Gençlerde Madde Bağımlılığı

[Bluesky24]

Gençlerde Madde BağımlılığıMadde Bağımlılığının Nedenleri?

Alkol ve madde bağımlılığı bir ihtiyacın sonunda ortaya çıkar, bu da kullanan bireyin kişiliği ile çok yakından ilişkilidir. Bağımlı günlük hayatının getirdiği zorluklardan kaçmak ve yapay bir cennete sığınma arzusundadır. Bağımlılığın yaratan nedenler;

Dayanıksız ve güçsüz bir kişilik yapısına sahip olma kaygısından kaçma; bağımlılar genellikle özgüvenleri zayıf ve kaygılı insanlardır. Hayatın getireceği zorluklardan ürkerek, ondan kaçmak isterler. Alkol ve utuşturucu maddelerin kaygıyı azaltan niteliği, bunların zorluklardan kaçan kişilerce bir "destekleme aracı" olarak kullanılmasına yol açmaktadır. Alkol ve uyuşturucuların yarattıkları geçici "sığınma ortamları" ve verdikleri geçici rahatlama, kullananlarda önceleri alışkanlık, daha sonra ise bağımlılık veya tutsaklık doğurmaktadır.

Hayatın getirdiği gerginliklerle başaçıkmada sıkıntıya düşen bir kısım bağımlılar, çok muhtemelen aşırı koruyucu ana-baba tutumları nedeniyle gerginlik ve baskı doğuran, uyaran ve durumlarla yüzleştirilmemiş, yeterince sorumluluk verilmemiş çocuk ve gençler olarak yetiştirilmişlerdir. Hayattaki olayların zorlukları, karşılaşılan engeller, başarısızlık ve üzüntüler bu gençler için dayanılması çok zor sıkıntılar getirir. Olumsuz günlük deneyimler hep abartılı bir zorlanma ile karşılanır, sorumluluklardan korkarak uzaklaşmak güçsüz bir kişilik sergileyen gençlerin özelliklerindendir. Bu yapıdaki gençler, bağımlılık yaratan maddelere sığınabilirler.

İçten denetimli olmaktan çok, dıştan denetimli olma; bireyin karşı karşıya kaldığı ve yaşadığı sorunların hep kendi dışındaki nedenlere bağlı olduğunu düşünmesi ve bunların çözümlerini de dışsal gelişmelere bağlaması onun "dıştan denetimli" olduğunu gösterir. Bunun yanında kendisi ile ilgili yaşadığı olaylardaki sorumluluğunu görebilen ve kendisi ile ilgili gelişmelere kısmen kendisinin yön verebileceğini düşünen bireyler "içten denetimli" olarak tanımlanmaktadır. İçten denetimli olanlar daha özerk davranmakta, kendi eylemlerinin sorumluluğunu yüklenebilen insanlar olmaktadırlar. Dıştan denetimli olanların, içten denetimli olanlara göre bağımlı olmaya daha yatkın kişilik taşıdıkları düşünülebilir.

Kendini değersiz algılama; Kendini değersiz ve eksik yanları olan biri gibi algılamak alkol ve madde bağımlısı olmaya yatkın gençlerde gözlenen diğer özelliktir. Kendini aşağılamak, suçlamak, yetenek ve değerlerinin farkında olmamak, kısaca kendine ait değerlendirmede olumsuz olma ve özgüven eksikliğine aşağılık duygusu taşıyan gençlerde rastlanmaktadır. Olumsuz ve düşük benlik algısı taşıyan bireyler kendilerini toplum dışı ve iğrenç insanlar gibi değerlendirebilirler, ahlak dışı tutum ve tavırlar sergileyenlerle kendilerini özdeşleştirip, benzer ahlaki tutumlar içine girebilirler. Böylelikle bağımlılardan daha çok etkilenerek, olumsuz alışkanlıklar edinebilirler.

Duygusal bakımdan olgunlaşmamış olma; Çocukluk döneminde anne-baba tarafından istenmemiş, reddedilmiş bir çocuk olarak büyümüş, ebeveynleri tarafından sevgi ve hoş görü görmemiş gençlerin tatmin bulamamış duyguları alkol ve uyuşturucularla doyuma ulaşmayı denemelerine neden olabilir. İçten gelen hazza yönelik arzularını kontrol etmekte güçlük çeken, onları dengeleyemeyen gençlerin hazza ulaşma istekleri onları bağımlılık yaratan maddelere yöneltebilir. Olgunlaşmamış duygular taşıyan, heyecanlarını dengeleyemeyen gençlerde de rahatlamak ve sakinleşmek için bağımlılık doğuran maddelere yönelme görülebilir. Karşı cinsten birisi ile yeni tanışmalarda, kalabalık bir grupta dikkatin kendisine yöneldiği durumlarda, bazı ergenlerde korkma, heyecanlanma ve bunların sonucu kızarma görülebilir. Benzeri huzursuzluk veren durumlarla baş edebilmek için alkol veya uyuşturucu maddelerin geçici rahatlatıcı etkisinden yardım uman gençler çok tehlikeli bir araca sığındıklarını bilmelidirler.

Hazza yönelik olma; madde bağımlılarında görülebilen kişisel niteliklerden birisi de değişiklikten heyecan duyma ve hazza yönelik olmaktır. Duygularının ve bedeninin yeni heyecanlar yaşaması ve kısa süreli de olsa coşkulu biçimde zevk alma arzusu bireyi, uyuşturunun sahte büyüsüne kaptıran gerekçe olabilir. Uyuşturucu alt kültüründeki "kafa bulmak" veya "kafa yapmak" tabirleri maddenin verdiği rahatlama ve zevk alma halini nitelendiren argo kelimelerdir.

Kötü alışkanlıklara sahip arkadaş çevresi; ergenlikte arkadaş-akran etkileşimi yoğundur, gençler arkadaşlarının etkisine açıktır. Ergen için bir arkadaş grubuna sahip olmak, grubunda değer verilen bir insan olmak en güçlü isteklerdendir. Alkol ve diğer uyuşturucuların kullanıldığı çevrelerde yaşayanlar, bu maddeleri kullanan arkadaşlara sahip gençler onların özendirmelerinden dolayı bu maddeleri deneyebilir ve bağımlılık geliştirebilir. Gençler için yeni olanı denemek ve bir faaliyeti "ilk defa" gerçekleştirmek onları belirli eylemlere yönelten önemli bir nedendir. Gençler kendileri için yeni olan bir alışkanlığı "merak ettikleri için" denemek isteyebilirler.arkadaş çevresinin değerlerini grup tarafından dışlanmamak için benimseme ve bu yüzden onların etkisinde kalarak sapan davranışları taklit etme tanında, bir bakıma grup baskısı yüzünden onların alışkanlıklarını benimseyenleri de görmek mümkündür. Arkadaş ve akranların kötü alışkanlıkları ergenlere yeni alışkanlıkları deneme için bir öğrenme ortamı yaratmakta ve teşvik edici olmaktadır. Alkollü içki içmek bazı gençler arasında bir ayrıcalık ve güç gösterisi olarak görülüp, yetişkinliğe ait davranışlar gibi anlaşılmaktadır. Bu da gruptaki diğer gençlerin alkole özenmesine yol açmaktadır. Çocuk ve gencin yetiştiği aile ortamı ve yakın akraba çevresi de benzer olumsuz örnekler taşıyabilir, kötü alışkanlıklar kazanılması benzer çevrelerde yetişenlerde daha çok görülür.