Psikolojik ve Sosyal Etkiler

[Bluesky24]

Psikolojik ve Sosyal EtkilerNörologlar ve bilim adamları, klinik çalışmaları yürüten kişilerde dahil olmak üzere daima MSin ciddiyetini ve ilerlemesini kas güçsüzlüğü, spastisite, görme problemleri, denge problemleri gibi objektif nörolojik sorunları değerlendirerek takip ederler. Onlar objektif olarak ölçebilecekleri şeyleri ölçerler.

Ancak, olaya hasta açısından bakıldığında, objektif fiziksel semptomlar onlar için çok şey ifade etmeyebilir. MSin yaşamlarındaki psikolojik ve sosyal etkileri fizik özürlülüklerinden çok daha önemli olabilir.

Bu sadece bir spekülasyon değildir. MS hastalarının yaşam kalitesi ve ruh sağlıklarını etkileyen anahtar faktörleri belirleyen bir çok yaşam kalitesi çalışması yapılmıştır.

İlişkiler:

MS hastalarının yaşam kalitesini etkileyen en önemli faktör yalnızlıktır, diğer bir deyişle, onlar için onlara deste olan bir eşin, arkadaşın, akrabanın var olması, 100 metre yerine 200 metre yürüyebilmelerinden çok daha önemlidir. İlişkiler fizik özürlülükten çok daha önemlidir.

Ne yazık ki, MS hastalarının boşanma oranı sağlıklı toplumla karşılaştırıldığında iki kat daha fazladır. MS hastaları çoğunlukla bir bakıcıya ihtiyaç duydukları için, hastalık nedeniyle ona bu bakımı sağlayan kişinin yaşam kalitesi de önemli derecede olumsuz olarak etkilenir.

Halsizlik:

Yaşam kalitesi çalışmalarında belirlenen önemli faktörlerden bir tanesi de halsizliktir. Bu semptom çok sık rastlanmakla birlikte sübjektif olması ve kolayca ölçülememesi nedeniyle bilimsel olarak çok önem verilmemiş bir bulgudur.

Sosyal İzolasyon:

MSin en sık rastlanılan başlangıç yaşı 30 yaş civarıdır. 30 yaşındaki bir kişi normal yaşlanma sürecine girmediği için bu aktif dönemde ortaya çıkan özürlülük hali onlar için çok zor başa çıkılabilecek bir durumdur. Bir baston ya da tekerlekli sandalye ile toplum içerisine çıktığınızı bir düşününüz. Sizi daha önce çok sportmen ya da çok iyi dans eden birisi olarak bilen dostlarınızın size karşı bakışı nasıl olacaktır? Olayların sıralaması şöyle gelişebilir: Özürlülük, halsizlik, sosyal çekingenlik, yalnızlık.

İşsizlik:

Amerika ve Avrupada yapılan çalışmalarda MS hastalarının sağlıklı insanlarla karşılaştırıldıklarında işsizlik oranlarının 2 kat daha fazla olması hiç de şaşırtıcı bulgular değildi.

Kognitif Değişiklikler:

MS hastaları üzerinde yapılan psikolojik testler bu hastaların, sebep sonuç ilişkisi ve hafıza gibi yüksek entellektüel fonksiyonlarında bozulmalar olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bu bozulmalar yalnızca psikolojik testlerde ortaya çıkmakta ve genellikle hastanın doktoru ya da herhangi bir kişi tarafından fark edilmemektedir. Belirgin kognitif değişiklikler normalde yalnızca ciddi MS vakalarının terminal döneminde ortaya çıkmaktadır. (Ayrıca burada yapılmış olan beyin cerrahisi operasyonunun da belirginleştirici etkisi olabilir.)

Depresyon:

MS ve Depresyon ilişkisi birbirine geçmiş bir haldedir. Belirgin olan, MS hastalarında depresyon ve diğer ruh hastalıkları genel toplumdan daha sık olarak görülmektedir. Belirgin olmayan ise bunun ne kadarının nedeni MSin beyin üzerindeki direkt etkisine bağlıdır, ne kadarı tedavi edilemeyen kronik bir hastalık olmasına bağlıdır ve halsizlik ne dereceye kadar depresyona bağlıdır.

Ekonomik Etkiler

MS için ortaya çıkan yeni tedavi yöntemleri pahalı tedavilerdir ve hem Rebif hem de diğer tedavilerin maliyeti çok önemli bir tartışma konusudur. Bu nedenle, bu aşamada MSin maliyetine bir göz atmamızda yarar var.

MS, üretken çalışma yaşamının ortasında olan genç erişkinlerin hastalığıdır. Bu nedenle de MSin yol açtığı ekonomik etkiler çok büyüktür.

Bu maliyetleri direkt, indirekt ve maddi olarak ölçülemeyen maliyetler olarak ayrılabilir. MSin maddi olarak ölçülemeyen maliyetleri daha önce anlatılan yaşam kalitesini etkileyen faktörlerdir.

Direkt Maliyetler:

Tıbbi Konsültasyonlar

İlaçlar

Rehabilitasyon

Hastane giderleri

Kurumsal giderler

Toplumsal giderler

Bağışlar

Ev ve arabada yapılan değişiklikler

İndirekt Maliyetler:

Ataklar sırasındaki gelir kayıpları

Özürlülük ya da erken ölüm nedeniyle uzun dönemli gelir kayıpları

Ölüm

Bakmakla sorumu olan kişinin gelir kayıpları

Hastalık tazminatları

Vergi kayıpları

Değişik kategorilerde gösterilen bu maliyetler ülkeler arasında ve zaman içerisinde değişiklik gösterirler.

Genel tabloya baktığımızda, indirekt maliyetlerin direkt maliyetlere göre çok daha fazla olduğu görülmektedir. İsveçte yapılan bir çalışmaya göre (Jonsson) indirekt maliyetler direkt maliyetlere göre 2 kat, İngilterede yapılan bir çalışmaya (Wood) göre ise 10 kat daha fazla olarak bulunmuştur. Diğer bir deyişle, gelir kayıpları vs. gibi kayıplar MS hastalarına yapılacak tıbbi bakımdan çok daha fazla rakamlara ulaşmaktadır. Direkt maliyetler kategorisi içerisindeki ilaç maliyetleri hem İsveç hem de İngiliz çalışmasında total direkt maliyetlerin % 10u kadar yer tutuyordu. Ancak her iki çalışma da yeni nesil MS tedavilerinin ortaya çıkmasından önce yapılmış çalışmalardı. Bu gün bu çalışmalar yapılmış olsa idi daha yüksek ilaç masrafı daha düşük indirekt maliyetler karşımıza çıkacaktı.

İlaç maliyetleri çok göz önünde olmakla birlikte olayı a) total direkt maliyetler -Hastane masrafları, radyolojik tetkikler, laboratuar giderleri vs. b) Total direkt ve indirekt maliyetler -ki burada gelir kayıplarının etkisi çok önemli ve büyüktür tablosu içerisinde görmek çok önemlidir.

Ayrıca, şu anda söz konusu olan tedavilerin spesifik bazı kriterlere uyan R - R MS hastalarının bir sub grubuna (aktif hastalığı olan ambulatuar hastalara), diğer bir deyişle var olan hastaların küçük bir grubuna uygulanabildiğini de göz ardı etmemek gerekmektedir. Hastaları değerlendiren ve dolayısı ile de reçete edilmesini kontrol edenler nörologlardır.