Doğum Sonrası Yenidoğan Tarama Testleri

[bluemoon24]

Doğum Sonrası Yenidoğan Tarama Testleri

Bir bebek anne karnına düştüğünde başlayan doktor kontrolleri ile doğuma kadar bebekteki bazı sorunları, sakatlıkları, anomalileri tanımak mümkün. Ancak bu dönemde fark edilemeyen ve doğum sonrasında gün yüzüne çıkan anomaliler de var. Doğan Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uz. Dr. Özlem Karahasanoğlu hastalıkları için erken dönemde saptama esasına dayalı yenidoğan tarama testlerini anlatıyor.



Bir bebek anne karnına düştüğünde başlayan doktor kontrolleri ile doğuma kadar bebekteki bazı sorunları, sakatlıkları, anomalileri tanımak zor değil. Bunlar için çeşitli tanı yöntemleri var. Ultrasonografi, anneye yapılan bazı hormon testleri, gerekirse bebeği çevreleyen sudan örnek alınarak yapılan “amniosentezâ€� denilen özel test sayesinde bir takım kromozom anomalileri, organsal anomaliler, bazı fonksiyonel problemler önceden saptanabiliyor. Gerekirse bunlara dayanılarak gebelik sonlandırmak da mümkün. Dr. Karahasanoğlu, “bazı rahatsızlıklar da vardır ki bunlarda vücutta bazı maddelerin az veya çok yapılması, sentezinde hatalar olabilir.â€� diyerek şöyle devam ediyor: “Bu durumlarda bebek son derece normal bir şekilde doğar. Muayenesinde hiç bir anormallik yoktur. Ancak aradan birkaç ay geçince sonuçlar ortaya çıkar. Bu hastalıklardan büyük bölümü de beyne zarar vererek zihinsel fonksiyonlarda geriliğe ve problemlere yol açabilirler. Böyle doğumda veya doğum öncesinde herhangi bir bulgu vermeyip kendini aylar sonra belli eden bu tür hastalıklardan bir kısmı erken dönemde teşhis edilebilirse bazı yöntemlerle önlenebilmeleri mümkündür.â€�



Yeni doğan tarama testleri



Bu tip hastalıklar için önceden saptama esasına dayalı yenidoğan tarama testleri mevcut. Dünyada en yaygın olarak taranan iki hastalık fenilketonüri ve hipotiroidi dir. Bu iki hastalık yaşamın ilk haftalarında tespit edilebilirse sonuçlarının önlenmesi sağlanabiliyor. Dr. Karahasanoğlu hastalıklarla ilgili şu bilgileri veriyor: “Doğumsal hipotiroidide tiroid bezinin yeterli hormon yapamaması, fenilketonüride ise artmış kan fenilalanin düzeyi söz konusudur. Her iki durum da henüz beyne zarar vermeden saptanabilirse sonuçlar mükemmel olur. Doğumsal hipotiroidide ağız yoluyla hemen verilmeye başlanan ilaçlarla, fenilketonüride ise diğer besinlerin kesilip fenilalanin içermeyen özel besinler verilmesi sayesinde beyin hasarları önlenir ve bebek normal bir yaşam sürer.â€�



Testler nasıl yapılıyor?



Tüm dünyada bu tarama testlerini gerçekleştiren merkezler var. Bu testler için örnek toplamada “Guthrieâ€� denilen yöntemden yararlanılıyor. Doğumdan sonraki tercihen 3-4. günlerde topuktan alınan kan örneği özel bir kurutma kağıdına emdiriliyor ve ana merkeze gönderiliyor.



Dr. Karahasanoğlu Kan örneğinin mümkünse 3-4. günlerde alınmasını tavsiye ederek şöyle diyor: "Çok erken alınan kan örneklerinde hatalar olabilir. Aynı şekilde 7. günden sonraya sarkan kan örneklerinde de hata sözkonusu olabilir. Bebek doğduğu yerden başka yere sevk ediliyorsa yine kan örneği alınıp alınmadığı karşı merkeze mutlaka bildirilmelidir."



Zeka testi değil!



Bazı ailelerin bu teste çok sıcak bakmadığı, gereksiz bulduğu bir gerçek. Bu test halk arasında -Zeka Testi- olarak bilindiği için "Ne gerek var?" şeklinde bir yaklaşaım söz konusu. Dr. Karahasanoğlu aileleri uyarark şunları söylüyor: "Ailelere şunu çok iyi anlatmak gerekir ki; bu test zeka ölçmeye yarayan bir test değildir. Bu testler ileride zeka geriliği de olmak üzere birçok soruna yol açabilecek çok önemli iki hastalığın erken tanınmasını sağlar. Bu iki hastalık yaşamın ilk haftalarında tespit edilebilirse kesinlikle önlenebilir . Her iki hastalığın da doğum öncesi yapılan testlerle tespiti mümkün değildir . Erken döneminde saptanamazsa bu iki hastalık beyin hasarı yapar. Beyin hasarı oluştuktan sonra geriye dönüş mümkün olmaz."



Kaynak: Bebek