Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu / Makale

[Bluesky24]

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu / MakaleDikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu hakkında 'a bilgi veren Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Mazlum Çöpür,hastalığın hareketlilik ve dikkat eksikliğinin çoğunlukla bir aradaolması nedeni ile kullanıldığını ancak her zaman böyle olmadığını söyledi.Bu nedenle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar üç gruba ayrıldığını belirten Psikiyatrist Dr. Çöpür, bunları"

1-Hem dikkat hem aşırı hareketlilik ve isteklerini erteleyememe( dürtüsellik) sorunları olanlar;

2-Sadece dikkat sorunları olanlar;

3-Aşırı hareketlilik ve isteklerini erteleyememe( dürtüsellik) sorunu olanlar" olarak açıkladı. Aşırı hareket belirtileri

Psikiyatrist Çöpür, rahatsızlığın belirtilerini şöyle sıraladı;

1-Çoğu zaman elleri ayakları kıpır kıpırdır veya oturduğu yerde kıpırdanıp durur.

2-Çoğu zaman bulunduğu ortamlar uygun olsun olmasın koşturup durur.

3-Çoğu zaman oturması gereken yerlerde oturmayıp kalkar.

4- Çoğu zaman sakin bir şekilde, boş zamanlarını geçirme, etkinliklere katılma, oyun oynama zorluğu vardır.

5-Çoğu zaman aşırı bir hareket halindedir.

6-Genellikle çok konuşur.

Dürtüsellik belirtileri

1-Çoğu zaman soru sorulduğunda henüz soru tamamlanmadan cevap verir.

2-Çoğu zaman sırasını bekleyemez.

3-Çoğu zaman başkalarının sözünü keser.

4-Bir ses veya başka bir uyaran aldığında hemen yerinden fırlar.

5-Çoğu zaman düşünmeden tehlikeli şeyler yapar.

Dikkat eksikliği belirtileri

1-Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, bu nedenle yaptığı işlerde ve etkinliklerde hatalar yapar.

2-Çoğu zaman bir iş veya etkinlik yapacağı zaman dikkati çabuk dağılır.

3-Çoğu zaman verilen talimatları izlemez bu nedenle okul ödevleri veya diğer görevlerini tamamlayamaz.

4-Çoğu zaman düşünmek gerektiren görevleri sevmez, bunlardan kaçınır.

5-Çoğu zaman yapacağı görevler veya etkinliklerle ilgili gerekli malzemeleri kaybeder.

6-Çoğu zaman kendisine konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünür.

7-Çoğu zaman dikkat dış uyaranlarla çabuk dağılır.

8-Günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkandı

9-Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.

Psikiyatrist Mazlum Çöpür, bir çocukta dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu var diyebilmek için bu belirtilerin birçoğununyedi yaşındanönce başlaması ve en az altı aydır bulunuyor olması gerektiğini kaydetti. Çöpür, "Bu belirtiler yedi yaşından sonra ve başlamışsa veya yedi yaşından önce başlamış fakat bir aydır devam ediyorsa dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu demek doğru değildir. Böyle bir durumda çocukta depresyon,uyum bozukluğu, çeşitli sıkıntı bozuklukları olabilir. Bir çocuktadikkat eksikliği ve dürtüsellik belirtilerinden altısı varsa hareketlilik ve dürtüsellik, dikkat eksikliği belirtilerinden altı tanesi var ise dikkat eksikliği sorunu olabilir. Ayrıcabu belirtilerin varlığı çocuğun yaşına göre değerlendirilmelidir. Okula giden bir çocukla, okul öncesi bir çocuğun dikkat süresi oyunlardaki etkinliklerine göre değerlendirilirken, okula giden bir çocuğun dikkati ödevlerini tamamlama durumuna göre değerlendirilir. Bir diğer önemli noktada hareketlilik ve dikkat sorunlarının hangi ortamlarda görüldüğüdür. Bu sorunların birden çok ortamda görülmesi gerekir. Okulda bu sorunları göstermeyen bir çocuk evde bu sorunları gösteriyorsa dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu dememek gerekir. Böyle bir durumda başka sorunlar araştırılmalıdır" diye konuştu.

Ne oranda görülüyor?

Mazlum Çöpür, okul çağı çocuklarında hiperaktivitenin % 3-5 arasında görüldüğünü vurgulayarak, ortalama olarak her sınıfta bir iki çocuktabulunduğunu kaydetti.Psikiyatrist Çöpür, "Erkeklerde kızlara göre 4-8 kat daha fazladır. Ayrıca erkeklerde hareketliliğin ve dürtüselliğin ön planda olduğu tip daha fazla olduğundan daha çok dikkati çekmektedir. Kızlarda ise dikkat sorunlarının olduğu tip daha fazla olduğundan çok fazla dikkat çekmemekte ve daha az tedaviye götürülmektedirler" diye belirtti.

Ne yapmalı?

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Mazlum Çöpür, yapılması gerekenleri şöyle sıraladı;

"-Çocuğunuz yaşıtlarına göre çok hareketli, dikkatsiz ve aceleci davranıyorsa;

-Komşularınız, akrabalarınız çocuğunuzun çok hareketli, dikkatsiz olduğunu söylüyorlarsa;

-Hareketli, uyumsuz, kavgacı yapısından dolayı diğer çocuklarla oyunda uyum sağlayamıyorsa ve diğer çocuklar çocuğunuzla oynamak istemiyorlarsa;

-Öğretmenleri çocuğunuzun hareketliliği ve dikkatsizliğinden, uyumsuzluğundan şikayet ediyorlarsa;

- Siz çocuğunuzla baş etmekte zorlanıyorsanız ve çocuğunuzla olan ilişkileriniz her geçen gün bozuluyorsa ve artık dayanmakta zorlanıyorsanız;

- Yukarıda yazılan belirtilerin bazılarının çocuğunuzda olduğunu düşünüyorsanız,

Çocuğunuzda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olup olmadığını öğrenmek için bir çocuk psikiyatrisi uzmanına başvurmanız uygun olacaktır."

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu neden ortaya çıkar?

Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Çöpür, Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu neden ortaya çıkma nedenlerini deşöyle belirtti;

"- Kişinin kendisini kontrol etmesi, dikkatin yoğunlaştırılması ve sürdürülmesi, isteklerin koşullara göre düzenlenmesi ve gelecekle ilgili planlar yapılması ile ilgili beynin ön bölümünün kanlanmasının az olduğu ve bu bölgenin şeker kullanımının yetersiz olduğu tespit edilmiştir.

- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olanların beyinlerinde bazı maddelerin( noradrenalin, dopamin) düşük olduğu bulunmuştur.

- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olanların kan bağı olan akrabalarında alkolizm, depresyon, davranım bozukluğu, antisiosyal davranışlar ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu daha sıktır.

- Tek yumurta ikizlerinin birinde varsa diğerinde olma olasılığı % 80- 90 arasındadır.Çift yumurta ikizlerinin birinde varsa diğerinde olma olasılığı % 30 civarındadır. Halbuki diğer insanlarda görülme oranı % 3-5 civarındadır.

- Hamileliklerinde alkol, sigara kullanan, zehirli maddelere maruz kalan, hastalıklar geçiren annelerin çocuklarında daha fazla görülmektedir.

- Erken doğum, doğumda yaşanan sorunlar, doğumdan sonra yaşanan travma ve hastalıklar ve çeşitli zehirli maddelere maruz kalma dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu riskini arttırmaktadır."

Tedavisi

Çocukluk döneminde kendiliğinden düzelme olmadığını dile getiren Psikiyatrist Çöpür, sorunun ergenlik dönemine kadar devam ettiğini kaydetti.Çöpür, "Ergenlik döneminden sonra bir kısmı düzelmekte, bir kısmı ileriki yaşamlarındada bu bozukluğun belirtilerini göstermektedirler.DEHB olanların yaklaşık yüzde seksenini bu bozukluğun belirtilerini ergenlik dönemindede göstermektedirler.Bu bozukluğu gösterenlerin yarıya yakın bir kısmı erişkinlik yaşamındada bu bozukluğun belirtilerini göstermektedir. Bu bozukluğu gösterenlerin yaklaşık üçte birinde ileride alkol madde kullanımı, antisosyal kişilik belirtileri, depresyon ve sıkıntı bozuklukları görülmektedir.Ayrıca yarıya yakın bir kısmında okuldan atılma, sınıf tekrarı okul başarısızlığı görülmektedir" diye anlattı.