Retiküler Formasyon - Formatio Retikülaris

[bluemoon24]

Beyin kökünde retiküler formasyon adını alan bir bölge var. Bu bölgede çeşitli tip ve büyüklükte sinir hücreleri ve sinir telleri adeta bir ağ manzarası gösterirler. Retiküler formasyon birçok yerlerden, örneğin görme, koklama, işitme, tad alma sistemlerinden, ağrı ve sıcaklık duyuları sistemlerinden, kas, oynak yerleri ve tendonlardan, iç organlardaki duyu sistemlerinden afferent ,mpulslar alır (beyine gelen ve değerlendirilecek olan impulslara afferent denebilir). Ayrıca, cerebellum (beyincik denebilir), basal gangliyonlar (sinir düğümleri), thalamus (talamus) ve cortex cerebri'den (beyin korteksi - kabuğu) afferent impulslar alır.



Retiküler formasyonun aktiviteleri üzerine bazı hormonların, kimyasal maddelerin ve ilaçların etkisi vardır. Anestetikler ve uyku verici ilaçlar duyu impulslarının ret,küler formasyon içindeki akışını bloke etmektedir.



Retiküler formasyondan çıkan (efferent) i,mpulslar, talamus yoluyla, beyin korteksinin hemen her bölgesine ve omuriliğe giderler.



Vücudun birçok bölgesinden ve beyin merkezlerinden impulslar alan ve hemen hemen bütün merkezi sinir sitemine impulslar gönderen retiküler formasyon, bilinç altı (idrak edilmeyen) birçok koordine hareketlerin yapılmasında ve bütün sinir sisteminin ve vücudun uyanık tutulmasında görevlidir.



Retiküler formasyonun retiküler aktive edici sistem denen kısmı elektrikle uyarılırsa, beyin korteksinin ileri derecede uyarıldığı görülürür. Hayvan (genellikle deneylerle ulaşıldığı için bu sonuçlara hayvanlardan söz etmek daha doğrudur) birden bire uyanır. Beyinin bir bölgesi olan retiküler aktive edici sistem herhangi bir nedenle fonksiyonunu yitirirse (tümör ya da kanama gibi sebeplerle) şahıs komaya girer ve normal uyandırıcı etkilerle uyanmaz.



Vücuttaki çeşitli reseptörlerden duyu impulsları taşıyan sinir yolları, beyin korteksindeki duyu merkezlerine giderlerken beyin kökünden geçtikleri sırada retiküler formasyona da kollar verirler. Böylece beyin korteksine ne tür ve nitelikte duyuların gittiği retiküler formasyona haber verilmiş olur. Gelen duyuların türünü öğrenen retiküler aktive edici sistem bu duyuların beyin korteksinin hangi merkezlerinde değerlendirileceğini bildiğinden, ippulslar göndererek beyin korteksinin ilgili merkezlerini uyarır. Uyarılmış korteks merkezleri aldıkları duyuları değerlendirir. Retiküler formasyon yoluyla uyarılmamış korteks, aldığı duyuları değerlendiremez; zaten retiküler aktive edici sistemi hasara uğrayan kişinin komada olmasının sebebi budur.



Retiküler formasyon aldığı her duyu impulsuna aynı şekilde reaksiyon göstermez. Önemli olan ve olmayanı ayırır. Bir anne bebeğinin en hafif sesi ile hemen uyanır mesela; ancak baba uyuyorken bebeğin ağlamalarını bile duymayabilir. Evi bir su şelalesinin yanında bulunan biri gürültüden rahatsız olmadan rahatça uyuyabilir; ancak sakin yerde yaşamaya alışmış biri şelale yanındaki bu evde uyumakta çok zorlanır. Bu verilere göre; retiküler aktive edici sistem tecrübe ile önemli olan ve olmayan duyu impulslarını ayırt etmeyi öğreniyor diyebilriz. Retiküler formasyonun en esas, en temel ve önemli görevlerinden biri budur.



Retiküler formasyonu tahrip olmuş biri, sinir sistemini uayrıp aktifleştiren sistemden yoksun olduğu için, sürekli komaya (bitkisel hayata) girer ve dış dünyadan habersizdir.



Retiküler formasyonun hem aktifleştirme hem de etkisini azaltma görevleri olduğundan anatomisindeki bazı bölgeler aktivatörken bazı bölgeler inhibitördür ve yine hayvanlarla yapılan bazı deneylerle bu hipotez kanıtlanmıştır.



Saygılarımla...