Amino asitler

Amino asitler

Amino asitler proteinlerin temel yapılarıdır. Tüm canlılar yaşamsal fonksiyonları için amino asitlere ihtiyaç duyarlar. Hormonlar, enzimler hepsi yapılarında amino asitler taşırlar.Amino asitler kimyasal bağlar ile bağlanarak uzun diziler yaparak proteinleri oluştururlar.

İnsan bedeni durmadan çalışan bir fabrika gibidir. Besinler ile aldığımız proteinler, bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek yapı taşları olan amino asitlere ayrılır. Kazanılan bu amino asitler vücutta değişik amaçlara yönelik olarak değişik diziler haline getirilir. İnsan vücudunda 50.000 değişik protein ve 20.000 değişik enzimin bulunduğu düşünülmektedir.

Proteinler kas, kemik, organlar, salgı bezleri, kan, tırnak, saç, bağ dokuları gibi bir çok dokuda yer alırlar. Amino asitler hücrelerin kromozomlarda yer alarak genetik bilgiyi taşırlar. Merkezi sinir sisteminde amino asitler nörotrnsmitterler (bilgi taşıyıcı özel yapılar) gibi davranırlarken nörotransmitterlerin yapınıda da yer alırlar.

Dengeli bir günlük beslenme, vücudun yeterli protein üretimi için gereken amino asitleri sağlar. Eğer kişi yetersiz besleniyorsa protein yapımı bundan etkilenir ve sağlık problemleri görülmeye başlar. Amino asit alımındaki dengeyi bozan diğer etmenler arasında çevre kirlenmesi, işlemden geçirilmiş besinler, hormonlu et ürünler, ziraii ilaçlar , ilaç, sigara ve alkol kullanımı gösterilebilir.

Yapısal olarak bakıldığında 29 değişik amino asit vardır. Bunların değişik kombinasyonlarda bağlanmaları ile binlerce değişik proteinler oluşur. Karaciğerimiz besinlerden alınan proteinlerden bazı amino asitleri üretebilmektedir. Bu gurup amino asitlere esansiyel olmayan (nonesasnsiyel) amino asitler denir. Bu gurupta Alanin, Aspartic asit, Asparagin, Glutamic asit, Glutamine, Glisin, Prolin, ve Serin. Diğer amino asitler vücutta alınan besinlerden yapılamaz bu grup amino asit dışarıdan alınmak zorunda olan amino asitler, esansiyel amino asitler olarak isimlendirilir. Bu grupta Arginin, Histidin, Isoleucin, Leucin, Lyzin, Methionin, Fenilalanin, Treonin, Tritophfan, ve Valin yer alır.

Bir çok amino asidin iki formu bulunur, bu formlar molekülün uzay geometrisel olarak ayna görüntüsü halidir. Bu formlar L- ve D- olarak gösterilirler. Doğal amino asitler L- formunda bulunur. Bu konuda Fenilalanin her iki formda da bulunması ile istisna teşkil eder.