ise eve dönüşte yanınızda refakat edecek bir yetişkin yakınınızın bulunması gerekmektedir. Bu durumda günün geri kalan kısmında otomobil kullanmanız, dikkat gerektiren bir işle meşgul olmanız, herhangi bir makine kullanmanız ve önemli kararlar almanız istenmemektedir. Zira kullanılan ilaçların etkisi ile reflekslerinizde ve muhakeme gücünüzde geçici bir süre azalma olmaktadır.

Kaynak: Sağlık Rehberi