Dil-düşünce etkileşimi

[bluemoon24]

Benim bugünlerde ilgilendiğim konu, dil ve düşünce etkileşimi. Aslında etkileşim derken bir tarafın görüşüne katıldığımı belirtmiş oluyorum, çünkü genel görüş dilin düşünce denetimi altında olduğu ve dilin düşünceye ve diğer bilişsel süreçlere etkisi olmadığı yönünde.



Ancak bazı araştırmacılar kendi deney bulgularına bağlı olarak dilin de düşünceye bir miktar etki ediyor olabileceğini dile getiriyorlar. Mesela bir deneyde ana dilleri Almanca veya İspanyolca olan bireylerde, bir sözcüğün artikeli ile kavramının nitelikleri arasında benzerlik bulunuyor. Diğer bir deney de ana dili Mandarince (Çince) olan bireylerle yapılıyor. Bu dilde zaman kavramları bizim gibi yatay (önümüzdeki gün, bir hafta geride vb.) olarak değil, düşey olarak değerlendiriliyor. Bu deneye katılanlar, kendilerine sorulan zaman içerikli soruları, düşey hareket içeren bir ekrana bakarken, yatay ekrana kıyasla daha çabuk cevaplıyorlar.



Bunlar dilin düşünce üzerine etkisi olduğunu kesin olarak göstermese de bazı ipuçları veriyor. Buradaki önemli bir sorun, bu ruhbilimsel deneylerde, kültürün de işin içinde bulunması, yani kültürün dışarıda bırakılıp yalnızca dilin etkisini inceleyecek deneylere ihtiyaç var. Diğer bir konu da bunun toplumsal düzeyde incelenip incelenemeyeceği. Kültür ve dil yayılmacılığının, yabancı dilde eğitimin etkilerinin anlaşılması açısından bu konu önemli görünüyor.