Menopoz

[Bluesky24]

Yazı Serena Ölmezoğlu



Menopoz nedir? Perimenopoz nedir?

Menopoz kelime anlamı olarak kadının adetten kesilmesi ve doğurganlığının sona ermesidir. Perimenopoz, menopozun olacağına dair belirtilerin başlamasından adet kesilmesine kadar geçen zamandır.

Menopoz belirtileri nelerdir? Kaç yaşında görülür?



Menopoz belirtileri, ateş basması (boyundan aşağı sıcak su dökülmesi hissi olarak tariflenir), terleme, göğüslerde küçülme, vaginal salgıların azalmasına bağlı zor ve ağrılı cinsel ilişkidir. Menopozun başlama yaşı ortalama 48-52'dir. Türkiye ortalaması 52 yaştır.



Menopozun fiziksel ve psikolojik boyutu nedir?



Menopozun yol açabileceği osteoporozun (kemik erimesi) etkisiyle kemik ağrıması ve kişinin kemiklerinde küçülme, incelme görülür. Menopozun psikolojik boyutu da çok önemlidir. Hasta doğurganlığını kaybettiğini ve bu sebeple eşinin kendisini artık istemeyeceğini düşünebilir. O yüzden menopoza giren her kadın eşiyle birlikte bir psikolog tarafından takip edilmelidir.



Menopozun yol açacağı hastalıklar nelerdir?

Menopoz osteoporoza (kemik erimesi), kalp damar hastalıklarına (damar sertliği, kalp krizi) bunun yanında rahatsız edici gece terlemeleri ve sıcak basmasına yol açar.

Osteoporoz nedir? Osteoporoz belirtileri nelerdir?



Osteoporoz kelime anlamıyla kemik erimesi demektir. Kişinin kemik yapısı değişmeden sabit kalır. Ancak kemik yoğunluğu azalır ve bu yüzden kırılganlığı artar. Osteoporozun başlıca ve ilk belirtisi kemik ağrılarıdır. Osteoporozda kemik, ufak travmalarla (darbelerle) kırılabilir hale gelir. Yani hasta yolda yürürken düşer ve kalçasında o günden sonra şiddetli ağrı hisseder. Ancak film çektirdiğinde kalça kemiğinin kırılmış olduğu fark edilir.



Osteoporoz her kadında görülür mü?



Osteoporoz normalde kadın-erkek ileri yaştaki herkeste görülebilir. Amerika'da kadınlarda osteoporoz görülme oranı yüzde 35'tir. Menopozun yol açtığı hastalıklardan biri de kemik erimesi olan osteoporozdur. Ancak osteoporoz, menopozun yanı sıra bazı kemik hastalığı ve metabolik bozuklukları olanlarda erken yaşlarda görülebilir.





Menopoz ve osteoporozun tedavisi var mıdır?



Menopoz tedavisinde amaç vücutta üretilemeyen östrojeni yerine koymaktır. Böylece kemik yıkımı ve kalp damar hastalıkları engellenir. "Tip 1" denilen menopoz tarafından tetiklenen osteoporozda (yaşlılık osteoporozu) uygulanabilen tedavi seçenekleri hormon tedavisi (östrojen), kalsitonin (kemik yıkımını engelleyen diğer bir hormon), bifosfanadlar, sodyum florid, vitamin D gibi ilaçlardır. Hormon tedavisi tablet, enjeksiyon ve krem şeklinde kullanılabilir. Krem formları daha çok cinsel ilişkinin kolaylaştırılması amacıyla vaginal kullanılır.





Hormon tedavisi herkese uygulanabilir mi? Kimlere uygulanamaz?



Hormon tedavisi engeli olmayan ve tedaviyi isteyen her kadına uygulanabilir. Hormon tedavisi karaciğer rahatsızlığı olanlara, meme kanseri veya rahim kanseri tanısı almış olanlara, meme veya rahim görüntüleme çalışmalarında kanser olabileceğinden şüphe edilenlere uygulanamaz.



Yan etkileri var mıdır? Hormon tedavisinin göğüs kanseri riskini artırdığı doğru mu?



Sadece östrojen kullanımı meme ve rahim dokusunu stimule ederek kanser oluşumunu tetikler. Bunun yanında pıhtılaşma bozukluklarına, vaginal kanamalara ve tromboemboliye (pıhtı artması) yol açabilir. Bunun için progesterone denen diğer bir hormonla ombinasyonları kullanılır. Bu kombinasyonun yan etkilerinin daha az olduğu ve kanser riskini azalttığı söylenmektedir.



Menopoz cinsel yaşamı etkiler mi?



Vaginal salgıların azalmasına bağlı olarak zor ve ağrılı cinsel birleşmeler görülür. Ancak vaginal preparatlar ve kremler sayesinde cinsel ilişki kolaylaştırılmaktadır. Dolayısıyla menopoza girmiş bir kişinin cinsel yaşamı sürebilir.



Menopoza giren kişinin hormon tedavisi uygulamasa bile kilo aldığı doğru mudur?



Menopozun, kişinin kilo almasına direkt bir etkisi yoktur. Menopoza girme yaşı gözönüne alınırsa kişininin yaşının ilerlemesiyle birlikte fiziksel aktivitesinin azalması ve metabolizmasının yavaşlaması nedeniyle kilo artışı söz konusudur. Ancak alınan bu kilo doğrudan menopozla ilgili değildir. Hormon tedavisi uygulanan hastalarsa diğer hormon tedavilerinde olduğu gibi kilo almaktadır.



Menopoz tedavisinde en son uygulanan teknikler nelerdir?



Menopoz tedavisinde yeni geliştirilen ilaçlar vardır. Bunlara tıpta selektif östrojen reseptör modulatörü denilmektedir. Kullanımı henüz yaygınlaşmamasına rağmen şu anda en ideal tedavi yöntemidir. Bunlar tamoksifen ve raloksifendir. Raloksifen kemik kaybını, kalp damar hastalıklarını engellemekte ayrıca meme ve rahim kanserine yol açmamaktadır. Ancak her ilaç gibi bunun da yan etkileri vardır. Sıcak basması, kramplar ve çok nadir de olsa bazı hastalarda ani ölüme yol açabilen derin ven trombozu görülebilmektedir.