AKCİĞER KANSERLERİ

[Bluesky24]

AKCİĞER KANSERLERİ[/b]Akciğer kanserleri gelişmiş ülkelerde en sık görülen ve ölümcül seyreden kanserlerdir. 1994 yılında ABD'inde bu kanserlerden ölenler yaklaşık 153000 kişi, bunların 94.000'ü erkek, 59000'i kadın olup ve yıllık yeni olgu sayısı 175.000 kişi iken, 1999 yılında yeni olgu sayısı 171.600, ölen olgu sayısı ise 158.900 olarak bildirilmiştir. Bu ölüm oranları kolorektal, meme ve prostat kanserlerinin tümünden daha fazladır. Görülüyor ki gelişmiş ülkelerde özellikle erkek yeni akciğer kanserli olguların sayısı azalmakta ve akciğer kanserli olguların bu ülkelerdeki cins dağılımına bakıldığında erkek olguların sayısı 94.000, kadınların ise 77.600'dür. Akciğer kanseri günümüzde erkekler kadar kadınlarda da önemli sorundur ve kadınlarda son yıllarda dramatik artışlar söz konusudur. Erkeklerde yıllık artış %3, kadınlarda ise %400'dür. İnsidans hızları zenci ve beyaz kadınlarda benzerdir, ancak zenci erkeklerde beyazlara göre %50 daha sıktır. Akciğer kanserinin global insidans artış hızı yılda %0.5 iken , özellikle kadınlarda her yıl %4.1 artış söz konusudur . Gelişmiş ülkelerde önceleri kanserden ölümlerin %34'ünden akciğer kanserleri sorumlu iken, günümüzde %28'inden sorumludur. Bu azalmaların nedeni gelişmiş ülkelerde akciğer kanseri gelişiminde tek sorumlu gösterilen sigaranın içiminde, tüketiminde belirgin azalmalar ve içeriğinde yapılan değişikliklerdir. Gelişmekte olan ülkelerde ise hem erkeklerde hem de kadınlarda tüm kanser ölümleri içinde önemli yerini korumakta ve belirgin artmaktadır. Ancak Afrika ve Güney Amerika ‘da daha az sıklıktadır. Ülkemizde sigara içme prevalansı son 30 yılda artmaktadır. Hem insidans, hem mortalitedeki artışlardan sigara üretim ve tüketimindeki artma, sanayileşme ile artan çevre kirliliği, göç olayı, kentleşme ve mesleki faktörler en çok sorumlu tutulmaktadır. Ülkemizde sigara tüketimi 1970'ten 1985'e kadar %10, 1988'e kadar %44 artış göstermiştir. Bugün için akciğer kanserlerindeki en önemli sorunlar: tüm dünyada ve çok sayıda ülkede her iki cinste hastalığın artış göstermesi, ileri yaş kadar sık olmasada genç yaşlarda , özellikle kadınlarda ve histolojik tip olarak adeno kanserlerin sıklığında belirgin artma, tüm tedavilere karşın 5 yıllık sürvi oranlarının ancak %14-15 gibi düşük olması ve ölümcül seyretmesi, maalesef tek nedeni olarak gösterilen sigara gibi önlenebilir faktörlerden tüm uyarılara ve uğraşlara rağmen uzaklaşılamaması, korunma ve erken tanının istenilen düzeyde yapılamamasıdır. Bugüne kadar ülkemizde yapılan çalışmalarda gerçek insidans ve mortalite dağılımını ortaya koymak mümkün olmamıştır. Ülkemizdeki yüksek sigara içme oranları dikkate alındığında (erkeklerde %63, kadınlarda %24) akciğer kanseri tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en sık görülen organ kanserlerindendir. İzmir kanser kayıt merkezinin verilerine göre 1993-94 yılları arasında en sık gözlenen kanserdir (%42.3). Sağlık Bakanlığı'nın 1999'da yayınlanan istatistiklerinde akciğer kanseri erkeklerde %29.4 oranı ile birinci, kadınlarda %4.07 ile 6.sıradadır. Kanser kayıt çalışmalarına göre erkeklerdeki tüm kanserlerin %38.6'sı akciğer kanseridir ve yaşa göre standartlılaşmış insidans hızı 61.6/100000'dir. Toraks Derneği akciğer ve plevra maligniteleri çalışma kolu tarafından 1994-1998 yıllarını kapsayan bir çok merkezli (16 merkez) retrospektif klinik verilere dayalı bir çalışmada 11.849 akciğer kanserli olgu değerlendirilmiştir. %90.4'ü erkek ve %9.6'sı kadın (e/k=10/1) olguyu kapsayan bu çalışmada %77.2 sigara içme sıklığı, %85 45 yaş ve üstü, %15 45 yaş ve altı olgu belirlenmiş ve en sık histolojik tip olarak (%40) skuamöz hücreli kanser, %86 olgu ileri evre (evre IV) bulunmuştur.

Patogenez:

Tüm malign tümörler germinatif hücrelerden oluşmaktadır. Akciğer kanserlerinde bu hücreler: bronş mukozasında bazal tabaka hücreleri, alveollerde tip 2 alveol hücreleri ve plevra endotelinde mezotel hücreleridir. Buna göre epidermoid (skuamöz hücreli) karsinomlar bronş epiteli bazal membranına paralel yer alan basal hücrelerden, küçük hücreli kanserler ise bronş mukozasında yer alan muhtemelen nöroektodermal orijinli Kulchitsky tipi granüler basal hücrelerden köken alırlar. Bu hücreler orijinleri nedeniyle endokrin ve kemoreseptör fonksiyonları gösterebilirler. Adeno kanserler bronş epitelinin müsin salgılayan bezlerinden veya daha nadiren bronkoalveoler epitelden köken alırlar.

Solunum yolları mukozası sigara dumanı gibi karsinojen etkenlerle uzun süre karşılaşırsa epitelyal değişiklikler meydana gelir. Karsinojenlerin penetrasyonu ve hücre içi yerleşimleri sonucu, bazal hücrelerde hiperplazi gelişir. Hücre sayısı aşırı artar. Karsinojenler hücre içinde protein, lipid gibi bir çok moleküle ve DNA'ya bağlanır. Kronik karsinojen teması ile genetik materyalde hasar oluşur. Bu hasar hücre çoğalması yapan genlerin (dominant onkogenler) myc, ras gibi aktivasyonu ve hücre büyümesini baskılayan genlerin (tümör supresör) rb, p-53 gibi inaktivasyonu sonucu oluşmaktadır. Son yıllardaki çalışmalar bunlara yönelik moleküler biyoloji alanındadır.

Bazal tabakalarda yığılma, yapısal bütünlük kaybı görülür. Kolumnar hücreler ile müküs salgılayan goblet hücrelerin yerini yassı, keratinize skuamöz hücreleri alır (Skuamöz metaplazi). Tümör sadece epitel içinde sınırlı ise intraepitelyal karsinom (Carcinoma insitu)'dan söz edilir. Carcinoma insitu'da tümör sadece epitel içinde sınırlıdır. Normalde bazal membran ince ve iyi sınırlıdır. Epitel anormal ve bazal membran net değil veya parçalanmış ise invaziv kanserden söz edilir.



İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr