Ağız kokusu ve nedenleri

[Bluesky24]

Ağız kokusu, tıbbi terimle halitozis, kişinin kendisi veya

çevresi tarafından fark edilebilen, nefes veya konuşma esnasındaki hoş

olmayan kokudur. Sebeblerin %47 ila 90'ı ağız içinden kaynaklanır,

kalanlar ise ağız içinden kaynaklanmayan veya sistemik hastalıklara

bağlıdır.



Ağız kokum olduğunu nasıl fark edebilirim?



Ağız kokusunda temel sorun, kişinin kendi tarafından fark

edilememesidir. Genellikle bunu bilmenin tek yolu, başkalarının bu

konudaki yorumlarıdır. Bununla birlikte çoğu insan, başka birinin ağız

kokusu hakkında yorum yapmayacak kadar naziktir. Ailenizden veya yakın

arkadaşlarınızdan birine, ağız kokunuzun varlığına yönelik olarak

güvenmelisiniz.





Bazen, kontrole gittiğinizde diş hekiminize de sorabilirsiniz. Bir diş

hekimi normalde de ağzınızın kötü koktuğunu söyleyecektir. Diş eti

hastalıkları ağız kokusunun önde gelen nedenlerindendir, tedavi ve

tavsiyeleri diş hekimleri tarafından uygulanabilir.





Nefesinizin kötü kokup kokmadığını anlamak için basit bir test olduğu

söylenir. Bileğinizin iç tarafını yalayın, birkaç saniye tükürüğün

kurumasını bekleyin, sonra bileğinizi koklayın. Eğer hoş olmayan bir

koku alıyorsanız, muhtemelen ağız kokunuz vardır.



Ağız kokusunun tipleri ve nedenleri



Ağız içinden kaynaklanan Ağız kokusunun en sık nedeni, kötü ağız hijyeni ve diş eti hastalığı olan ağızlardır.



Sabahları olan ağız kokusu



Bazı insanlarda gece uykusundan sonra, sabah kalktıklarında ağız kokusu

oluşur. Bu durum normaldir ve gece boyunca ağzın hareketsiz olmasına ve

kurumasına bağlıdır. Genellikle kahvaltı ederken tükürük salgısının

artmasıyla geçer.



Yiyecek, içecek ve ilaçlar



Gıdalardaki kimyasallar kana karışarak akciğerlerden solunum yoluyla

atılabilirler. Çoğu insan sarımsak, baharatlı yiyecekler ve alkollü

içeceklerin nefesteki kokusuna aşinadır. Bir çok diğer gıda da ağız

kokusuna yol açabilir. Bu tip ağız kokusu geçicidir ve gıdanın

alınmamasıyla kolaylıkla önlenebilir.





Bazı ilaçlar tükürük salgısını azaltabilir ve ağız kuruluğuna yol

açabilirler. Kemoterapide kullanılan ilaçlar ağız içinde mantar

oluşumuna neden olabilirler. Eğer probleme neden olan ilaç ise, başka

alternatifler için mutlaka doktorunuzla görüşmeniz gerekir.



Sigara



Sigara içmeyenler kolaylıkla kişinin sigara içip içmediğini

anlayabilirler; içenlerin nefeslerinin kül tablası gibi koktuğunu

söylerler. Sigaranın kesilmesi bu tip ağız kokusunun önlenmesinin tek

yoludur. Sigara içilmesi ayrıca, diğer bir ağız kokusu nedeni olan diş

eti hastalıklarına da zemin hazırlar.



Ağır diyet, açlık ve oruç



Açlık esnasında vücut kaynak olarak yağları kullanmaya başlar. Yağların

yakılmasıyla ortaya çıkan kimyasallara keton denir. Bazı ketonlar

nefesle dışarı atılarak kötü kokuya neden olurlar.



Yaş



Nefes kokusunun kalitesi yaşa bağlı olarak değişir. Bebek ve çocukların

nefesleri hoş olarak algılanır. Ergenlikten orta yaşa geçildiğinde,

nefes kokusu yavaş yavaş keskinleşmeye başlar. Yaş ilerledikçe tükürük

bezlerinde işlev azalması ve tükürük salgısı ile kalitesinde azalma

oluşur. Yeterli ağız hijyeni sağlansa bile yaşlılarda nefes kokusu hoş

olmayabilir.



Tıbbi nedenler



Sağlıkla ilgili diğer nedenler daha az görülürler . Burun ve sinüs ile

ilgili problemleri olanlarda ağız kokusu olabilir. Örneğin, sinüzit,

burunda yabancı cisimler veya burun etleri ağız kokusuna neden

olabilir. Bu durumda kötü koku, burundan nefes verildiğinde artar.

Ağıdan nefes verildiğinde fark edilemeyebilir. Akciğer ve bademcik

enfeksiyonları da bazen ağız kokusu nedenidir. Bademcik dokusu

kıvrımları arasında biriken gıda parçacıkları ve döküntüler de ağız

kokusuna yol açar . Magma denilen bu döküntüler kirli sarı bir renkte

olarak hastalar tarafından da görülebilir .





Ağız kokusu yapan hastalıklar arasında reflü hastalığını da tanımlamak

gerekir . Burada mide asidi ve muhtevası yemek borusundan yukarıya ağız

boşluğuna doğru kaçış yapmaktadır . Bu hastalarda ağız kokusunun yanı

sıra ses kısıklığı , boyunda yanma hissi , midede ağrı-ekşime yanma

hissi gibi belirtilerde bulunabilir .





Burun, geniz, ağız, gırtlak veya akciğer tümörlerinde de nefeste kötü

koku olabilir. Böbrek ve karaciğer hastalıklarında vücuttan atılamayan

metabolizma artıkları, ağız kokusuna neden olabilirler.





Tıbbi nedenler, genellikle başka belirtilerle kendilerini elverirler.

Örnek olarak, burun tıkanıklığı, sinüzitin burun ve geniz akıntısı ,

yüz ve baş ağrıları gibi diğer belirtileri gibi . Eğer başka

rahatsızlığınız yoksa ve ağız kokusundan başka şikayetiniz yoksa, kötü

kokunun kaynağı ağızdan veya sık görülmeyen tıbbi nedenlere bağlı

olabilir.



Ağız içinden kaynaklanan kötü koku



Bahsettiğimiz gibi ağız kokusu olan çoğu insanda kötü koku ağızdaki

bakterilerden gelmektedir. Bakteriler proteinleri ve diğer artıkları

yıktıkça fena kokulu gazlar ortaya çıkarlar. Aşağıdakilerden biri veya

daha fazlası bakterilerin artmasına ve ağız kokusuna neden olabilir:





Dişler arasında kalan yiyecek artıkları. Normal diş fırçalama küçük

yiyecek artıklarını (özellikle küçük et parçalarını)

temizleyemeyebilir. Daha sonra gıda artığı çürür ve bakterilerle

kaplanır. Düzenli diş ipi kullanımı bu sorunu çözer.





Plak, kalkül ve diş eti hastalığı. Diş plakları dişin yüzeyinde oluşan

yumuşak beyaz birikintilerdir. Bakterilerin yiyecek ve tükürükle

kombinasyonu sonucu oluşurlar. Plaklar çok çeşitli bakteri tipleri

içerirler. Kalkül, diğer adıyla tartar, kalsiyum çökmesi ile sertleşen

plaktır. Sıkıca dişlere yapışıktır. Diş eti hastalığı, dişleri saran

dokuların infeksiyonudur. Eğer diş etleri kırmızımsı görünüyor ve

dişler fırçalandığında sık sık kanıyorsa, diş eti hastalığı olması

muhtemeldir.





Dil yüzeyinde tabaka oluşumu. Bazı insanlarda dil yüzeyinde tabaka

oluşabilir. Bunun neden olduğu henüz tam olarak belirlenememiştir.

Burunun gerisinden ağza akan geniz akıntısına bağlı olabilir. Tabaka

içerisinde bir çok bakteri bulunabilir. Ağız kaynaklı kötü kokunun

tedavisi ağız hijyeninin düzeltilmesidir. Rutin ağız hijyeni bir çok

durumda ağız kokusunu düzeltir.





İyi ağız hijyeni için alışkanlık kazanmak gerekir özellikle diş fırçalama ve diş ipi kullanımı.



Diş Fırçalama



Dişler günde en az iki kere fırçalanmalıdır. Yumuşak tüylü diş

fırçaları kullanılmalıdır. Diş fırçasının baş kısmı ağız içinde tüm

bölgelere ulaşabilecek kadar küçük olmalıdır. En az iki dakika boyunca

dişlerin dış ve iç yüzeyleri, çiğneme bölgeleri fırçalanmalıdır.

Özellikle diş ve diş etlerinin birleşme yerlerine özen gösterilmelidir.

Her 3-4 ayda bir diş fırçası yenilenmelidir.



Diş İpi Kullanımı



Dişlerin günde en az bir kez, fırçalandıktan sonra diş ipi ile

temizlenmesi gerekir. Daha önce diş ipi kullanmamış olanlar, ilk

kullanımlarında, fırçalamaya rağmen ne kadar yiyecek artığı çıktığını

görünce genelde şaşırırlar.





Diş ipi kullanımına başlanılan ilk zamanlarda diş etleri biraz

kanayabilir. Birkaç gün içinde sonlanmalıdır. Eğer devam ederse diş eti

hastalığı olabileceğinden, diş hekimine danışılmalıdır.



Diğer genel öneriler



Diş ve diş eti hastalıklarını önlemek için önemli olan diğer kurallar:

Eğer sigara kullanıyorsanız, bırakmaya çalışınız. Sigara kullanımı diş

eti hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür.





Dengeli ve sağlıklı bir diyet uygulayın. Şekerli yiyecek ve içecekleri

mümkün olduğu kadar sınırlandırın. Şekerler ve şekerli gıdalar ağızdaki

bakterilerin çoğalmasını sağlayan temel unsurlardır ve bakteriler asit

üreterek diş çürümesine neden olurlar.



İlaç kullanımı varsa, mümkünse şekersiz ilaçlar tercih edilmelidir.





Düzenli aralıklarla diş hekimi kontrolü yaptırın (normal olarak senede

en az bir kez). Diş hekimi diş plakları oluşumunu ve kalkülleri görüp

temizleyecektir. Erken diş eti hastalıkları kötüleşmeden önlem

alınabilecektir.



Ağız kokusu için yapılabilecek diğer şeyler



Yukarıdaki önlemlere rağmen halen ağız kokusu devam ediyorsa:





Antiseptikli ağız solüsyonları en az günde bir kez kullanılabilir.

Yatmadan önce, en uygun zamandır. Ağız solüsyonları bakterileri

öldürmeyi amaçlar. Çocuklar bu sıvıları yutabileceklerinden, çocuklarda

kullanılmamalıdırlar.





Dil yüzeyi günde en az bir kez temizlenmelidir. Bunun için yumuşak bir

diş fırçasına birkaç damla ağız solüsyonu damlatarak, dil yüzeyi

fırçalanır. Ayrıca eczanelerde satılan dil kazıyıcı araçlar

kullanılarak da dil yüzeyindeki tabakalanma kolaylıkla temizlenebilir.





Bazı insanlar yemekten sonra şekersiz sakız çiğnerler. Sakız çiğnemek

tükürük salgısını arttırır. Tükürük salgısı yemek sonrası ağızda kalan

birikintilerin temizlenmesinde rol oynar.





Takma diş kullanıyorsanız ve iyi temizleyemiyorsanız da ağız kokusu

olabilir. Diş hekiminize takma dişlerin nasıl en uygun şekilde

temizlenebileceğini sorunuz.





Ağız kokusu olan hastaların önce diş hekimlerine başvurmaları gerekir.

Ağıziçi muayenesinde bir sebep bulunamazsa KBB Uzmanına başvurulması

uygun olur.