Homoloji ve Evrim Teorisi

[bluemoon24]

HOMOLOJİDEN EVRİM TEORİSİNE VARILABİLİR Mİ?



Canlılardaki benzerlikler, farklı görüşlerde olan birçok ünlü biyoloğun dikkatini çekmiştir. Aristoteles canlıları sınıflarken bu benzerlikleri temel almıştır. Linnaeus da Owen da canlıları benzerliklerine göre sınıflandırmıştır. Her canlı sırasıyla bir âlem, filum, sınıf, takım, familya, cins ve türe aittir. Aynı cinsin altındaki türler birbirlerine, aynı cinsin altında olmayan türlere nazaran daha çok benzer. Linnaeus ile beraber 18. yüzyılın ve 19. yüzyılın ilk yarısının tüm ünlü taksonomistlerinin canlı sınıflandırmaları, canlıların benzerlikleri temelinde yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar özcü yaklaşım (essentialism) çerçevesinde oluşturulmuş, canlıların benzerliklerine sebep olan özler, Tanrının zihnindeki plana göre oluşan tasarıma bağlanmıştır.99 Böyle olunca, canlıların ortak bir atadan evrimleştiği fikrine gerek duyulmadan; onlar, birbirlerine benzerlikleri (homoloji) temelinde sınıflandırılmıştı.



Darwin, daha önceden canlıların sınıflandırılması için kullanılan bu benzerliklerin, Evrim Teorisinin delili olduğunu ileri sürdü. Canlılar sınıflamasının başına ortak bir ata koyarak bütün türleri birbirine bağladı. Canlıların tarihini, canlıların evrimle kazandıkları benzerlikleri üzerine bina edip, bu benzerliklerin yakın ve uzak akrabaları belirlemekte kriter olduğunu ileri sürdü. Darwinden önce canlıların benzerliklerinde homolog ve analog yapıların karıştırılmaması gerektiğine dikkat çekilmişti. Richard Owen, Türlerin Kökeni yayımlanmadan 11 yıl önce (1848) yayımladığı kitabında, analog organların yapısal olarak bağlantısız olup, canlılarda aynı amaca yönelik kullanılan organlar olduklarını; buna karşın homolog organların, ayrı amaçlar için kullanılsalar bile yapısal olarak benzer olduklarını söyledi. Owen, sınıflandırma açısından homolojilerin esas olduğunu, analog yapıların dikkate alınmaması gerektiğini söyledi.100 Bu tanıma göre sinekte ve leylekte uçmak gibi aynı amaca yarayan kanatlar, farklı yapılarından dolayı analogdurlar. Buna karşın omurgalıların ön eklemlerindeki yapısal benzerlikler balinada yüzmeye, atta koşmaya yarasa da bu organlar homologdur.



Omurgalıların sahip olduğu homolog organlar, aşağı yukarı Evrim Teorisini savunan bütün kitaplarda teorinin en önemli delillerinden biri olarak gösterilir. Oysa Evrim Teorisine karşı olan Owen da homologluğu kabul etmişti, fakat bu benzerliklerin ortak bir arketip kaynaklı olduğunu ileri sürüyordu. Bu arketip, Tanrının aklındaki plan, Platonik bir idea veya doğaya içkin Aristotelesyen bir form olarak anlaşılabilir.101 Burada sorgulamamız gerekli husus, Darwinin, Owen gibi düşünenlere karşı üstünlük sağlayacak objektif bir delil ileri sürüp sürmediğidir. Çünkü Darwinden önce birçok ünlü biyolog homolog organları farklı şekilde yorumlamışlardır; homolog yapılar, Evrim Teorisinin bir keşfi değildir. Evrim Teorisini anlatan ders kitaplarından bu teoriyi öğrenen birçok kişi, bilim dünyasının, canlıların homolog organlarının olduğunu, Darwin sayesinde öğrenmiş gibi bir anlayışa sahip olmaktadırlar. Canlılarda homolog organların olduğu çok açıktır, asıl sorun bu organlara dayanarak Evrim Teorisine varmanın doğru olup olmadığıdır.



Daha önce görüldüğü gibi bir türün, farklı özellikleri olan bir tür veya cinse evrimleştiğini gösteren bilimsel bir bulguya sahip değiliz. Milyonlarca türün varlığına ve laboratuvarlarda yapılan deneylere rağmen böyle bir veriye ulaşılamamıştır. O zaman elimizde, Darwinin Owendan daha haklı olduğunu söyleyecek hiçbir objektif kriter yok demektir. Wittgensteinın, Evrim Teorisinin gözlemsel verilere dayanmamasına rağmen binlerce kitapta kesin bir gerçekmiş gibi sunulmasına getirdiği eleştiri 102, homolojiden Evrim Teorisine varmaya kalkanları da hedef almaktadır. Ayrıca canlılardaki homolog yapılar bir evrimin neticesi olsa bile; bu evrimin sıçramalı mı, yavaş mı, Lamarckçı tarzda mı, yoksa Yeni-Darwinci tarzda mı oluştuğuna dair bir sonuca varılamaz. Bu yüzden canlılardaki homolojinin, her türlü doğa felsefesi görüşüne uydurulabileceği söylenebilir.



Darwinin teorisi ile homolojiye yeni bir tanım gelmiştir. Bu tanıma göre ortak ata yoluyla alınan özellikler homologdur, bunun dışındaki özellikler ne kadar yapısal açıdan benzerlik gösterirse göstersin analogdurlar. Örneğin insanların gözleriyle ahtapotların gözleri, hem yapısal hem de fonksiyonel olarak benzemelerine rağmen, bu benzerlik analog olarak nitelenir.103 Sonuçta Evrim Teorisine inananlar da birbirlerine çok benzer olan yapıların birbirinden evrimleşmeden oluştuğunu kabul etmek zorunda kalmışlardır. Yeni-Darwinciler, canlılarda beş parmaklılığın 2 kez, kanatların 4 kez, gözlerin ise 40-60 kez birbirlerinden bağımsız olarak evrimleştiğini ifade etmektedirler. Buna göre Evrim Teorisine inananlar ortak atadan alınmadan benzer vazife gören veya dış yapısı benzer olan organların oluştuğunu kabul etmek zorunda kalmışlardır. Eğer birbirlerine çok benzer olan yapıların kimisi ortak atadan miras alınma yoluyla açıklanmamasına rağmen var olabiliyorsa; neden canlılardaki benzer birçok dış özelliğin veya moleküler yapının -gözlemsel veri olmamasına rağmen- ortak atadan miras alınmak yoluyla benzerliklerinin açıklamasını yapan Evrim Teorisini kabul etmemiz gerekir sorusu cevaplanamamaktadır. Sorun, aslında kompleks organların her türde yeniden oluşmasının açıklamasının doğa içinde kalınarak (natüralizmle) yapılamayacak olmasıdır. Kitabın 4. bölümünde göstereceğim gibi, tek bir proteinin açıklaması bile doğa içinde kalınarak yapılamamaktadır; materyalist-evrimcilerin kabul ettiği beş parmaklılığın 2 kez, kanatların 4 kez, gözlerin 40-60 kez ayrı şekilde tesadüfen evrimleştikleri iddiası ise olasılık hesapları açısından ciddiye alınamayacak bir iddiadır.



Darwine göre başka hiçbir delil olmasa bile canlılardaki homoloji tek başına Evrim Teorisi için yeterli delildir.104 Burada şu soru karşımıza çıkmaktadır: Homoloji, Evrim Teorisinin delili midir, yoksa Evrim Teorisine göre mi homolojiler belirlenmektedir? Eğer canlılarda hangi özelliklerin homolog olduklarını Evrim Teorisinin soy ağacına göre belirliyorsak, o zaman homolojileri belirlemeden önce Evrim Teorisini ve bu teorinin soy ağacını belirlemeliyiz. Bu ise homolojinin Evrim Teorisinin delili olarak gösterilmesi halinde sadece bir totolojiye düşeceğimizi gösterir. Bu totolojiyi şu şekilde gösterebilirim:



1.Homoloji, Evrim Teorisinin en temel delilidir.



2.Buna göre (1. madde) homolojiden dolayı Evrim Teorisi bilinir diyebiliriz.



3.Fakat, Evrim Teorisine dayanarak homolojiler belirlenmektedir.



4.Demek ki homolojiden dolayı bilinen Evrim Teorisine göre (2.madde) homolojiler belirlenmektedir (3. madde).



Evrim Teorisinin homoloji dışında bir delili olduğu gösterilemezse, Evrim Teorisinin ortak atalardan kazanılan özelliklere dayalı homoloji tarifini doğrulayacak hiçbir objektif veriye sahip olamayız. Omurgalıların ön eklemlerinin homolog olduğunu belirleyecek bir Darwinist, önce bu organların ortak bir atadan miras alınıp alınmadığını tespit etmek zorundadır. Bu da, daha önce ortak atanın kimliği ile ilgili delile sahip olmayı gerektirir. Eğer homolojinin ortak atayı belirlemekteki kriter olduğu ileri sürülürse, bu durumda mantık açısından kısır döngüye (vicious circle) girilmiş olunur. Birçok filozof ve biyolog bu dairesel akıl yürütme (circular reasoning) yüzünden Evrim Teorisini eleştirmişlerdir. Felsefeci Ronald Brady şöyle demektedir: Açıklamamızı, açıklanması gerekli durumun tanımına dönüştürdüğümüzde, bilimsel bir hipotezden ziyade bir inancı ifade etmiş oluruz. Açıklamamızın doğruluğuna o kadar kanaat getirmişizdir ki, tanımımızı, açıklanması gerekli durumdan ayırmaya gerek bile görmeyiz. Bu tarzdaki dogmatik yaklaşımlar bilim alanından uzaklaştırılmalıdır.105



Dipnotlar





----------



99 Anthony Flew, Darwinian Evolution, s. 51.





100 Peter J. Bowler, Evolution The History of an Idea, s. 125.





101 Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 60-61.





102 Bu eleştiriyi, Wittgensteinın verdiği derslerin notlarının kitaba dönüştürülmesiyle oluşturulmuş şu eserde okuyabilirsiniz: Ludwig Wittgenstein, Estetik Betimleme Din ve Freud Hakkında Dersler, s. 68-69.





103 Ali Demirsoy, Kalıtım ve Evrim, s. 523.





104 Charles Darwin, The Origin of Species, s. 434.





105 Ronald H. Brady, On The Indepence of Systematics, Cladistics I, (1985), s. 113-126; Aktaran: Jonathan Wells, Icons of Evolution, s. 65.



Bu yazı Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı kitabından alınmıştır.