Lineer psikoloji (Tartışma bölümü)

[bluemoon24]

Zaman geçtikçe olayların dünya için etkisi kendiliğinden büyür. Olayların büyümesi veya hesaplanabilmesi için hatırlanması şarttır. Çünkü hatırlanmayan olaylar hesaplanamaz ve olaylar hatırlayan insan kitlesi kadar önem taşır. Bir olaydan haberdar olan insan sayısı ne kadar çoksa olayın haberi o kadar büyük olur. Böylece basın ve medyanın gücüne reel bir bakış açısı kazandırılmış olur. Yani basın olayı daha çok gündemde tutarak daha çok insanın haberdar olmasını sağlayarak olayın haberini büyütebilir. Haberin etkisinin artması aslında olayın etkisini değiştirmez. Artan haberin etkisidir. Ancak olayın etkisini dolaylı yoldan artmış kabul edebiliriz. Olayın etkisinin yerini olayın haberinin etkisi almıştır. Örneğin 10/24 gün süreyle süren belli sayıda insanın meydana getirdiği ve 10/24 gün süre içinde belli sayıda insana etkidiği kabul edilen bir olayı ele alalım. Aslında olay 10 saat içinde bitmiştir. Ve dünya için etkisi sadece zamanla artabilir. Ancak olayın haberi olayın etkilediği insan sayısının çok üstünde insanlara ulaştırılır ve olay günlerce gündemde kalırsa olay ilk hesapladığımız ve olayın etkisinden çok daha fazla çıkabilir. Fakat olayın haberi çok daha büyük olduğu için olayın etkisini de artmış kabul ederiz. Çünkü haberin kaynağı olaydır. Yani olayın her hangi bir etkisi artıyorsa olay o etki yönünde artar demektir. Olaydan üzülenler varsa olayın üzücü etkisi de hesaplanabilir. Bu olaydan kaynaklanan bütün duygu ve düşünceler için geçerlidir. Yani olaydan kaynaklanan duygu ve düşüncelerin etkisi o duygu ve düşüncelerin etkisinde kalan insan sayısının bilinmesiyle bulunabilir. Olayı meydana getiren insan sayısı olay bittikten sonra sabitlenir. Daha sonra olay zaman ve etkilenen insan sayısına bağlı olarak artar. Bu artış o olayı herkes unutana kadar devam eder. Bu olaylar duygu ve düşünce kaynaklı olabilir. Yani eğer olayı meydana getiren insanlar bilinen ve belli duygular veya düşüncelerden dolayı olayı meydana getirmişlerse hesaplanan değerler o duygu ve düşüncelerin dünya üzerindeki etkisi, önemi veya dünyada bıraktığı iz olarak ifade edilir. Biz bu çalışmada olay duygu ve düşüncelerin kendisini değil belli değişkenler ve bazı kabuller dahilinde dünyadaki insanlar üzerindeki etkisini hesaplamaya çalıştık. Bu duygu veya düşünce kaynaklı olay etkilerine –evliler için- eşinizin size olan sevgisinin dünya üzerindeki etkisi düşünülebilir. Bu etki ne kadardır? Yada eşiniz için evliliğiniz ne kadar önemli? Bu tür duygu ve düşünce olayları birkaç olayın toplamı olan ana olaylar olarak düşünülebilir. Bu ana olayın parçaları sizin bu olayla ilgili önceliklerinizdir. Bir eşin diğerine olan sevgisini ele alalım. Bir veya birçok olayın toplamı olarak düşündüğümüz olayın olayı meydana getiren insan sayısı daima bir olarak alınır. Çünkü eşlerin birbirine olan sevgisini değil eşlerden birinin diğerine olan sevgisinin dünya üzerindeki etkisi araştırılmaktadır. Kendi öncelikleriniz olan olayları belirleyin. Örneğin eşinizin sizinle zaman geçirmesi sizin için sevginin bir gösterim şekliyse birlikte yaşamaya başladığınız ilk andan hesaplamak istediğiniz an arasında kalan zamanı hesaplayın. Bu hesabı düzenli yaşamı olan insanlar daha kolay yapabilirleri. Eğer gününüzün 8 saatini işte 8 saatinizi uykuda geri kalan kısmını da yarısını eşinizle geçiriyorsanız bu birlikte yaşadığınız yılların yada zamanın dörtte biri kadarını eşinizle birlikte geçirdiniz anlamına gelir. Yani 30 yıldan beri birlikteyseniz eşinizle sadece beş yıl beraberdiniz anlamına gelir. Olaydan etkilenen insan sayısı ise bütün olaylarda –sadece bu örnek için- ikidir. Yani eşiniz ve siz. Bu şekilde önceliklerinizi ve takriben bu önceliklerinize harcadığınız zamanı belirleyin. Daha sonra yukarda anlatılan yöntemlerle bu olayları teker teker hesaplayın ve bunları toplayın. Bulduğunuz değer eşinizin size olan sevgisinin dünya için önemi. Eğer dünyaya göre bu sevginin sizin için önemini merak ediyorsanız bulduğunuz değeri dünya nüfusuyla çarpın. Bulduğunuz değer dünyaya göre sizin için önemidir. Bu sevginin sizin kalbinizdeki değeri şimdilik hesaplanamaz ancak aynı önceliklere sahip eşler için bu yöntem birbirleri arasında bir kıyas oluşturur. Buda duygulara ve düşüncelere reel bir bakış açısı yada reel bir sıralama oluşturabilir. Örneğin evlenme teklifi olayı. Eğer eşiniz ülkenizin en büyük derbi maçında binlerce kişinin önünde hatta milyonlarca maçı izleyen insanların önünde aylardır uğraştığı evlenme teklifinin dünya üzerindeki etkisi romantik bir yemeğe göre fazladır. Çünkü yemeğe göre bütün parametreler daha fazladır. Ancak eşiniz için sevgisinin ya da teklifinin dünya üzerindeki etkisi değil sizin kalbinizdeki etkisi her zaman daha öncelikli ve önemlidir. Duygu ve düşünce etki hesaplarında bulduğumuz değerler dünya için değerleridir. Kişilerin öncelikleri şimdilik ölçülemez. Ancak öncelikleri aynı olduğu bilinen insanlar için olayların etki veya önem sıralaması yapılabilir.



Milletlerin yada devletlerin kaderini değiştirecek olaylar vardır. Bu olayların kaynağı gizli teşkilatlar olabilmektedir. Millet yada devletlerin kaderini değiştirecek büyüklükteki olaylar bu durumda farklı kaynaklardan yola çıkılarak hesaplanabilir. Çünkü bu olayın kaynağı, gizli servisler olduğu takdirde farklı kaynaklar olarak algılanabilir. Burada olayın kaynağı farklı alındığı için olay önemi gerçekte olduğundan farklı hesaplanır. Yani hesapladığımız olayların kaynağı, aslında olduğundan farklı ise olay yanlış hesaplanmış olur. Lineer psikoloji olayların sadece görünen ve bilinen etkilerini hesaplayabilir. Bu diğer değişkenler içinde geçerlidir. Yani bir olay hakkında değişkenler hakkında farklı tespitler varsa tespitlerin farklılığına bağlı olarak olaylar farklı önem ve etkide çıkar. Bu biraz göreceli sonuçlar doğurur. Bu lineer psikolojinin bir eksisi sayılabilir.



Bu çalışma insan kaynaklı ve insanı belli bir zaman zarfında etkileyen olayları hesapladığı için doğal afetler veya ekosistemde insan unsuru olmaksızın meydana gelen olaylar direk hesaplanamaz. Ancak olayın haberinin etkisi hesaplanabilir. Burada haber olayını meydana getiren insan sayısı olarak haberi hazırlayan insan sayısı alınır. Geçen zaman olarak haberin hazırlanma ve yayınlanma süreci alınır. Olaydan etkilenen insan sayısı olarak da olayı haberini bilen insan sayısı alınır. Burada haber yapan kuruluşların izlenme oranlarından ve yayın yaptığı yerlerin nüfusundan yola çıkılarak haber olayından etkilenen insan sayısı belirlenebilir. Verileri bu şekilde belirlemek hem zordur hem de göreceli veriler elde etmek muhtemeldir. Bu lineer psikolojinin bir eksiği sayılabilir.



İnsan kaynaklı olup yine insanları etkileyen ve belli bir zaman süreci içeren bütün olaylar hesaplanabilir. Bu modelin başarıyla çalışabileceği alanlardan birisi mahkemelik olaylardır. Bu olaylar genellikle insanların meydana getirdiği olaylardır. Olayın kaynağı olan taraf davalı taraf da ki insan sayısı olarak alınabilir. Geçen zaman zarfı olayın başladığı andan olayın bittiği an arasında geçen zaman zarfıdır. Eğer davalı taraf kaçaksa kaçak olduğu zaman miktarı da bu zaman zarfına eklenir. Yani davalı taraf mahkemeden kaçtıkça olay büyür. Eğer suçlu bulunursa suçu da artmış olur. Olayın başladığı zamana davalı tarafın olaya teşebbüs ettiği tespit edilen ilk andan başlanmalıdır. Olaydan etkilenen insan sayısı ise davacı taraf olarak düşünülmelidir. Davalı taraf da ki insan sayısı ne kadar çoksa olayın etkisinin buna oranla çok çıkması beklenir. Olay uzun zaman boyunca tasarlanmışsa olayın etkisinin artması etkilenir. Olay ne kadar çok insan gerçekleştirmişse olayın etkisi o kadar çok artması beklenir. Bu beklentiler matrisin elemanlarının değerleri arttığı için vardır. Verilecek cezalar suçlarla eşit büyüklükte verilebilir. Suçluların suçları teker teker hesaplanır. Burada belirleyici eksen zamandır. Suça olayın ilk başından bulaşan insanla belli bir zaman sonra ortak olan insanın suçu aynı hesaplanmaz. Suçlar hesaplanırken zaman faktörü her suçlu için ayrı ayrı tespit edilir. Aynı zamanda bu zamana göre etkilenen insan sayısı da buna göre belirlenir. Ancak olayı meydana getiren insan sayısı bütün suçluların sayısına eşit alınır. Suçluların suçunun büyüklüğü bu şekilde hesaplandıktan sonra cezalar her suçlu için kendi suçuna eşit olarak verilir. Ceza olayını meydana getiren insan sayısı birdir. Çünkü ceza her suçlu için teker teker hesaplanmıştır. Cezadan etkilenen insan sayıda yine suçlunun kendisidir yani birdir. Burada sadece ceza miktarı olan gün sayısı bilinmeyendir. Bu şekilde bu bilinmeyen hesaplanarak suçlunun cezası suçuna eşit miktarda gün olarak belirlenir. Bu hesaplar olayın dünya üzerindeki etkisi olarak hesaplanmıştır. Yani α değeri hesaplanan zamandaki dünya nüfusuna eşit alınır. Bu çalışma daha adil bir dünya kurulmasına yardımcı olabilir.







MEHMET KARA