Üçlü Test (Triple test)

[Bluesky24]

Her anne baba adayının hayali sağlıklı ve problemsiz bir

bebeğe sahip olmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için tüm

hamilelikleri boyunca doktor kontrolüne girerler ve

doktorlarının önerilerine harfiyen uyarlar.



Ancak doğa bazen çok acımasıdır. Hamileliklerin çok

büyük bir kısmı sorunsuz seyredip sağlıklı ve sağlam bir

bebeğin doğumuyla yani mutlu sonla biterken bazı

hamileliklerde ciddi hatta zaman zaman hayatı tehdit eden

durumlar yaşanabilir. Zaman zaman ise bebekler umulduğu gibi

sağlıklı değil çeşitli problemler ile doğarlar.



Doğum ile ilgilenen hekimlerin ilk plandaki amacı anne

adayının ve bebeğin sağlığını kontrol altına almak ve

olası problemlerde müdahalede bulunarak hem anne ve bebeğin

sağlığını korumaktır.



Sağlam ve sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelmesine

yardımcı olmak için doktorlar gebelik takipleri sırasında

bilimsel veriler ışığında bazı incelemeler gerek duyarlar.

Bu incelemelerin amacı olası bir problemi mümkün olan en

erken dönemde fark ederek önlem almak ve eğer olanaklı ise

tedavi etmektir.



Anne karnındaki bebeğin durumunu değerlendirmede

kullanılan modern yöntemlerden birisi de üçlü test adı

verilen incelemedir.



Üçlü test nedir?



Üçlü test olarak adlandırılan inceleme down sendromu

(trizomi 21), nöral tüp defekti ve trizomi 18 adı verilen

genetik hastalığın bebekte olma olasılığını saptayan bir

kan incelemesidir.



Adından da anlaşıldığı üzere anne adayından alınan

kan örneğinde 3 değişik maddenin incelemesi yapılır. Bunlar







beta-hCG

Alfa-feto protein (AFP)

Estriol (E3)'dir





Human chorionic gonadotropin (hCG) gebeliğin temel

hormonudur. Hamileliğin erken dönemlerinde yükselmeye başlar

14-16. haftalar arasında en yüksek değerine ulaştıktan sonra

yavaş yavaş azalır



Alfa feto protein bebeğin karaciğerinden salgılanan bir

protiendir. Bebekten amniyon sıvısına oradan da anne adayını

kanına geçer. Gebeliğin seyri sırasında anne adayının

kanındaki düzeyi yavaş ama düzenli bir artış gösterir.



Estriol ise yine bebeğe ait bir doku olan plasentadan

salgılanan bir çeşit östrojen hormonudur.



Bu maddelerin anne kanındaki düzeyleri normal olmayan

hamileliklerde sapmalar gösterir.



Örneğin nöral tüp defektlerinde açık olan sinir

siteminden yüksek miktarlarda alfa fetoprotein amniyon

sıvısına karıştığı için anne adayının kanındaki

düzeyi de normalden fazla olur. Öte yandan down sendromunda ise

değer beklenilenden daha düşüktür.



Down sendromu varlığında beta-hCG değerleri normalden

yüksek olarak bulunurken E3 ve AFP düzeyi daha düşüktür.



Trizomi 18 varlığında ise her 3 maddenin düzeyi de

beklenilenden daha düşük bulunur.



Ne zaman yapılır?



Üçlü test hamileliğin 15 ile 22. haftaları arasında

yapılabilir. Ancak en tatminkar sonuçlar 16-18. haftalarda

yapılan incelemelerde elde edilmetedir. Bu nedenle testin bu

haftalar içinde yapılması idealdir.



Üçlü test nasıl

değerlendirilir?



Alınan kan örneğinde yapılan inceleme ile elde edilen

düzeyler daha sonra bil bilgisayar yardımı ile işlenir. Bu

aşamada kandaki maddelerin düzeyini direkt olarak

etkileyebilecek olan anne adayının sigara kullanımı, kilosu

ve boyu gibi değişkenler de hesaba katılır.



Kanda ölçümü yapılan maddelerin düzeyini etkileyebilecek

olan en önemli değişken incelemenin yapıldığı tarihteki

gebelik haftasıdır. Bu nedenle gebelik yaşını yani son adet

tarihini doğru bilmek son derece önemlidir. Son adet tarihi

yanlış verildiğinde örneğin gebelik yaşı olduğundan daha

küçük olarak hesaplamaya katıldığında gerçekte bebeğin

içinde bulunduğu hafta için normal olan bir değer daha

düşük ya da yüksek olarak bulunabilir ve testin

yorumlanmasında hatalara yol açabilir.



Test değerlendirilirken dikkate alınan diğer noktalar ise

hastalıkların görülme riskini direkt etkileyebilecek olan

anne adayının yaşı ve daha önceden anomalili doğum

öyküsü olup olmadığıdır.



