Adet siklusu

[Bluesky24]

Adet siklusu (döngüsü) ilk adetten (menarş) son adete

(menopoz) kadar süren, adet kanaması ile karakterize, amacı

üreme ile soyun devamı olan ve tüm vücudu etkileyen olaylar

zinciridir.



Adet siklusu ya da adet dönemi denildiğinde kastedilen bir

adet kanamasının ilk gününden bir sonraki adet kanamasının

ilk gününe kadar geçen süre kastedilir. Adet

dönemi denildiğinde kanamalı olan süre ya da kanamasız olan

süre anlaşılmaz



Normal siklus nedir ?



Normal siklus 21-35 günde bir olan (ortalama 28 gün),

kanamanın 2-8 gün arası sürdüğü ve 20-80 ml kanama ile

karakterize bir dönemdir.



Adet siklusu beyin-yumurtalıklar-rahim sistemi tarafından

kontrol edilen karmaşık bir döngüdür.



Adet siklusu kaç döneme

ayrılır ?



Adet döneminin ovülasyona kadar olan kısmı overlerde

folliküller gelişmekte olduğu için "folliküler

faz" yada endometrium kalınlaştığı için

"proliferatif faz" adı verilir. Ovülasyon sonrası

dönem ise "luteal faz" ya da "sekretuar faz"

olarak adlandırılır.



Adet siklusunu yakından

incelemek



Adet döngüsünün ya da siklusunun ilk aşaması beyindeki

hipotalamus adı verilen bölgeden salgılanan gonodotropin

salgılatıcı hormondur (Gonadotropin releasing hormone, GnRH).

GnRH direkt olarak yine beyinde yer alan hipofiz bezinin ilgili

kısımlarını uyararak folikül uyarıcı hormon (Follicle

Stimulating Hormone, FSH) salgılanmasını başlatır. FSH'nın

hedefi adından anlaşılacağı gibi yumurtalıklar içinde

bulunan foliküllerdir. FSH salgısı adet kanaması ile birlikte

başlar.



Folikül, içinde yumurta hücresini barındıran keseciğe

verilen isimdir. Ergenlik dönemindeki bir kız çocuğunun

yumurtalıklarında yaklaşık 400.000 folikül bulunur. Bu

foliküller primer oosit ya da premordial folikül olarak

adlandırılır. Her adet döneminde, hipofizden salgınanan FSH

belirli bir sayıda folikülü büyümek üzere uyarmaya başlar.





Yumurtalık içinde bulunan binlerce folikülden hangilerinin

büyümeye başlayacağı önceden bilinemez. Recruitment adı

verilen bu seçimin hangi mekanizmalar ile gerçekleştiği

bilinmemektedir.



Uyarılan foliküller büyürken folikül içinde bulunan granüloza

hücreleri de östrojen adı verilen kadınlık

hormonunu salgılamaya başlarlar. Günler geçip foliküller

büyüdükçe kandaki östrojen miktarı da artar. Artan bu

östrojenin 2 görevi vardır. İlk görevi hipofizi etkileyerek

artık daha fazla FSH üretmesini engellemektir. Hipofiz bir tür

termostat görevi görür. Östrojen yükseldikçe beyin yeteri

kadar folikülün büyümeye başladığını anlar ve FSH

üretimini azaltır. Östrojenin diğer görevi de rahimin içini

döşeyen ve endometrium adı verien zar tabakasını

kalınlaştırmaktır. Bu zar tabakasının görevi bir gebelik

olduğunda embryonun yerleşmesi için yataklık etmektir.



Östrojen artıp endometrium kalınlaştıkça kanama da

azalır ve sonunda tamamen kesilir. Foliküller büyümeye devam

ederken bunlardan bir tanesi seçilerek baskın hale gelir. Bu

olayın mekanizması ve hangi faktörlerin baskın folikülün

seçiminde etkili olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak

FSH'nın bağlandığı reseptör sayısı fazla olan ve bu

nedenle kandaki FSH miktarı azalmasına rağmen tüm FSH'yı

etkili şekilde kullanabilen folikülün baskın hale geçtiği

düşünülmektedir. Seçilmiş olan baskın folikül

büyümesini ve östrojen salgılamasını sürdürürken diğer

foliküller artık daha fazla büyümezler ve gerilemeye

başlarlar.



Foliküller gelişim aşamasında premordial, preantral,

antral ve preovulatuar folikül olarak adlandırılırlar.

Gerileyen foliküller gelişimlerini preantral aşamaya kadar

sürdürebilirler ve bu aşamadan sonra gerilemeye başlarlar. Bu

olay siklusun 5-7. günlerinde gerçekleşmektedir.



Antral folikül aşamasına ulaşan folikülün içindeki

granüloza hücre sayısı artmaya devam ederken içinde de

sıvı birikmeye başlar. Biriken bu sıvı ultrasonografide

saptanabilir ve küçük bir kist gibi görünür.



Baskın olan folikül 18-20 mm çapa ulaştığında artık

çatlamaya hazırdır. Bu dönemde kandaki östrojen düzeyi ani

bir artış gösterir. Kan östrojen düzeyi 200 pg/mL üzerine

çıkıp yaklaşık 50 saat bu düzeyde kadığında hipofiz

bezini uyararak luteinize edici hormon (LH) salgılanmasını

başlatır. LH miktarları kanda hızla yükselir ve daha sonra

hızla düşer. Buna LH piki adı verilir ve bu olay yumurtlama

olmasını sağlar.



LH pikinden 34-36 saat sonra yumurtlama gerçekleşir ve

baskın olan folikül çatlayarak içindeki sıvı ve yumurta

hücresi yumurtalık dışına atılır. Atılan bu yumurta hemen

tüp tarafından yakalanır. Yumurtlama gününe kadar östrojen

düzeyleri artış gösterdiğinden endometrium tabakası da

kalınlaşmaya devam etmektedir. Adet siklusunun bu aşamaya

kadar olan kısmı folliküler ya da proliferatif faz olarak

isimlendirilir.



Ovülasyondan hemen önce folikül içindeki granüloza

hücreleri büyür ve içlerinde lutein adı verilen sarı bir

madde birikmeye başlar. Granüloza hücrelerindeki büyüme

ovülasyonu takip eden 3 gün bounca devam eder. Bu aşamada yine

folikülün yapısında bulunan teka hücreleri

ile birlikte diğer kadınlık hormonu olan progesteronun

üretimi başlar.



Progesteron endomertiumu etkileyerek artık daha fazla

kalınlaşmasına engel olur. Kalınlaşması duran endometrumun

içinde salgı bezleri gelişmeye başlar. Salgının amacı

olası bir gebelikte embryo endometrium içine gömülene kadar

onun canlılığını devam ettirecek mikroortamı sağlamaktır.





Ovülasyondan sonra folikülün yumurtalık içinde kalan

kısmı korpus luteum ya da sarı cisim olarak adlandırılır.

Temel görevi progesteron salgılamak olan corpus luteum gebelik

olmazsa ovülasyondan 9-11 gün sonra hızla küçülmeye

başlar, dejenere olarak progesteron salgılaması azalır ve 14.

günde ömrünü tamamlar. Gebelik olması durumunda ise plasenta

kendi progesteronu üretecek hale gelene kadar (yaklaşık 90.

gün) hormon salgılamayı sürdürür.



Dejenerasyonun hangi mekanizma ile gerçekleştiği

bilinmemektedir. Progesteron salgısı azalınca endometrium

üzerindeki etkisi de azalır ve kalınlaşmış olan endometrium

dökülmeye (yıkılmaya) başlar. Bu dökülme sonucu damarlar

da açılır ve kanama başlar. Yıkılan doku ve kan rahim

ağzından geçerek vücut dışına atılır. Bu kanamaya adet

kanaması adı verilir.



Adet kanaması ile birlikte yeni bir siklus başlar. Folikül

gelişimi ile birlikte başlayan östrojen endometriumun yeniden

kalınlaşmasını uyarır ve endometrium kalınlaşırken

açılmış olan kan damarları da onarılır ve yeni bir siklus

başlar. Bu döngü ilk adet kanamasından menopoza kadar bu

şekilde devam eder. Siklusun ovülasyondan sonraki dönemi

luteal faz ya da sektretuar faz olarak adlandırılır.



Korpus luteumun ömrü kısmen sabit olduğu için (14. gün)

adet süklusunun süresini belirleyen ovülasyon öncesi dönem

yani folliküler fazdır.







Adet görmek için gerekli

şartlar



1. Beyinden hormon salgılanmalı



2. Beyinden salgılanan hormonlara cevap olarak hipofizden hormon

salgılanmalı



3. Overlerde follikül bulunmalı ve bu folliküller hormon

salgılama kabiliyetinde olmalı



4. Endometrium bulunmalı ve bu hormonlara karşı duyarlı

olmalı



5. Ortaya çıkan kanın dışarı akmasına engel olacak bir

anomali bulunmamalı







İlk Adet



Çocukluktan ergenliğe geçişin son aşaması olan ilk adetin

kaç yaşında görüleceğini önceden kesin olarak bilebilmek

mümkün değildir. Bu ırklara ve çevresel faktörlere göre

değişiklik gösterebilir. İlk adet ülkemizde genelde 11-14

yaşları arasında olmaktadır. 16 yaşına kadar adet

görülmemişse ve sekonder seks karakterleri adı verilen

memelerde büyüme, kasık ve koltuk altında kıllanma gibi

belirtiler de yoksa bir jinekolog ile temasa geçmek faydalı

olur. Bazı yazarlar sekonder seks karakterlerinin geliştiği

durumlarda ilk adet için 19 yaşına kadar beklenebileceğini

söylemektedirler. İlk adetten sonraki dönemde sikluslar

düzensiz olur. Bu sikluslarda genelde yumurtlama olmaz

(anovulatuar siklus). Bazen ayda 2 defa bazen de 3-4 ayda bir

kanama görülür. Bunların hepsi normaldir. Adetlerin ve

yumurtlamanın düzene oturması 2 yıl kadar sürebilir.



[/b] Geri





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu