Hamilelikte bulantı ve kusma (hiperemesis gravidarum)

[Bluesky24]

Günlük yaşamda midesi bulanan birisine en sık yapılan

espirilerden birisi hamilemisin? diye sormaktır. Filmlerin bir

çoğunda karakterlerden birinin hamile kaldığı izlenimi durup

dururken midesinin bulanması ya da kusması yoluyla verilir.

Hamilelik ve bulantı arasındaki ilişki bu derece güçlüdür.





Yapılan pekçok araştırmada her 100 hamile kadından 50 ile

70'inin az ya da çok bulantı ve kusma sorunu yaşadığı

saptanmaktadır. Her 1000 hamile kadından 5-10'unda ise bulantı

ve kusmalar hastaneye yatacak ve besin maddelerinin damardan

verilmesini gerektirecek kadar şiddetli olmaktadır.



Yakınmalar sabahın erken saatlerinde daha şiddetli olduğu

için durum İngilizce'de sabah hastalığı anlamına gelen

"morning sickness" şeklinde adlandırılır. Duruma

verilen bir başka isim de gebelik hastalığıdır. Bilimsel

olarak ise emesis gravidarum olarak tanımlanır. Şiddetli

olgular ise hiperemesis gravidarum adını alır.



Hamileliğe bağlı bulantı ve kusmalar genelde gebeliğin 6.

haftası civarında başlar ve 14-16. haftalar arasında

şiddetli giderek hafifler ve kaybolur. Bununla birlikte bazı

kadınlarda belirtiler 4. haftada başlayıp tüm hamilelik

boyunca da devam edebilir.



Bulantı ve kusmalar ilk hamileliğini yaşayanlarda daha

fazla görülmekle birlikte bu bir kural değildir. Her hamilelik

birbirinden farklı olduğu için aynı kadının iki hamileliği

arasında da farklılıklar olabilir. İlk hamileliğinde sorun

yaşamayan bir kadının ikinci hamileliğinde şiddetli bulantı

ve kusmalar görülebileceği gibi bunun tam tersi de söz konusu

olabilir.



Gebeliğin erken dönemlerinde bu sorunu yaşayan ve bir

miktar kilo da kaybeden anne adayının en büyük endişesi

kendisi birşey yiyemediği için bebeğinde sorun çıkma

olasılığıdır. Kilo kaybının aşırı olmadığı, anne

adayında sıvı elektrolit denge bozukluklarıın görülmediği

olgularda bebeğin zarar görme olasılığı son derece

düşüktür:



Genel olarak bulantı ve kusmaların olması gebeliğin

yolunda gittiğinin bir göstergesi olarak kabul edilir. Gözleme

dayalı çalışmalarda bulantı ve kusma yaşayan kadınlarda

düşük yapma olasılığının daha az olduğu

gösterilmiştir. Bu durumun nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Ancak bazı araştırmacılar bulantıların anne adayını

bebeğe zarar verebilecek bazı maddelerden uzak tuttuğunu

kusmaların ise yine anne adayında bulunan ve yine bebeğe zarar

verebilecek bazı toksinlerin uzaklaştırılmasına

yaradığını ileri sürmektedirler ve bu iddialarını

doğanın koruma mekanizmalarından biri olarak

tanımlamaktadırlar. Ancak bu iddiaları destekleyecek yeterli

bilimsel kanıt mevcut değildir.



Öte yandan anne adayında bulantı ve kusma olmaması ya da

çok hafif olması da asla birşeylerin ters gittiği anlamına

gelmez.



Nedenleri



Hamilelik sırasında görülen bulantı ve kusmaların altına

yatan nedenin ne olduğu tam olarak bilinmemektedir.

Yakınmaların kanda gebeliğe bağlı olarak yükselen hCG, ve

östrojen hormonlarının artış şekline paralel olması,

hormonların normalden yüksek olduğu çoğul gebelik ve mol

gebelik gibi durumlarda daha şiddetli görülmesi gibi

gözlemler nedeni ile bu hormonların beyindeki bulantı

merkezini uyararak tabloya neden olduğu düşünülmektedir.



Öte yandan psikolojik ve fiziksel stress ve yorgunluk da

bulantı ve kusmaları arttırabilmektedir. Özellikle istenmeyen

gebelik varlığında durum daha şiddetli olabilmektedir.



Hamile kadınların kokuya olan hassasiyetleri çok

artmaktadır. Bu hassasiyet özellikle sigara, yemek ve parfüm

kokularında daha belirgindir. Hamile bir kadın bu tür

kokuları şaşılacak bir şekilde çok uzaklardan dahi fark

edebilmektedir. Bu durumun altında yatan neden de tam olarak

bilinmemekle birlikte artan östrojen hormonunun sorumlu olduğu

düşünülmektedir. Kokular kadında öğürme refleksini

harekete geçirerek kusmaları tetikleyebilir.



Yapılan bir çalışmada şiddetli bulantı ve kusma sorunu

yaşayan hamile kadınlarda mide ülserinden de sorumlu olduğu

düşünülen h.pylori isimli bakteriye daha sık rastlandığı

saptanmıştır. Bununla birlikte h.pylori ile gebelik

hastalığı arasında herhangi bir ilişki ortaya

konamamıştır.



Gebelik bulantı ve kusmalarında en etkili sonuçların B6

vitamini ile alınması bu vitamin eksikliğinin altta yatan

neden olabileceğini düşündürse de yapılan çalışmalarda

kusma olan ve olmayan hastalar arasında B6 vitamini

eksikliğinin görülme sıklığında bir fark olmadığı

ortaya konmuştur. B6 vitamininin hangi mekanizma ile tabloyu

düzelttiği bilinmemektedir.



Bir başka iddia da hamilelik sırasında vücudun

karbonhidratları sindirme şeklinde ortaya çıkan

değişimlerin de bu tabloya neden olabileceğidir. Bu

değişimler direkt olarak bulantı ve kusmalara neden olmasa da

kişiyi olayı tetikleyen faktörlere karşı daha hassas hale

getirebilir.



Kimler daha yüksek risk

altındadır?



Kesin olmamakla birlikte





İkiz ya da daha fazla sayıda bebek bekleyen anne

adaylarında hastalığın görülme olasılığı ve

şiddeti daha fazladır. Ancak bu bir kural değildir.

Hiçbir sorun yaşamayan pekçok çoğul gebelik olduğu

da akıldan çıkartılmamalıdır.

Daha önceden doğum kontrol hapı kullanan ve bu sırada

hapa bağlı olarak bulantı yaşayanlarda gebelikleri

sırasında gebelik hastalığı görülme olasılığı

daha yüksektir. Bunun nedeni östrojene olan aşırı

duyarlılık olabilir.

Araç tutuması olanlarda hastalık daha sık

görülmektedir.

Kendi annesi ya da kız kardeşlerinde gebelik

hastalığı olanlarda bu tablonun ortaya çıkma

olasılığı biraz daha yükektir.

Migren öyküsü olanlarda gebelik hastalığı daha sık

görülür.

Genç yaştaki anne adaylarında daha sık görülür

İlk gebeliğini yaşayanlarda daha sık görülür.





Belirtileri



Gebelik hastalığında en sık karşılaşılan bulgu

hastalığın adından da anlaşılabileceği gibi bulantı ve

kusmalardır. Altıncı hafta civarında başlayan yakınmalar

8-12 haftalar arasında zirveye ulaşır, daha sonra giderek

hafifler ve 14-16 haftalar civarında kaybolur.Yakınmalar

genelde sabahları daha şiddetli olur. Ancak bazı kadınlarda

gün sonunda şikayetler artabilir.



Yemek, parfüm, sigara gibi yoğun kokular genelde

yakınmaları tetikler. Bazı kadınlarda sadece öğürme hissi

olurken bulantı ve kusma görülmez ya da sadece öğürtü ve

bulantı olur ancak kusma olmaz. Pekçok yemek kokusu olayı

tetiklediğinden kişi yemek yemek istemeyebilir. Buna bağlı

olarak 3-4 kilogram civarında bir kilo kaybı görülebilir.



Kişinin hayat kalitesi olaydan olumsuz yönde etkilenebilir

iş ve ev yaşamında sorunlar yaşanabilir.



Gebelik hastalığında görülebilen diğer yakınmalar

çarpıntı, tükürük salgısında aşırı artış ve ağız

kokusudur.



Bulantıların şiddetine bağlı olarak yemek borusunda

tahriş ve yemek borusu ile midenin birleştiği yerde küçük

yırtıklar olabilir. Mallory-Weis sendromu adı verilen bu

durumda kusmuk materyali içinde taze kan görülebilir.



Çok şiddetli olgularda sıvı elektrolit dengesizlikleri,

dehidratasyon (sıvı azalması), ateş, kanda asit-baz

bozuklukları, deride kuruluk, kan basıncında azalma, idrar

miktarında azalma ortaya çıkabilir. Bu hastalarda kanda keto

asitler arttığı için diabet komasındakine benzer bir ağız

kokusu olabilir.



Tedavi edilmeyen ihmal edilmiş şiddetli hiperemesis

gravidarum olgularında Wernicke ensefalopatisi adı verilen ve

nadir görülen bir sinir sistemi hastalığı ve hatta ölüm

dahi söz konusu olabilir.



Bebek üzerindeki etkileri



Hafif ve orta derecede bulantı ve kusma varlığının

gebeliğin yolunda seyrettiği şeklinde yorumlanabileceğini

belirtlmiştik. Tablonun daha şiddetli olduğu hiperemesis

gravidarum olgularında yapılan pekçok çalışmada da

yakınması olan ve olmayan kadınların bebeklerinin sağlık

durumları arasında önemli bir farklılık olmadığı

gösterilmiştir. Bununla birlikte hastaneye yatmayı

gerektirecek kadar şiddetli yakınması olan kişilerin

bebeklerinde düşük doğum ağrılığına daha sık

rastlanmaktadır.



Tanı



Hafif ve orta şiddetle olgularda tanı öyküye dayanılarak

konur. Şiddetli olgularda ise değerlendirme daha farklıdır.



Şiddetli hipermesis gravidarum olgularında öncelikle bu

tabloya neden olabilecek mol gebelik, böbrek enfeksiyonu,

pankreas iltihabı, safra kesesi hastalıkları hepatit,

apandisit, gastroenterit, mide ülseri, tiroid hormon

yüksekliği gibi hastalıkların olmadığının gösterilmesi

için genel bir fizik muayene yapılır.



Ardından olayın şiddetini saptamak amacıyla bazı

laboratuvar testlerine başvurulur.



İdrar testi yapılarak yoğunluğu ölçülür ve vücudun

sıvı açığı hakkında fikir edinilir. İdrarda aseton ve

keton bulunması ve bunların miktarı da olayın şiddeti

hakkında direkt bilgi verir.



Kan şekeri ölçümü, kan sayımı ve hematokrit incelemesi

yapılır, yine kanda sodyum, potasyum ve klor gibi elektrolitler

ölçülür, sıvı açığından ve asit-baz dengesizliğinden

direkt etkilenebilecek organlar olan böbrek ve karaciğerin

fonksiyonlarını incelemeye yönelik testler ile tiroid

fonksiyon testleri yapılır.



Tedavi



Gebelik hastalığında tedavi olayın şiddetine göre

değişir. Hafif olgularda genelde herhangi bir tedavi

uygulanmazken sadece basit önlemler ile olay atlatılmaya

çalışılır. Bunlar:





Bulantıyı tetikleyen sigara, yemek, parfüm kokusu gibi

faktörlerden uzak durmak

Öğün sayısını altıya çıkarmak, az ama sık

aralıklarla yemek yemek. Midenin boş kalmasına izin

vermemek

Bulantı hissedildiği anda beyaz leblebi, tuzlu kraker,

peksimet, kuru ekmek gibi besin madderi yemek

Uyandıktan sonra yataktan kalkmadan önce kraker gibi

kuru birşeyler yiyip bir süre yatakta dinlendikten

sonra kalkmak

Yemek aralarında yeterli sıvı almak

Gün içinde zaman zaman mola vererek dinlenmek





gibi basit önlemlerdir. Bilimsel kanıt olmasa da papatya

çayı, zencefil, nane gibi bazı bitkilerin de yakınmaları

azalttığı ileri sürülmektedir.



Son zamanlarda gebelik bulantıları için bileklikler

piyasada satılmaya başlamıştır. Bu bilekliklerin bileğin

iç kısmına hafif bir basınç uygulayarak bulantıları

giderdiği ileri sürülmektedir. Akupunkturun bir varyantı olan

acupressure temeline dayanan bu bilekliklerden yarar

gördüğünü ileri süren pekçok kişi olmakla birlikte

bilimsel olarak kanıtlanmış bir veri yoktur. Ancak bu

bilekliklerin herhangi bir zararının olmadığı da göz

önüne alınırsa kullanılmasında hiç bir sakınca yoktur.



Bu dönemde 3-4 kilo kaybedilmesi çok önemli bir sorun

yaratmaz. Kişi canı ne istiyorsa ve ne yiyebiliyorsa onu

yemelidir. Önemli olan kusmaların az olması ve sıvı kaybı

olmamasıdır.



Bu önlemler ile yakınmaların azalmadığı olgularda ilaç

tedavisi gündeme gelir. En sık kullanılan ilaçlar bulantı

gidericiler ve antihistaminiklerdir. Her bulantı giderici ilaç

hamilelikte kullanılmaz ancak kullanılabilen ilaçlar

yıllardır denenen ve bebek üzerinde olumsuz bir etkisi

saptanmayan ilaçlardır. Bazı anne adayları doktorlarının

önerisine rağmen ilaç kullanmaktan çekinmektedirler. Bu son

derece yanlış bir davranış şeklidir



Kullanılan diğer ilaç grubu ise B6 ve B12 vitaminleridir.

Hamilelik bulantı ve kusmalarında en etkili ilaçlar bunlar

olup bebek üzerinde hiçbir olumsuz etkileri yoktur.



Ağzıdan alınan ilaç tedavisine cevap vermeyen, kişinin

ağzıdan beslenemediği ve sıvı alamadığı nadir görülen

şiddetli durumlarda ve %10'dan fazla kilo kaybı görülen

olgularda ise hastaneye yatırılarak tedavi gündeme gelir.

Burada amaç kişinin sıvı ve elektrolit açığını

kapatmaktır. Bu amaçla damar yolu açılarak sıvı desteği

sağlanır. Verilen sıvıların sodyum, potasyum ve klor gibi

elektrolitlerden ve asit-baz dengesini sağlayıcı maddelerden

dengeli miktarda içermesi gereklidir. Kişinin enerji

gereksinimini de karşılamak amacıyla elektrolitlerin

yanısıra karbonhidrat da içeren sıvılar tercih edillir.



Sıvı içerisine genelde B6-B12 vitaminleri de eklenir.

Bulantı giderici ilaçlar da kalçadan, ya da sıvı içerisinde

verilir.



Bulantı ve kusma kesilene kadar hastaya ağız yoluyla

herhangi birşey verilmez. daha sonra ise diyetisyen tarafından

planlanan hiperemesis dietine geçilir. Kişi ağızdan sıvı ve

gıda alımını tolere ettikten sonra ise normal beslenmeye

geçillir.



Bu destekleyici tedavi ile genelde 2-3 gün içinde tablo

hızla düzelir ve hasta ağızdan beslenebilecek hale gelir ve

taburcu edilir. Bazı durumlarda hamile kadının birkaç kere bu

şekilde hastanede tedavi edilmesi gerekebilir.



Destekleyici tedaviye cevap vermeyen olgularda ise ek

önlemler alınır. Hastanın loş bir odada yatırılarak

ziyaret yasağı konabilir. Hatta bazı durumlarda birkaç gün

süreyle eşinin bile ziyaretine izin verilmeyebilir. Ağzıdan

hiçbir şekilde beslenemeyen kişilerde özel damar yolu

açılarak total parenteral nutrisyon adı verilen tedavi

uygulanır ve gereksinim duyulan karbonhidrat, protein ve yağ

solüsyon şeklinde bu damar yolundan verilir.



Çok nadir olarak hastada hiçbir tedaviye yanıt alınamaz ve

gebeliğin sonlandırılması tek çözüm yolu olabilir.



******



[/b] Geri





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu