Hamilelikte ultrason neden yapılır?

[Bluesky24]

Obstetrik ultrasonografi gebelik takiplerinde yapılan

ultrasonografik incelemeye verilen isimdir. 1950'lerin son

çeyreginde kullanıma girmesinden bu yana ultrasonografi

obstetrik alanında son derece önemli ve vaz geçilmez bir

konuma gelmiştir. Günümüzde kullanılan gerçek zamanlı

ultrasonografi cihazları hareket halindeki fetusun

görüntülerini monitör ekranına yansıtmakta ve fetusu

incelemeye olanak tanımaktadırlar. Bu görüntüleri elde

edebilmek için 3.5-7.0 megahertzlik (saniyede 3.5-7 milyon

siklusluk) yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılmaktadır.



Ultrason cihazının prob adı verilen kısmı tarafından

üretilen ses dalgaları değişik dokulardan değişik oranlarda

ve formlarda yansıyarak proba geri dönerler. Birbirinden

farklı olan bu yansımalar bilgisayar tarafından işlenerek

görüntü olarak monitöre yansıtılır. Bu görüntüye

ultrasonogram adı verilir. Fetal kalp atımları ya da bebeğin

hareketleri gibi hareketli görüntüler monitörden izlenir.

Benzer şekilde görüntülerin incelenmesi ile fetusta bulunan

anormallikler saptanabilir. Yine fetusa ait ölçümler

yapılarak gelişimi değerlendirilebilir. Ultrason hakkında genel bilgiler

için tıklayın



Hamileliğinin erken döneminde transvajinal ultrasonografi

tercih edilmelidir. Transvajinal ultrasonografi ile fetal kalp

atımları 5.5- 6 haftada saptanabilir. Ayrıca baş-popo

mesafesinin ölçümü bu tür incelemelerde daha tatminkar

olmaktadır. Bizim uygulamalarımızda 13. haftaya kadar tüm

ultrason incelemeleri transvajinal yöntemle yapılmaktadır. Bu

yöntemde hem görüntü kalitesi ve güvenilirliği daha yüksek

olmakta hem de hastanın idrarının sıkışık olması

gerekmediğinden, hatta tercihan mesanesinin boş olması

gerektiğinden hasta açısından daha konfrolu olmaktadır.

Mesanenin dolması beklenmediğinden gereksiz zaman kaybı sorunu

da ortadan kalkmaktadır.



Gebelikte ultrason ne zaman ve

neden kullanılır?



Ultrasonografi fetusun değerlendirilmesinde güvenli, etkili

ve ucuz bir yöntem olarak kabul edilir. Günümüzde gebelik

takiplerinin vazgeçilmez bir ögesi haline gelmiştir.



Gebelikte ultrasonografinin ana kullanım amaçları

şunlardır:



1. Gebeliğin tanısı



Obstetrik ultrasonografinin ilk amacı herhangi bir adet

gecikmesi varlığında gebelik olduğunun kanıtlanmasıdır.

Normal bir gebelik tanısı ancak gebeliğe ait oluşumların

ultrasonografi ile gösterilmesi ile konabilir. Ancak bu

gebeliğin normal olup olmadığı seri incelemeler ile

değerlendirilebilir.



Gebelik kesesi transvajinal ultrasonografi ile 4.5 hafta gibi

çok erken bir dönemde saptanabilir. Kesenin çapı günde

yaklaşık 1 mm büyür. Ancak kesenin genelde tam yuvarlak

olmaması nedeniyle ölçümüher zaman kolay değildir. Bu

nedenle gebelik yaşı hesaplamasında çok güvenilir kabul

edilmez.



2. Gebelik yaşının

saptanması



Özellikle erken gebelikte son adet tarihinden emin olmayan

kadınlarda ultrasonografik inceleme gebelik yaşının

saptanmasında son derece önemlidir. Gebeliğin her döneminde

yaşı belirlemek ya da tahmin etmek amacıyla değişik

ölçümler yapılabilir ancak zaman ilerledikçe son adet tarihi

ile arada uyumsuzluk olması durumunda bunun son adet tarihinin

hatırlanmasındaki bir hatadan mı yoksa bebekte ortaya çıkan

ve tehlikeli olabilecek bir gelişim geriliğinden mi

kaynaklandığı kolaylıkla ayırt edilemeyebilir. Bu nedenle

gebeliğin sağlıklı bir şekilde takip edilebilmesi için ilk

incelemenin mümkün olduğunca erken yapılması yararlıdır.



Son adet tarihinden emin olunan, gebeliğin başından beri

izlenen hamilelerde ise doğum tarihi saptanırken son adet

kanamasının başladığı ilk gün baz alınr. Zaman zaman anne

adaylarının ultrasondaki çeşitli ölçümlerin sonuçlarına

göre doğum tarihi tahmin ettiklerine tanık oluyoruz. Bu son

derece yanlış bir yaklaşımdır. Zira bebeğin ölçümleri

genetik yapısı, plasentanın durumu gibi pekçok faktöre

bağlı olarak değişebileceğinden ultrason ölçümleri faklı

ve yanlış doğum tarihlerinin ortaya çıkmasına neden

olabilir. Ultrason ancak son adet tarihinden emin olunmayan

durumlarda gebelik yaşının ve beklenen doğum tarihinin

saptanmasında kullanılmalıdır.



3.

Tekil çoğul gebelik ayrımı



Erken gebelik ultrasonografisi ile çoğul ya da tekiz

gebeliklerin ayrımı kolaylıkla yapılabilir. İlerleyen

dönemlerde ise çoğul gebeliklerde bebeklerin pozisyonları,

fetustan fetusa transfüzyon sendromu gibi hastalıkların

varlığı ile plasenta ve amniyon keselerinin sayısı da

ultrsonografide saptanır.



4. Normal anormal gebelik

ayrımı



Erken gebelikte kanama ortaya çıktığında fetusun canlı olup

olmadığı ultrasonografi ile değerlendirilir. Fetal kalp

atımları 5.5-6. haftadan itibaren gelişmiş ultrasonografi

cihazları ile saptanabilir. Bebeğin anne karnında öldüğü

missed abortus ya da hiç gelişmediği boş kese gibi

durumların tanısı da ultrasonografi ile konur Yine benzer

şekilde dış gebelik veya mol gebelik tanısında da

ultrasonografi son derece önemli bir rol oynar. Ayrıca erken

dönemde bebeğe ait kromozomal bozuklukları düşündüren ense

kalınlaşması ya da burun kemiğinin olmaması gibi durumlar da

ultrason ile saptanır.



5. Bebeğin gelişiminin

değerlendirilmesi



Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde fetusa ait bacak, kafa ve

karın çevresi ölçümleri hem bebeğin ağırlığı hem de

gelişimi ile ilgili değerli ipuçları verir.



Gebelik takiplerinde ölçülen parametreler şunlardır:





Baş popo mesafesi (CRL): Bu ölçüm

7-13 gebelik haftalarında yapılır ve gebelik yaşını

3-4 günlük yanılma payıyla verir. (CRL normal değerleri)

Biparietal çap (BPD): Başın iki

yanında yer alan ve parietal kemik adı verilen kemikler

arasındaki mesafenin ölçümüdür. Bu ölçüm 13.

haftadan sonra yapılır. 13. haftada 2.4 cm

civarındayken miadda 9.5 cm'e kadar artar. Aynı

ağırlığa sahip bebeklerin BPD uzunlukları değişik

olabileceği için gebeliğin son dönemlerinde

güvenilirliği azalır. (BPD

normal değerleri)

Femur uzunluğu (FL): Kalça ile diz

arasındaki femur adı verilen kemiğin ölçümüdür.

İnsan vücudundaki en uzun kemiktir ve bebeğin

uzunlamasına olan gelişimini yansıtır.

Güvenilirliği BPD gibidir ve 14. haftada 1.5 cm iken

termde 7.8 cm civarında ölçülür. (FL normal değerleri)

Karın çevresi (AC): Gebeliğin son

dönemlerindeki en önemli ölçümdür. Gebelik

yaşından ziyade fetusun büyüklüğü ve ağırlığı

hakkında ipuçları verir.(AC

normal değerleri)





6. Bebeğin ağırlığının

tahmin edilmesi



Fetusun ağırlığı BPD, FL ve AC'nin birarada

değerlendirilmesi ile yaklaşık olarak saptanabilir. Pekçok

gelişmiş ultrasonografi cihazı bu hesaplamayı otomatik olarak

yapmakla birlikte elle hesaplama için yapılmış grafik ve

tablolar da mevcuttur.



7. Plasentanın yerinin

saptanması



Obstetrik ultrasonografi plasenta previa ve benzeri plasental

anomalilerin saptanmasında en etkili yöntemdir.



8. Amniyon sıvısı

hastalıkları



Amniyon sıvısının fazla ya da az olduğu durumlar da

ultrasonografi ile saptanır. Her iki durumda da fetus anomali

açısından dikatli bir şekilde değerlendirilmelidir.



9. Fetal anomalilerin

saptanması



Fetusa ait pekçok anomali 20 hafta civarında yapılacak olan

detaylı bir inceleme ile saptanabilir. Bu inceleme halk

arasında yaygın olarak renkli ultrason olarak da tabir

edilmekle birlikte bu yanlış bir tanımlamadır. Doğru tanım

detaylı ultrason olmalıdır.



İkinci düzey ya da malformsyon ultrasonografisi olarak da

adlandırılan bu incelemede bebeğin tüm organları detaylı

bir şekilde incelenir ve hidrosefali, spina bifida gibi majör

anomalilerin yanında, diyafram fıtığı, oniki parmak

barsağında darlık gibi iç organları etkileyen anomaliler de

saptanabilir. Ayrıca yarık damak, yarık dudak, doğumsal kalp

anomalileri ve Down sendromu varlığı tespit edilebilir.

Bunlara ek olarak amniyosentez, koriyon villus biopsisi, göbek

kordonundan kan örneği alınması ve anne karnındaki bebeğe

uygulanan benzeri girişimler de yine ultrason eşiliğinde

yapılır.



10. Bebeğin iyilik halinin

değerlendirilmesi



Genel inceleme ve bulguların yanısıra fetal

biyofizik profil olarak adlandırılan ve bebeğin hareketleri

ile amniyon sıvı miktarının değerlendirilmesi sonucu

bebeğin sağlık durumu hakkında bilgi veren inceleme de

ultrason ile yapılır.



11. Erken doğum riskinin tahmin

edilmesi



Gebeliğin 23. haftası civarında yapılan incelemede rahim

ağzının uzunluğu erken doğum riski açısından fikir

verebilir. Bunun için ideal ölçüm vajinal ultrasonografi ile

yapılmaktadır. Ayrıca amniyon kesesinin rahim ağına doğru

hunileşmeside artmış erken doğum riski lehine bir bulgu

olarak değerlendirilir. Bu tür bulgular varlığında rahim

ağzına dikiş atılarak erken doğum engellenmeye

çalışılır.



12. Plasental akımların

değerlendirilmesi



Özellikle gebeliğin son dönemleri yaklaştığında göbek

kordonundaki kan akımları doppler ile incelenerek bir

anormallik olup olmadığı incelenir. Kan akımındaki bir

azalma bebeğin yaşamını tehlikeye sokabileceğinden son

derece önemlidir. Özellikle gelişme geriliği olan olgularda

bu inceleme doğum kararı vermede etkilidir.



13. Bebeğin cinsiyetinin

saptanması



Gebelikte yapılan ultrason incelemelerinde anne baba

adaylarını gelişimi ve sağlık durumundan sonra en çok

ilgilendiren konu bebeklerinin cinsiyetidir. Ultrasonun yaygın

kullanıma girmesi ve neredeyse her merkez ve muayenehanede

bulunması sonucu artık bebeğin cinsiyetini öğrenmek için

doğum anını beklemek gerekliliği ortadan kalkmıştır.

Ultrasonografi ile 12 hafta gibi erken bir dönemde bile cinsiyet

tespiti yapılabilmekle birlikte bu her zaman mümkün

olmamaktadır. Genel olarak gebeliğin 14-16 haftalarından sonra

doğacak olan bebeğin kız ya da erkek olduğu görülebilir.

Çok nadir durumlarda ise doğuma kadar cinsiyet

saptanamayabilir.



14. Prenatal girişimler

sırasında



Bebekte bir anomali ya da artmış anomali riski saptanması

durumunda koriyon villus biopsisi, amniyosentez ya da kordon

kanından örnek alınması gibi girişimler gerekli olabilir. Bu

tür girişimler ultrason eşliğinde yapılır. Ayrıca tüp

bebek uygulamalarında 3 ya da daha fazla sayıda embryo içeren

gebelikler oluştuğunda embryoların sayısını azaltmak

amacıyla redüksiyon adı verilen işlem uygulanacak ise bu da

sadece ultrason eşliğinde yapılabilir.



15. Diğer uygulamalar



Ultrasonografi bebeğe ait şu durumların saptanmasında da tek

araçtır:





Anne karnında kaybedilen bebeğin saptanması

Bebeğin rahim içinde duruş pozisyonunun saptanması

Gebeliğe eşlik eden myom ve over kisti gibi

patolojilerin saptanması

Gebelik sırasında ortaya çıkan karın ağrısı gibi

bulguların değerlendirilmesi





******



[/b]











Bu yazı ilginizi çektiyse aşağıdaki

yazıları da okumanızı öneririm













Hamilelikte

ultrason menüsü

Plasenta previa

Amniyon Mayii

bozuklukları

Biofizik profil

(bebeğin iyilik halinin değerlendirilmesi)

Servikal yetmezlik

ve serklaj

Ultrasonda cinsiyet

tespiti

Amniyosentez

Koryon villus

biopsisi



















Geri































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu