Yüz okuma sanatı

Aristo'nun Fizyognomiye

İlişkin Görüşleri
Fizyognomi ile ilgili bilgilere Hipokrat, Aristo ve Pluto
gibi eski Yunan düşünürlerinin eserlerinde
rastlanmıştır. Aristo, fizyognomiyi kişilerin ruh halini
öğrenmek için kullanırken, Hipokrat bu usulle hastalara
teşhis koymuştur. Onun ölmüş insanın yüz şeklini tasvir
edişi bugün de doktorlar tarafından "Hipokrat maskesi"
olarak kullanılmaktadır.
Aristo'nun "De Natura Animalium" (1. Kitap) isimli
çalışmasında beden ve yüz yapısı ile insanın karakter
özellikleri arasında bağlantı kurulmaktadır.
Aristo'ya göre, insanın beden ve yüz yapısının belli bir
hayvana benzemesi, onun karakter özelliklerini ortaya koymaktadır. Aristo
insanın yüz yapısı, gözleri, alnı, kafa yapısı, derisinin rengi, saçının rengi,
gözünün rengi, bedenin tüy örtüsü, sesinin tonu, yürüyüşü, beden hareketleri,
bakışları, boyu ile ilgili karakter özelliklerini hayvanlardaki benzer özelliklerle
kıyaslamaktadır.
Aristo'ya göre, belli özelliğe sahip insanlar, benzeri oldukları hayvanların
karakter özelliklerini taşımaktadırlar. Yüz yapısı ve insan karakteri arasındaki

ilişki, Aristo'nun eserinde aşağıdaki şekilde geçmektedir .

Dudaklar
Dudakları ince ve ağız kenarları, dudaklar ileri uzandığında üst dudağın
alttakinin üzerine çıkacak şekilde gevşek olan insanlar alçakgönüllüdürler. Bu
aslan tipine uygun gelmektedir. Aynı şeyi büyük ve küçük köpeklerde de
görebiliriz. Dudakları ince, sert ve köpek dişleri hizasında yukarıya doğru
çekilmiş olan insanlar aşağı ve bayağıdırlar. Bu domuz tipine uygun gelmektedir.
Dudakları kalın ve üst dudak alttakinin üzerine çıkan insanlar aptaldırlar. Bu
eşek ve maymun tipine uygun gelmektedir. Üst dudağı ve üst damağı öne doğru
çıkan insanlar huysuz ve kavgacıdırlar. Bu, köpek tipine uygundur.
Burun
Burun deliklerinin duvarları kalın olan insanlar iyi kalplidirler. Bu öküz tipine
uygun gelmektedir. Burun deliklerinin duvarları ince olan insanlar hırçın bir
yapıya ve karaktere sahiptiler; bu köpek tipine uygun gelmektedir. Burun
delikleri dairevi olan insanlar alçak gönüllüdürler. Bu durum aslanlarla

benzerlik oluşturmaktadır.

Burnu ensiz olan insanlar (sivri burunlular) ku

şlara benzemektedirler.
Burnunun ucu enli olan insanlar aptaldırlar. Bu domuzlara uygun gelmektedir.
Direk alından başlayan gaga burunlu insanlar arsızdırlar; bu, karga tipine
uygun gelmektedir. Alından keskin bir şekilde ayrılan gaga burunlu insanlar
alçak gönüllüdürler. Bu kartal tipine uygun gelmektedir.
Burnun alınla birleştiği yerde çökük, burun kavisi yukarıya doğru eğilmiş olan
insanlar şehvetli ve ihtiraslıdırlar. Bu horoz tipine uygun gelmektedir. Düz ve
kalkık burunlu insanlar şehvetli ve ihtiraslıdırlar; bu geyik tipine uygun
gelmektedir. Burun delikleri geniş olan insanlar sinirlidirler. Bilindiği gibi bu

durum sinirlilik halinde ortaya çıkmaktadır.

Yüz Yap

ısı

Yüzü enli ve etli olan insanlar iyi kalplidirler; bu öküz tipine uygun gelmektedir.
Kemikli yüze sahip olan insanlar tedbirli, etli olan insanlar ise korkakt

ırlar.
Bunlar sırasıyla eşek ve geyik tiplerine uygun gelmektedir.
Küçük yüzlü insanlar cesaretsiz ve iradesizdirler; bu kedi ve maymun tipine
uygun gelmektedir. Büyük yüzlü insanlar tembeldirler; bu eşek ve öküz tipine
uygun gelmektedir. Dolayısıyla, yüz ne büyük, ne de küçük olmalıdır. En iyisi
orta büyüklükte olmasıdır. Yüzü aşırı küçük olan insanlar aşağı ve bayağıdırlar.
Asık suratlı insanlar somurtkan karakterlidirler. Allıkla boyanmış gibi yüze
sahip olan insanlar utangaçtırlar. Bilindiği gibi bu durum insan bir şeyden
utandığı zaman ortaya çıkmaktadır. Yanakları allanan insanlar alkoliktirler.
Bilindiği gibi insan alkol aldığı zaman yanakları allanıyor.
Gözler
Gözlerinin altı torbalaşmış insanlar alkoliktirler. Yüzünün bu bölgesi şişkin olan
insanlar ise yatmayı çok sevenlerdir. Nitekim, uykudan yeni kalkmış insanın
gözünün çemberinde şişkinlikler bulunur. Küçük gözlü insanlar cesaretsiz ve
iradesizdirler; bu maymun tipine uygun gelmektedir. Büyük gözlü insanlar
tembeldirler; bu öküz tipine uygun gelmektedir. Gözleri ne aşırı büyük, ne de
aşırı küçük olarak doğmuş birisi asil bir karaktere sahip olacaktır.
Çukur gözlü insanlar gaddardırlar; bu maymun tipine uygun gelmektedir. Patlak
gözlü insanlar aptaldırlar; bu eşek tipine uygun gelmektedir. Dolayısıyla, gözler
ne aşırı patlak, ne de aşırı çukur olmalıdır; en iyisi orta büyüklükte olmasıdır.
Gözü hafiften çökük olan insanlar alçak gönüllüdürler. Bu aslan tipine uygun
gelmektedir. Eğer aşırı çökük ise sakin ve usludurlar. Büyük öküz tipine uygun
gelmektedir. Buğulu gözlü insanlar hüzünlüdürler. Bilindiği gibi insan

hüzünlenince gözleri buğulanır.

Al

ın
Alnı küçük olan insanlar aptaldırlar. Bu domuz tipine uygun gelmektedir. Alnı

a

şırı büyük olan insanlar ağır kanlıdırlar. Bu öküz tipine uygun gelmektedir.
Alnı daire şeklinde olanlar aptaldırlar. Bu eşek tipine uygun gelmektedir. Alın
yüzeyi büyük olan insanlar hassas, basiretli ve anlayışlıdırlar; bu köpek tipine
uygun gelmektedir. Alnı düzgün kare eklinde olan insanlar alçak gönüllüdürler;
bu aslan tipine uygun gelmektedir. Alnı kırışık olan insanlar mağrurdurlar; bu
boğa ve aslan tipine uygun gelmektedir. Alnında kırışıklar olmayan insanlar
yalakadırlar. Dolayısıyla, alnın düz kırışıklı durumu kibirlilik, kırışıksız durumu
ise yalakalığı ifade ettiği için, en iyisi orta durum olacaktır.
Baş

Ba

şı büyük olan insanlar hassastırlar. Bu köpek tipine uygun gelmektedir. Başı

küçük olan insanlar duygusuzdurlar; bu domuz tipine uygun gelmektedir. Kafas

ı,
yukarıya doğru en-sizleşen insanlar (yumurta kafalı) arsız ve yüzsüzdürler; bu
eğri tırnaklı kuş tipine uygun gelmektedir. Kulağı küçük olanlar maymuna,
büyük olanlar ise eşeğe benzemektedirler. Köpeklerde ise kulaklar daha
orantılıdır.

Derinin Rengi
A

şırı esmer olanlar korkaktırlar; bu Mısırlı ve Habeş tipine uygun gelmektedir.
Aynı şekilde beyaz yüzlü insanlar da korkaktırlar. Bu kadın tipine uygun
gelmektedir. Dolayısıyla, mertliği ve cesurluğu ifade eden renk orta kıvamda
olmalıdır.
Saçın Rengi
Sarışın saçlı insanlar cesurdurlar; bu aslan tipine uygun gelmektedir. Saçları

a

şırı kızılı olan insanlar kurnazdırlar; bu tilki tipine uygun gelmektedir. Yüz
rengi solgun ve değişik tonda olan insanlar korkaktırlar. Bu korku anında ortaya
çıkan duruma uygun gelmektedir. Bal sarısı renginde olan insanlar soğukturlar.
Soğuk olan insanlar ise yavaş hareketlidirler.
Vücut hareketleri yavaş olan insanlar ise ağır kanlıdırlar. Kırmızı renkliler
çabukturlar. Zira, hareketten ısınan vücut kızarıyor. Ateş kırmızısı renginde
olanlar çılgınlığa meyillidirler. Şöyle ki, bir cismin aşın ısınmış parçaları alev
rengini alıyor. Aşırı hırçın insanlar ise deliliğe yatkındırlar. Göğsünde renk

beliren insanlar sinirlidir. Bilindiği gibi insan sinirlenince göğüs bölgesinde bir yangı oluşuyor.

Gözlerin Rengi
Gözleri k

ızaran insanlar çabuk sinirlenirler. Göz rengi siyah olan insanlar
korkaktırlar. Bellidir ki, siyah renk korkaklığı sembolize eder. Gözleri tam siyah
değil de, kestane rengine yakın olan insanlar dengeli bir karaktere sahiptirler.
Parlak mavi renkli veya beyazımsı renkli gözleri olan insanlar korkaktırlar.
Bellidir ki, beyazımsı renk korkaklığı sembolize eder. Gözleri mavi değil de,
kestane renginde olanlar cesurdurlar. Bu aslan veya kartal rengine uygun
gelmektedir.
Gözleri koyu kestane renkli olan insanlar şehvetlidirler. Bunlar keçilere
benzetilebilir. Gözleri alev renginde olanlar arsız ve yüzsüzdürler. Bunlar
köpeklere benzetilebilir.
Parlak, fakat belirgin bir rengi olmayan göze sahip insanlar korkaktırlar. Gözleri
parlak olan insanlar ihtiraslıdırlar. Bunlar horozlara ve kargalara benzetilebilir.
Tüy Örtüsü
Bacakları kıllı olan insanlar şehvetlidirler. Bu keçi tipine uygun gelir.
Göğsü ve karın bölgesi aşırı kıllı olan insanlar başladıkları işi hiçbir zaman
bitirmezler. Bu kuş tipine uygun gelmektedir. Göğsü tamamen tüysüz olan
insanlar arsız ve yüzsüzdürler.Bu kadın tipine uygun gelmektedir. Bu yüzden ne
fazla kıllı, ne de fazla kılsız olması gerekir.
Omuzları kıllı olan insanlar da başladıkları işi bitirmezler. Bu kuş tipine uygun
gelmektedir. Boynunun arka tarafı tüylü olan insanlar asildirler. Bu aslan tipine
uygun gelmektedir.
Sakalı seyrek olan insanlar dengeli karaktere sahiptirler. Bu köpek tipine uygun
gelmektedir.
Kaşları kalın olan insanlar somurtkandırlar. Kaşları, burun tarafta aşağıya
doğru sarkan ve şakaklara doğru yukarı kalkan insanlar saftırlar. Bu domuz
tipine uygun gelmektedir.
Baştaki Tüyler
Saçları düz olan insanlar korkaktırlar. Kıvırcık saçlı insanlar da korkaktırlar. Bu
Habeş tipine uygun gelmektedir. Dolayısıyla, gerek düz, gerekse kıvırcık saçlar

korkaklığı sembolize ettiği için az dalgalı saçlar yüksek manevi değerleri ifade
etmektedir. Bu aslan tipine uygun gelmektedir.

Al

ın üzerinde yukarıya ve arkaya doğru yönelen saçlara sahip kişiler asildirler.
Bu aslan tipine uygun gelmektedir. Burun hizasında alının ortasına doğru

saçları olan insanlar aşağı ve bayağıdırlar. Nitekim bu durum kölelere özgüdür.

Ses
Ses tonu aşağı olan insanlar küstahtırlar. Bu eşek tipine uygun gelmektedir.
Alçak tondan başlayıp yüksek tonla bitiren insanlar tatmin olmayan ve şikayetçi
insanlardır. Bu öküz tipine uygun gelmektedir. Yüksek, alçak ve kırılan bir sesle
konuşanlar sapıktırlar. Bu kadın tipine uygun gelmektedir. Yüksek ve düzgün
bir sesle konuşanlar köpeklere benzetilebilir. Zayıf, gevşek bir sesle konuşanlar
sakindirler. Bunlar koyun tipine uygun gelmektedirler. Yüksek sesle konuşan ve
bağıran insanlar şehvetlidirler. Bunlar keçilere benzemektedir.
NOT: Bunların dışında Aristo, insanın ayakları, vücut yapısı, omuzlar ve boynu,
boyu, beden yapısı, bakışları ve göz mimikleri, yürüyüşü ve karakter özellikleri
konusunda da belli görüşler ortaya koymaktadır.
Aristo, daha sonra devamcıları Polemon (M.Ö. II yy.) ve At-hamanti (M.Ö. IV yy.)
fizyognomi yöntemiyle kendi dönemlerinde yaşamış bir çok şahısın karakter
özelliklerine ilişkin yazılar yazmışlardır. Aristo'nun yöntemi uzun müddet
kendinden sonraki bilginler için bir kaynak olmuştur.
15. ve 16. yüzyıllardan itibaren fizyognomi kişilerin karakter özelliklerinin
belirlenmesinde sıkı bir şekilde kullanılmıştır. Fizyognomi; doktorlar, din
görevlileri, filozof ve hakimlerin başvurdukları bir yöntem olmuş ve büyük
toplumsal ilgi görmüştür.
17 yüzyılda engizisyon mahkemeleri yüz ve beden yapısına göre "gerçekliği"
tespit ediyorlardı. Buna göre de, fizyognomi; kehanet, falcılık, astroloji vs. ile sıkı

bir şekilde kullanılıyordu. Fizyognomi alanında Avrupa'da bu konudaki önemli
gelişme Johann Caspar Lavater'in çalışmaları sonucu gerçekleşmiştir. Lavater'in
ve ondan sonra Franz Jozef Gall'ın söz konusu incelemeleri Avrupa'da bu konu

üzerine büyük tartışmalara yol açmıştır.

Yüz Yapısı Psikolojik Özellikler
Düz köşeli çene yapısı :Strese dayanıklı

Kabarık elmacık kemikleri: Sosyal, duygularına hakim olamama
Aşağı sarkmış yanaklar: Duygularına hakim olabilme, cesurluk
Yanağı gamzeli :Geçimsizlik, riski seven, tutkulu
Yüksek alın: Mantıklı, durumu tümüyle değerlendirebilme
Dik dörtgen şekilli :Muhakeme gücü yüksek, zihinsel faaliyete
yatkın
Dikey alın: Gelişmiş fantezi, aşırı titiz
Kabarık alın: İradesi güçlü, dominant
Kavis şekilli kaşlar :Duygusallık

Kaşlar arasının geniş olması :Kendine hakim olmada yetersiz, gösterişli olmaya yatkın.

Enli kaşlar :Çevresinden etkilenmeyen, kapanık, içedönük
Kabarık gözler :Kadınsı karakter, aşırı duygusal, tahammüllü
Uzun kirpikler :Duygusal, disiplinsizlik
Büyük burun :Geçimsizlik, cesur
Yüz Yapısı Psikolojik Özellikler
Kalkık burun :Optimist, saf, iletişime yatkın
Kamburlu burun: Kendine hakim olma, gelişmiş çağrışımlı

düşünme yeteneği, görsel hafızası zayıf
Ucu aşağıya doğru sarkmış

burun :Kurnaz, müziğe yatkın
"İki kat" burun :İletişime yatkın, depresyona yatkın
Burun köprüsü belirgin: Arın işlerden kaçan, kaygısızlık, optimist
Büyük ağız :Maddiyata yatkın, tembel
Büyük üst kesici dişler :Açık, maddi zenginliğe ulaşmak isteyen
Çenede gamze :İşine konsantre olan
Büyük kulaklar :Cesur, barışçıl
Kepçe kulaklar :Cesur, dinamik dengelilik, duygularına
hakim olan
Gevşek kulak memesi :Acıya dayanamama
Üçgen şekilli kulak memesi :Duygularına hakim olabilme, özün biçim
üzerinde dominantlığı

Kısa boyun: Tahrik olmayan, sakin
Kabarık adem elması :Cesur, fantezi gücü zayıf

YÜZ YAPISI
1. Uzun yüz (dik dörtgen

şekilli): Alnın genişliği yaklaşık çenenin genişliği
kadardır.
Bu yüz tipi asil tip adlandırılmaktadır. Böyle bir yüz yapısına sahip olan kişiler
yüksek entelektli, duyarlı ve dengelidirler. Bu tip kişiler tedbirli ve
sağduyuludurlar. Bazen de bu tip kişiler yöneticilik, organize etme yeteneğine
sahip olup, amaca doğru ilerlemede kararlılık gösterebilmektedirler.
2. Üçgen şekilli yüz: Yüksek ve geniş alın, elmacık kemikleri kabarık, küçük ve
kemikli burun, çökük gözlü, küçük ve azıcık öne çıkmış çene. Elmacık kemikleri
ve çene arasındaki bölge kemiklidir.
Bu tür yüz yapısına sahip olan kişiler az duyarlıdır. Bu ayrıca yüksek zeka
belirtisidir. Böyle kişiler, ayrıca, hilekâr ve aksi bir karaktere sahiptir. Bazen bu
tip insanlar ihanet etmeğe de yatkındırlar. Ajanların ve ihanet eden kişilerin
büyük bir kısmının yüz yapısının üçgen şekilli olduğu söylenilmektedir. Bu
insanlarda sadakat ve bağlılık duygusu yoktur.
3. Yamuk şekilli yüz: Üçgen şekilli yüz yapısıyla birçok ortak özellikleri vardır.
Bu tipin alnı geniştir. Sivri olmayan ve biraz ensiz çeneye sahiptir.
Bu tür yüz yapısına sahip kişiler ukala, duyarlı, artist tiplidirler. Bu tiplerde
savaşçı ruhu yoktur. Bu tür kadınlar iyimserdirler. Onlar çevresindekiler için iyi
bir ortam oluşturarak mutlu bir yaşam sürdürebilirler.
4. Kare şekilli yüz: Genelde sert, eğilmez, bazen de acımasız bir karaktere
sahiptirler. Bu tip insanlar konuşkan olmayıp, kaba, algılama gücü zayıf, fakat
iradeli bir yapıya sahiptirler, insanlarla ilişkilerinde şeffaf ve doğrudan bir
tutum sergilerler. En belirgin özellikleri kararlı olmalarıdır. Bu tip insanlar da
başarıya ulaşmak için yorulmadan çabalarlar. Liderlik etme isteklerinin güçlü
olmasına rağmen, bu tip insanlar arasından iyi yöneticiler çıkmaktadır. Bu tip
yüz yapısına sahip olan kadınlarda da egemen olma isteği yüksektir.
5. Yuvarlak yüz yapısı: Bu yüz yapısına sahip olan kişiler iyi kalpli, yumuşak
karakterli ve barışçıldırlar. Çok ender hallerde böyle kişiler nefsine
düşkündürler. Onlar konfor ve eğlenceyi severler. Şöhret tutkuları yoktur. Fakat,
belli ölçüde kibirlidirler.
Yuvarlak yüzlü birisinin burun köprüsü yüksek, elmacık kemikleri kabarık,
gözleri parıltılı iseler, kararlı ve gayretli bir şekilde amacına doğru ilerleyebilme

özelliğine sahiptir. Bu kişiler arasından ünlü liderler ve komutanlar çıkıyor.

Yüz Çizgileri
1. Kaşlar:
Uzun ve kalın kaşlar ideal kaş tipidir. Dengeli bir şekilde (yapısı, rengi, kalınlığı)
gelişmiş kaşlar; duyguların, aklın ve karakterin de dengeli olduğunun
belirtisidir. Sert kıllı kaşlar ise aksi karakterin belirtisidir.
Kaşlar, sahibinin çevredeki insanlarla ilişkilerini yansıtır. Düzgün kaşlar,
sahibinin çevredeki insanlarla iyi ilişkiler kurabildiğinin göstergesidir. Dış

uçlarındaki tüyler dik duran ve yukarıya doğru kalkan kalın kaşlar, sahibinin
cömert ve cesur olduğunun göstergesidir. Bu tip kişilerin doğuştan başarılı

doğdukları söylenmektedir. Dış uçların aşağıya doğru eğilmesi utangaçlık
göstergesidir. Bu tip kaşların yapısı ve rengi sönük etki uyandırırsa, bunun iç
enerjinin tükenmesinin bir göstergesi olduğu düşünülmektedir.
Zarif ten fonunda belirgin düzgün ve uzun kaşları olan erkekler, yüksek
entelekte sahip olmaları ile bilinirler. Aynı tip kaşları olan kadınlar rüküş olarak
bilinirler. Bu kadınlardan genel kabul görmüş davranış kurallarına aykırı her
türlü hareket beklenir. Kısa kaşlar her zaman tam karşıt durumu gösterir. Kısa
ve kalın kaşlar çabuk sinirlenen tiplere özgüdür.
Kalın ve dik kaşlara sahip olan insanlar "şeytani" bir karaktere sahiptirler. Dik
kaşlar her zaman isyankâr, başına buyruk ve uzlaşmaz bir karakterin
belirtisidir. Kalın ve birbiriyle birleşen kaşlara sahip kişiler egemen olmaya
meyillidirler. Böyle kaşlara sahip olan kadınlar güçlü karakter yapısına
sahiptirler. "Ev kadını" tiplemesi bu kadınlara uymaz. Yüksek kaşlar gayretlilik
ve çalışkanlık belirtisidir. Çok aşağıda yerleşmiş kaşlar ise bunun tersinin
göstergesidir. Ortadan bükük kaşlara sahip olan kadınlar bağımsız ve gizemli bir
yapıya sahiptirler.
2. Göz kalbin aynasıdır
Güzel ve hoş gözlere sahip birisi sağlıklı, iradesi güçlü, akıllı ve enerjik bir
karakter yapısına sahiptir. Bu tip gözler ışık ve olumlu enerji yayarlar. Göz
kapakları sağlamdır. Etkileyici bir ifadeye sahiptirler.
Büyük gözler, duyarlı bir kalbe sahip olmanın, bazen de lider olma isteğinin bir
belirtisidir. Çok ender hallerde böyle insanlarda inanılmaz bir kararlılık vardır.
Küçük gözler, sahibinin somurtkan ve içine kapanık birisi olmasının bir belirtisidir.
Göz irisinin büyük olması kişinin iç dünyasının dengeli ve sakin, küçük
olması ise dengesizliğinin belirtisidir. Bu durum çevredeki insanlarla olan

ilişkilere de yansır.