Yenidoğan Bebeklerde Cilt Bakımı

[Bluesky24]

Yenidoğan Bebeklerde Cilt BakımıDeri birçok rolü ve fonksiyonu olan yaşamsal bir organdır. Toksin ve infeksiyonlara karşı bariyer, ısı dengesi, su ve elektrolit dengesi, yağ deposu, yalıtım ve dokunma duyusunu sağlar. Bu fonksiyonlar doğumdan itibaren bazı değişikliklerle sağlanır. Değişikliklerin en yoğun olduğu dönem doğumdan sonraki ilk iki yıldır. Aköz fakat steril atmosferden patojenlerden zengin kuru ortama geçiş yenidoğan derisinde dramatik bir değişim oluşturur. Epidermal bariyerin bütünlüğü su kaybı ve mikroorganizma direnci için önemlidir. Temel deri bakımının amacı travmatik yaralanmaları azaltmak, olgunlaşmamış bariyer fonksiyonunu korumak, deri bütünlüğünü sağlamaktır.

VERNİKS KAZEOZA

Verniks kazeoza anne karnındaki dönemde fetusu koruma görevinin yanısıra antioksidan, yara iyileşmesini kolaylaştırma, su geçirmezlik özellikleri de olan fizyolojik bariyerdir. Doğumda deri verniks kazeoza ile kaplıdır. Bu beyazımsı yağlı tabaka tüm vücudu örtebilir veya sadece kıvrım bölgelerinde var olabilir. Doğumu izleyen saatlerde kurur ve dökülür. Rengi anne karnındaki dönemdeki problemleri yansıtabilir.

Verniks kazeozanın kaldırılması: Genellikle doğumdan hemen sonra bebek yıkanmadan önce temiz bir havlu ile silinir.

ISI DENGESİ

Zamanında doğan bebeklerde ilk üç gün içinde ısı dengesinin sağlanmasına yönelik işlemler başlar.

·Terleme ilk olarak alında başlar ve daha sonra gövde ve ekstremitelerde ortaya çıkar. Preterm bebeklerde yaşamın ilk günlerinde ısıya karşı terleme görülmez.

·Deri vücudun ısısını kontrol etmede yardımcı olur. Çok küçük çocuklarda, aşırı sıcak ya da soğukla başa çıkmada ısı kontrolü daha zordur.

·Üşümemesi için ne kadar giydireceğinize gelince; yetişkinlere göre bir kat fazla giysi giydirilmesi, uykusu sırasında üzerinin örtülmesi yeterlidir.

·Çok küçük bebeklerde el ve ayaklar soğukta mavi benekli bir görünüm alabilir. Bu önemli bir sorun değildir. Ancak, soğukta el ve ayakları örtmek bu durumu önleyecektir.

·Giyimli olduğu halde elleri soğuksa üşüyor olabilir, kolayca terliyorsa fazla giydirilmiş olabilir. Koltuk altından derece ile ölçülen vücut ısısı 36-36.5°C ise üşümüyor demektir.

·Bebeğinize kundak yapmayınız. Kundak doğumda normal olan bebeğin kalçasında çıkıklığa yol açabilir. Bunun yerine bebeğinize onlar için yapılmış zıbın, tulum, pijama şeklinde giysileri giydiriniz. Bazen bebeklerin kaburga kemiklerinin batmaması için göğüs çevresine sıkı sıkıya bir sargı yaparlar. Bunu da yapmayınız, bu sargılar bebeğinizin nefes alıp vermesini güçleştirir. Bebeğiniz için çarşıdan aldığınız giysileri paketini ilk siz açsanız bile yıkamadan giydirmeyiniz. Pamuklu, yumuşak dikişli, rahat ve kolay yıkanıp ütülenebilen, tüylü olmayan kumaşlardan yapılan bebek giysilerini ve battaniyelerini tercih ediniz. Bebeğinizin giysi ve battaniyelerini, havlu ve nevresimlerini sabun veya sabun tozu ile yıkayınız ve ütüleyiniz. Çamaşır makinesinin son durulama işleminde suya herhangi bir kimyasal madde ilave etmek gerekmez.

BANYO

Mikrobiyal kolonizasyon doğumda yok ya da düşüktür. Birkaç gün içinde aerobik flora eklenir. Koagülaz (-) stafilokoklar (S. epidermidis) en sık görülendir. S.aureus gibi patojenik mikroorganizma görülmesi kontaminasyon ile olur. Antiseptik banyolar (heksa klorofen, klorheksidin yada povidin iyot) S.aureus sayısını azaltsa da toksik etkileri nedeni ile önerilmez.

Yenidoğanın yıkanması atıkların uzaklaştırılması, görünümünün düzeltilmesi ve mikrobiyal kolonizasyonun azaltılması amaçlarını taşır. Ancak işlem 5 dakikadan uzun sürmemelidir. Önemli olan banyo suyunun sıcaklığını iyi ayarlayarak özellikle ilk banyolarında onun korkmasına neden olmamaktır.

Çok az miktarda nötral pHlı, kokusuz, boyasız solid ya da likid sabun kullanılabilir. Antibakteriyel ya da parfümlü sabunlar gereksizdir ve kullanmaktan kaçınılması gerekir. Prematürelerde steril su daha güvenlidir ve su ısısı 37 0Cyi geçmemelidir. Köpüklü banyo ürünleri irritasyon ve kuruluğa neden olabileceğinden sık kullanılmamalıdır.

Göbek düştükten 1 gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildini uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, çenesini ve genital bölgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak bir bezle silmeniz gerekir. Bazen anneler bebeklerini banyo ettirmekten çekinirler. Banyo sırasında bebeklerinin üşüyeceğini, hasta olacağını düşünürler. Bazı küçük noktalara dikkat edilirse banyo yapmaktan hiç bir zarar gelmeyecektir.

·Banyo esintisi olmayan, ısısı uygun olan ve değişmeyen bir ortamda yapılmalıdır.

·Banyo suyu sıcaklığı 37°C olmalıdır. Pratik olarak bilek iç yüzeyiniz veya dirseğiniz ile su sıcaklığını kontrol edebilirsiniz. Ne sıcak ne de soğuk hissetmemelisiniz.

·Banyosunu beslenme öncesi yaptırmak daha iyi olur. Çünkü dolu bir mide ile banyo yaptırdığınız sırada onu tutayım derken karnını sıkıştırmak kusmasını kolaylaştırır.

·Şampuan ve sabunları bebekler için uygun olan ürünlerden seçmeye çalışmalısınız.

Banyo sonrasında cildi durulamak son derece önemlidir.

Banyo sonrası bebek yağı veya losyonlarıyla yapacağınız vücut masajı onun rahatlamasını sağlayacaktır.

Cildin genellikle kuru olması halinde, günde birkaç kez, özellikle banyodan sonra nemlendirici sürmek gerekebilir.

BEZ BÖLGESİ BAKIMI

·Bez bölgesi bakımı için sık bez değişimi yapılmalı ve bölge ılık suyla yıkanarak dikkatlice pamuklu bezlerle kurutulmalıdır.

·Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuz ise bebeğinizin altını değiştirin. Beslenme ile barsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrasında bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir.

·Bezlerin çok sık değiştirilememesi durumunda, naylon kilot giydirmekten kaçınınız.

·Emici özelliği fazla olan kaliteli malzemeden yapılmış bezler kullanınız.

·Alt temizliği önden arkaya doğru yapılmalıdır.

Napkin (Bez) dermatiti: Bez bölgesindeki döküntü pek çok nedenden kaynaklanabilir. En çok rastlanan bez (napkin) dermatitidir.

Bez bağlamaya bağlı sürtünme ve ıslaklıkla bütünlüğü bozulan deriye, idrarın, dışkının parçalanma ürünlerinin, mikroorganizmaların, sabun ve deterjanlardaki kimyasal irritanların değişik derecelerdeki etkisi, geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı ve ishal bez dermatitinin gelişmesinde rol oynarlar.

En çok üçüncü haftadan sonra başlar, 7-12 aylar ise en fazla olduğu dönemlerdir.

Tipik bez dermatiti, temasın en fazla olduğu bölgelerde (gluteal alanlar, genital bölge, karın alt kısmı gibi) yerleşir, büklüm yerlerini etkilemez. Değişik şiddetlerde olabilir. Bez dermatitlerinin oluşumunda derinin ıslaklık derecesi önemli bir etkendir. Nemli ve masere deri daha geçirgen, yaralanmalara ve hasara duyarlı ve daha fazla mikroorganizma ile kolonizedir. Bez dermatitlerinden korunmada derinin kuru tutulması temel prensiptir.

·Yıkanan bezler yerine, tek kullanımlık bezlerin bağlanması,

·Bunların sık özellikle dışkılama sonrasında hemen değiştirilmesi,

·Bölgenin su ile temizlendikten sonra pamuklu bezlerle kurulanması

·İdrar ve dışkının doğrudan temasını kısmen engelleyen bezlerin kullanımı

·Günde iki defa, yıkama sonrası uygulanan %1 oranında hidrokortizonlu merhemler ve

·Gerektiğinde antikandidal preparatların kullanımı ile bez dermatitleri önlenir ve tedavi edilir.

Bez dermatitinin bazı tipleri ile karışan klinik görünümlere neden olabilecek ciddi hastalık tabloları vardır: Çinko eksikliği, Langerhans hücreli histiyositoz, primer herpes simpleks virus enfeksiyonu ve konjenital sifiliz tabloları. Tedaviye dirençli, farklı klinik görünümdeki bez dermatitlerinde mutlaka dermatoloji uzmanı bir hekime başvurmak gerekir.

Perianal dermatit: Doğumdan sonraki ilk sekiz gün içinde ortaya çıkar. Prematürelerde ve formül mamalarla beslenenlerde sıktır. Dışkının pHsındaki yüksekliğin etkisi sorumlu tutulmaktadır. Hafif vakalarda perianal bölgede 2 cm genişliğinde eritem vardır. Şiddetli olduğunda daha geniş alan eritemle ödem ve erozyon eşlik eder. 7-8 haftada spontan iyileşme olur. Dışkılama sonrası hemen yapılan suyla temizlik ve beyaz yumuşak parafin gibi uygulamaları ile önüne geçilebilir.

SAÇ VE TIRNAK BAKIMI

Lanugo: Prematürelerde özellikle sırt, omuzlar ve yüz lanugo denilen kıllarla kaplıdır. Bu kıllar normalde doğumdan bir ay önce anne karnındayken dökülür ve yerine zamanında doğanlarda görülen daha kısa lanugo çıkar. Saçlar gibi bunlarda ilk aylar içinde yerlerini vellus kıllara bırakırlar. Kalıtsal bir hastalık olan konjenital hipertrikozis lanuginozadan ve hipertrikoz ile seyreden hastalıklar ayırt edilmelidir.

Bazı bebekler fazla saçlı olarak doğarlar. Bu saçlar, tekrar yumuşak ve ince yeni saçlar çıkmadan önce ilk birkaç ay içinde dökülebilir. Bebeklerin yumuşak olan saçları, daha kuvvetli, uzun ve kalın olan yetişkin saçlarından farklıdır.

Bazı bebekler çok az saçla doğarlar. Bu saçlar giderek normal büyüme düzenine döner ve ilk bir ya da ikinci yılda dökülürler. Çocuk ve küçük bebeklerin saçlarının kesilmesi gerekmez.

Sırtüstü yatan ve hareket eden bebeklerin başlarında saç derisinin yatak çarşaflarına sürtündüğü yerlerde saçlarda seyrelme olabilir.

Küçük bebeklerin çoğunun saçlarını şampuan ile yıkamaya gerek yoktur. Eğer şampuan kullanılacaksa, olabildiğince az miktarda ve sıklıkta çok hafif bir şampuan kullanmak uygun olur. Çocuklarda, saçlı derideki yağ bezlerinin çalışma bozukluğu sonucu oluşan kabuklu deri iltihabı oldukça yaygın olup, çoğu zamanla geçer. Kabuklar, baş derisine bebe yağı ya da nemlendiriciler ile masaj yaparak çıkarılabilir.

Bebeklerde saç rengi oldukça çeşitlilik gösterir. Bazı bebeklerin saçları doğduklarında koyudur. Bu saçlar daha sonra dökülerek yerlerine açık renkli saçlar çıkar. Tersi daha az yaygındır. Kızıl saç, saçların normal büyüme düzenine girdikleri altı ya da dokuz aya kadar belirgin olmayabilir. Ayrıca, saç rengi, bebek büyüdükçe de değişebilir. Bu bağlamda, sarışın çocukların saçları genellikle sekiz yaş civarında koyulaşır.

Bebeğin tırnağını, ona özel bir bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Uzamış tırnaklarıyla bebek, yüzünü ve gözünün kornea tabakasını çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağın keskin ve sivriköşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.

Bazen tırnak altındaki deri tırnağın ilk gelişimi sırasında yeterince düz olmayabilir. Bu durumda tırnak deriye batar ve el ya da ayak parmağının ucunda şişlik veya kızarıklık oluşabilir. Bu, tedaviye gerek kalmadan tırnak büyüdükçe zamanla geçecektir.

GÖBEK BAKIMI: Göbek kordonu anne karnındayken bebeğin anne arasında kan yoluyla oksijen ile karbondioksitin ve besin maddeleri ile bebeğin atık maddelerinin değişimini sağlayan çok önemli bir yapıdır. Doğum sonrası artık bir işlevi kalmaz. Temiz ve kuru tutulursa yaklaşık 5-10 gün içinde düşer, yeri iyileşir. Bu zaman zarfında bebeğinizi her gün bebek yağları veya losyonlarıyla göbeğini koruyarak silebilirsiniz.

Göbeği düşesiye kadar, henüz düşmemiş göbek kordonunu bezin içine koymadan, dışarıda bırakacak şekilde bezini bağlayınız. Bu şekilde mikropların bulaşmasına çok açık olan göbek kordonunun idrarla ıslanmasına ve mikrop kapmasına engel olursunuz.

Son çalışmalarda izopropil alkol kullanımı önerilmemektedir.

Göbek bağı kullanmayın. Bu süre içinde bebeğinizi sünger banyosu ile temizleyebilirsiniz. Göbek düştükten sonra küvet banyosu yaptırabilirsiniz. Ancak ilk banyosu göbek kordonu kuruyup düştükten bir gün sonra yapılmalıdır.

·Bebeğinizin ateşi yükselirse,

·Göbek çevresinde kırmızılık oluşursa,

·Göbekte irin gözlenirse doktorunuza başvurun

GÖZ BAKIMI: Doğumu takip eden günlerde gözlerde çapaklanma, akıntı ve kızarıklık ile kendini gösteren konjonktivit (göz iltihaplanması) ile de sıkça karşılaşılır. Bunun nedeni yeni doğan bebeklerde üretilen göz yaşını burun içine akıtan kanalın drenajının bazen yeterli olmamasıdır. Doğum sonrası göz bakımını yaparken günlük kaynamış ılınmış su ile ıslatılmış lokmalar halinde pamuk parçalarını kullanabilirsiniz. Önce ellerinizi sabunlu suyla yıkayıp temiz havlu ile kurulamayı unutmayınız. Islattığınız pamuk lokması ile bebeğin gözünü pınarından başlayıp kuyruğuna kadar yumuşakça bir kerede siliniz. Diğer göz için yeni bir pamuk lokması kullanınız. Bu bakıma rağmen bebeğinizin gözü çapaklanıyor, sulanıyorsa doktorunuza başvurunuz.