Elde edilen ham düzeyler daha sonra bilgisayar programına

girilerek risk hesaplaması yapılır.



Bu programlar geliştirilirken daha önceden binlerce anne

adayından elde edilen verilerin ışığında normal değerlerin

alt ve üst sınırları belirlenmiştir. Bu sınırlar

belirlenirken kolaylık sağlaması açısından ortalamanın

katları (multiples of median, MoM) olarak birimlendirilirler.

MoM değeri inceleme yapılan kişideki değerin normal olan

popülasyonun ortalamasından ne kadar sapma gösterdiğini

belirler. Örneğin 1.0 şeklindeki bir MoM değeri o kişideki

madde düzeyinin normal bebeklerde görülen değerin tam

ortasına denk geldiğini gösterirken 2.0 MoM'luk bir değer

ölçüm yapılan kişideki madde düzeyinin normal ortalamanın

2 katı olduğunu belirler.



MoM değerleri ile birlikte diğer değişkenler de dikkate

alınarak tirozmi 21, nöral tüp defekti ve trizomi 18

açısından risk oranları belirlenir.



Üçlü testin yorumlanması



Bilgisayar programı tarafından yapılan değerlendirme sonucu

elde risk oranının kabul edilebilir sınırlarda olup

olmamasına göre ileri tetkike gerek olup olmadığına karar

verilir.



Üçlü test ile ilgili olarak akılda tutulması gereken en

önemli nokta bunun tanı koyduran bir test değil sadece yüksek

risk taşıyan ve kesin tanı koyduracak ileri testlerin

yapılmasına gerek olan bireyleri belirlemeye yarayan bir tarama

testi olduğudur.



İleri test ile kastedilen amniyosentezdir. Amniyosentez her

hamile kadında yapılması gerekli olan bir test değildir.

Kimlerde yapılıp kimlerde yapılmayacağına karar verirken

üçlütest, ikili test, ultrason bulguları, aile ya da tıbbi

özgeçmiş dikkate alınarak karar verilir.



Tekrarlamak gerekir ise üçlü test sonucunda yüksek risk

saptanması bebekte kesinlikle problem olduğunu göztermediği

gibi riskin az hatta çok düşük çıkması da bebeğin

sağlıklı olduğunu garanti etmez.



Bir örnek ile açıklamak gerekir ise: Yapılan test sonucu

Down sendromu riskinin 1:2048 olarak rapor edildiğini kabul

edelim. Bu sonuç bize bebekte Down sendromu olup olmadığını

belirtmez. Bu raporda örnekteki anne adayı ile aynı özelliklere

sahip 2048 kadından sedece 1 tanesinin Down sendromlu bebek doğurduğu

bu nedenle bu annenin de Down sendromlu bebek doğurma

ihtimalinin 2048 de bir olduğu söylenmektedir.



Down sendromu için kabul edilen sınır 1:280'dir. Riskin

daha yüksek çıkması durumunda (örneğin 1:100 ya da 1:40)

ileri tetkik olan amniyosentez önerilir. Risk 1:40 olarak

belirlenmiş olsa bile bebeğin sağlıklı olma olasılığı

Down sendromu olma olasılığından yaklaşık 40 kat fazladır.





Risk kabul edilen sınırdan daha yüksek olduğunda test

pozitif olarak değerlendirilir.



Üçlü testin güvenilirliği



Tüm tıbbi incelemelerde ve tarama testlerinde olduğu gibi

üçlü testin de yanılma olasılığı vardır ve hatalı

pozitif ya da hatalı negatif sonuçlar elde edilebilir.



Hatalı pozitif sonuç bebek normal olduğu halde testin

pozitif çıkması yani riskin yüksek olarak bulunmasıdır.



Hatalı negatif sonuç ise risk düşük yani test negatif

olduğu halde bebekte down sendromu, trizomi 18 ya da nöral tüp

defekti anomalilerinden biri ya da daha fazlasının olmasıdır.



Üçlü testin Down sendromunu yakalama olasılığı %60

civarında olup %5 kadar hatalı pozitif olma olasılığı

vardır.



Bu oranlar anne yaşı ile direkt olarak ilgilidir. Otuzbeş

yaşın altındaki kadınlarda hatalı pozitif oranı %4 iken

Down sendromunu yakalama oranı %50 civarındadır. Beklenen

doğum tarihinde 35 yaşın üzerinde olan anne adaylarında ise

yakalama oranı %80 iken hatalı pozitif oranı %25'lere kadar

çıkmaktadır. Bu sayılar kesin değerler olmayıp farklı

çalışmalarda değişik sonuçlar bildirilmiştir.



Üçlü test kimlere

yapılmalıdır?



Down sendromlu yani mongol bebek doğurma riski

anne yaşı ile birlikte artmasına rağmen bu bebeklerin çoğu

35 yaşından küçük annelerden dünyaya gelmektedir. Bu

nedenle her gebe kadında mutlaka üçlü test yapılmalıdır.



Anomalileri daha erken dönemde ve daha yüksek duyarlılıkta

saptamak amacıyla değişik tarama testlerinin geliştirilmesi

devam etmektedir. Bu testlerden en güncel olanı 11-14. gebelik

haftalarında yapılan ikili test ve fetal ense kalınlığı

ölçümleridir. 11-14 testinin duyarlılığı üçlü testten

daha yüksektir. Ancak burada yapılan ense kalınlığı

ölçümü kısmen subjektif bir değerlendirme olduğundan

yanılma ve hatalı risk hesaplamaları söz konusu olabilir.



Ayrıca ikili testte AFP ölçümü yapılmadığından

üçlü testten farklı olarak nöral tüp defekti için risk

hesaplaması yapılamaz.



İkili test yapılan hastada üçlü testin gerekli olup

olmadığı bilimsel çevrelerde tartışılan ve ortak bir

görüşe varılamayan konulardan birisidir. Nöral tüp

defektlerinin önemli bir kısmının ultrason ile saptanması,

yine benzer şekilde Down sendromu varlığında, duruma eşlik

eden pekçok ultrason bulgusunun da olması nedeni ile ikili test

sonucu normal çıkan anne adaylarında üçlü teste gerek

olmadığını savunan pekçok araştırmacı vardır.



Benim kişisel görüşüm ise hem ikili test ile elde edilen

normal riski teyit etmek, hem ense kalınlığı ve diğer

ultrason incelemelerinden doğan subjektiviteyi ortadan

kaldırmak hem de nöral tüp defekti riskini belirlemek

amacıyla hem ikili hem de üçlü testi yapmaktır.



Pozitif test varlığında ne

yapılmalıdır?



Bir tarama testi olan üçlü testin pozitif çıkması yani

riskin yüksek olarak saptanması durumunda izlenebilecek birkaç

alternatif yol vardır.



Bunlardan ilki anne yaşı ve ultrason bulgusu ne olursa olsun

amniyosentez yapmak ve Down sendromu olup olmadığınıu kesin

olarak saptamaktır. Pozitif test varlığında en sık tercih

edilen yöntem budur.



İkinci seçenek ise detaylı ultrason incelemesi yaparak

testin pozitif çıkmasına yol açan durum ile ilgili olabilecek

ultrason bulgularını aramak ve bu bulguların ışığında

amniyosenteze karar vermektir. Bu yönteme ancak riskin sınırda

olduğu ya da anne adayının amniyosenteze sıcak bakmadığı

durumlarda başvurulmalıdır.



Çoğul gebeliklerde durum



Üçlü test ikiz gebeliklerde de uygulanmakta ve tekiz

gebeliklerde elde edilene benzer oranlarda başarı

sağlamaktadır. Üçüz ya da daha fazla sayıda bebek içeren

gebelikler içinse elde yeterli veri olmadığından yapılmaz.



35 yaş üzeri kadınlarda

üçlü test



Down Sendromlu bebek doğurma riski beklenen

doğum tarihindeki anne yaşı ile paralel olarak artış

göstermektedirve bu risk artışındaki en keskin sınır 35

yaştır.



Sosyal yaşamdaki değişiklikler ile birlikte kısaca tüp

bebek olarak adlandırılan yöntemlerdeki gelişmeler ilk anne

olma yaşının giderek yükselmesine neden olmaktadır ve

günümüzde 35 yaşın üzerindeki hamile kadın sayısı

giderek artmaktadır.



Bu kadınlarda Down sendromu ve diğer anomalileri saptamak

amacıyla nasıl bir yol izlenmesinin doğru olacağı konusu son

zamanlarda en sık tartışılan konulardan birisidir.



Bir görüş 35 yaş üzeri her kadına amniyosentez

yapılmasını savunurken, karşı görüş invazif bir girişim

olan amniyosentezin bu kadar liberal kullanılmasına sıcak

bakmamaktadır.



Her iki görüş de yanlış olmayıp, 35 yaş üzeri

kadınlarda bir genellemeye gerek duymadan hasta bazında karar

vermek kanımca en doğru yaklaşımdır.



******



[/b]











Bu yazı ilginizi çektiyse aşağıdaki

yazıları da okumanızı öneririm













İkili Test (11-14

testi) ve fetal ense kalınlığı (NT)

Dörtlü test

Down Sendromu-

Doğanın tatsız şakası

Spina Bifida

(nöral tüp defekti)

Amniyosentez-

Bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan örnek

alınması

Alfa feto protein

İleri anne yaşı

























Geri































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu