Zatürre

[Bluesky24]

ZatürreZatürre, dünyanın bilinen en eski hastalıklarından biridir. Günümüzde de en gelişmiş ülkelerde bile, düzinelerce antibiyotiğe, tanı yöntemlerinin, hastane ve yoğun bakım olanakları çok artmasına rağmen sık görülen ve ölümlere neden olan bir hastalıktır. Zatürre, ülkemizin de en önemli sağlık sorunlarından birisidir. İstatistiklere göre yılda her bin kişinin 10-15 i zatürre geçirmektedir. Buna göre, Türkiye de her yıl ortalama 500 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı hesaplanmaktadır.

Zatürre her yaşta görülebilen bir hastalık olmakla birlikte, en çok bebek ve küçük çocuklarla yaşlılarda rastlanır. Yılda 5 yaş altındaki her 1000 çocuğun 36sı, Yılda 60-74 yaş arasındaki her bin kişinin 15 i, yılda 75 yaş üzerindeki her 1000 kişinin 34 ü zatürre olurken, 15-19 yaşları arasındaki gençlerde ise 1000 de 6 kişi zatürreye yakalanmaktadır.

Zatürree, özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, kalp, şeker, böbrek, bronşit hastalarında ölümlere yol açabilmektedir.

Nitekim, Sağlık Bakanlığının verilerine göre, ülkemizde 1-4 yaş arasındaki çocuklarda en çok görülen ölüm nedeni % 22 ile zatürredir. Hastanede tedavi edilmesi gereken hastalarda ölüm oranı % 25 iken, huzurevlerinde bulunan yaşlılardaki zatürrelerdeki ölüm oranı % 40 tır. Yoğun bakım ünitelerinde tedavi görmesi zorunlu olanlarda ise ölüm oranı % 60a kadar çıkar.

Zatürreye neden olabilen çok sayıda mikrop ( % 40-50 oranında) pnömokok ismi verilen bakterilerdir. Grip virüsü de salgınlar arasında çok kişinin Zatürree olmasına neden olur.

·Belirtileri:

Zatürre başlıca iki tip tabloya yol açar.

Tipik Zatürree: Genellikle bir üst solunum yolları enfeksiyonunu takiben ani olarak başlar. Yüksek ateş, üşüme-titremeler, öksürük, balgam, nefes alırken batar tarzda göğüs ağrısı, nefes darlığı, iştahsızlık, halsizlik gibi belirtilerle hastayı yatağa düşürür.

Atipik Zatürree: Daha sinsi bir seyir gösterir. Ateş çok yüksek değildir. Kuru inatçı bir öksürüğe karşılık, balgam hemen hiç bulunmaz. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve genel durum bozukluğu gibi belirtilere de çoğu zaman rastlanmaz.

·Hangi hastalar hastaneye yatırılmalıdır?

·Küçük çocuklar

·60 yaşın üzerindeki hastalar

·Başka bir hastalığı olanlar (kronik bronşit, astım, kalp, böbrek, şeker, kanser ve ·bağışıklık sistemi baskılayan hastalıklar...)

·Genel durumu bozuk olanlar

·Ateşi çok yüksek olanlar

·Dudak ve parmaklarında morarma olanlar

·Dakikada 30 dan fazla nefes alıp verenler

·Kan basıncı 90ın altında olanlar.

·Zatürre nasıl teşhis edilir?

Zatürrede en önemli tanı aracı akciğer röntgenidir. Bazı durumlarda tomografi de yapılması gerekebilir. Balgam, kan incelemeleri ile hangi mikrobun etken olduğu saptanabilir, özel durumlarda bronkoskopi yapılması gerekebilir.

·Nasıl tedavi edilir?

Zatürre mutlaka gecikilmeden tanı konması ve tedavisine başlanması gereken bir hastalıktır. Zatürreye bağlı ölümlerin % 40ının ilk 24 saatte olması, erken tedavinin ne kadar önemli olduğunu gösterir. Bugün için elimizde hemen her bakteriye karşı etkili bir antibiyotik bulunmaktadır. Önemli olan, doğru antibiyotiğin seçilmesi, yeterli doz ve sürede kullanılmasıdır. Öksürüğü hafifletici, ateş düşürücü, balgamı sulandıran ve çıkarılmasını kolaylaştıran ilaçlardan da yararlanmalıdır. Nefes darlığı olanlarda ve yaşlılarda oksijen ve nefes açıcı ilaçlar da verilmelidir. En az bir hafta yatak istirahati gereklidir.

·Zatürre önlenebilir mi?

Pek çok cins bakteri ve virüs zatürreeye neden olduğundan, zatürreeyi kesin olarak önleyebilecek bir tedavi yoktur. Ancak, zatürrenin en çok görülen etkeni pnömokok bakterileridir. Bu bakterilerin tüm zatürreelerin en az % 40ından sorumlu olduklarını biliyoruz. Ayrıca, pnömokokların giderek penisilin ve başka antibiyotiklere karşı direnç kazanmaları da tedavide ciddi sorunlar yaratmaktadır. Üstelik tıbdaki tüm gelişmelere rağmen kana mikrop karışan zatürreelerde ölüm oranı hala çok yüksektir. Bu nedenlerle, pnömokok zatürrelerini önleyici bir aşı, bir çok kişinin yaşamını kurtaracak çok önemli bir tedavi yöntemi olacaktır.

·Zatürree aşısı nedir?

Zatürre aşısı, pnömokok mikroplarına karşı antikor isimli proteinlerin yapımını sağlayarak vücut savunmasını güçlendirir. Pnömokokların 83 çeşidi vardır. Aşı içinde bunların en çok hastalık yapabilme özelliği olan 23 tanesi bulunur. Bunlar da zatürreye neden olan pnömokokların % 90ını oluştururlar. Tek aşı ile yıllar süren bağışıklık elde edilir. Diğer aşılarla aynı zamanda, fakat değişik bölgelere yapılabilir. Güvenlidir, ciddi bir yan etkisi yoktur.

Kimler pnömokok (zatürree) aşısı olmalı?

·Kalp ve damar hastalığı olanlar

·Akciğer hastaları (kronik bronşit, amfizem, bronşektazi)

·Şeker hastaları

·Siroz

·Alkol bağımlılığı

·Beyin sinir hastalıkları

·Dalağı alınmış olanlar

·Bazı kansızlık türleri

·Lemfoma

·Kronik böbrek yetersizliği

·Organ nakli nedeniyle kortizon ve siklosporin alanlar

·AIDS

·65 yaşın üstündeki herkes

Prof. Dr. Ahmet Rasim KÜÇÜKUSTA



ALT KONULAR Zatürreye Dikkat!