Endoskopik Cerrahi

[Bluesky24]

Endoskopik CerrahiKadınlar hayatlarının her döneminde üreme organlarında ortaya çıkan çeşitli problemlerden dolayı, ameliyat olmak zorunda kalabilmektedirler. Ameliyat tekniklerinin gelişmediği dönemlerde bu operasyonların çoğu hastanın hayatını tehlikeye sokacak risklerle birlikte oldukça kaba şekilde yapılmakta ve ameliyatın uygulandığı organlar dışında yapılan operasyonlara bağlı olarak oluşan problemler hastaların sonraki hayatlarını sorunlu olarak yaşamalarına yol açmaktaydı. 1960-70li yıllarda geliştirilen mikrocerrahi tekniklerinin uygulanmaya başlanması ve cerrahların eğitimlerine daha önem verilerek özel aletlerin geliştirilmesi ile yapılan operasyonlar çok daha iyi sonuçlar vermeye başladı. Ancak operasyonların laparotomi denilen ve hasta karnının açılması yoluyla yapılması hastaları uzun yara iyileşmesi ve kesi yerinin oluşturduğu kozmetik problemlerle birlikte, karnın açılmasına bağlı olan karın içi yapışıklıkların oluşması, hastanede yatış süresinin uzaması, işe geç başlanması ve daha fazla masraf gerektirmesi problemleri ile karşı karşıya bıraktı. 1970-80li yıllarda lapaproskopi denilen bir teleskopik sistem yardımıyla göbek altındaki yaklaşık 1 cmlik bir delikten girilerek karın içi organlarının gözlenerek çeşitli hastalıkların tanınmaya başlaması bu hastalıkların teşhis edilmelerini takiben karın açılmadan laparoskopinin kullanılmasıyla ameliyat edilmesi fikrini doğurmuş ve bu amaçla yeni aletler geliştirilmeye başlanmıştır. 0,5 cmlik kasık bölgelerinden yapılan deliklerden sokulan bu aletlerin yardımıyla kadın üreme organları ameliyatları yapılmaya başlanmıştır. Bu ameliyatlar esnasında karın içi görüntüsü teleskoplardan özel kameralar vasıtasıyla televizyon ekranlarına gönderilmekte ,cerrah da bu ekranlara bakarak karın içindeki organları görebilmekte ve karnı açmaksızın herhangi bir operasyonu başarı ile yapabilmektedir. Son yıllarda 3 boyutlu kameraların geliştirilmesi ile görüntüler gerçeğe daha yakın bir şekilde cerrahın algılamasına sunulabilmektedir. Hergün özel hastalıklar için yeni aletler geliştirilmekte ve operasyonlar daah kolay hale getirilmekte ve özel bazı hastalıklarda lazer ışıkları da bu deliklerden gönderilerek en büyük ve zor cerrahi girişimler dahi başarılı şekilde sonuçlandırılmaktadır. 2000li yıllarda bilgisayarların da devreye girmesiyle cerrahların bu tip operasyonları şehirler ve hatta ülkeler arsında yapabilmeleri mümkün görünmektedir.

Kısırlığın en büyük sebeplerinden olan karın ve üreme organlarını ilgilendiren yapışıklıklar bu teknik ile çok kısa sürede açılabilmekte ve organlar fonksiyon görür hale getirilmekte ve gebelikler sağlanabilmektedir. Fallop tüplerine ait tıkanıklıklar ve yapışıklıklar da kolaylıkla ve başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Karın açılmadığından dolayı yapışıklıkların tekrarlama olasılığı azalmaktadır.



Dış gebelik operasyonları 15-30 dakikalık bir sürede yapılabilmekte ve hasta operasyonu takiben 6 saat içerisinde evine gidebilmektedir. Çoğunlukla bu hastalarda fallop tüplerine zarar verilmemekte ve bu organlar fonksiyon görmeye devam etmektedirler. Her türlü yumurtalık kistleri de kısa sürede kolaylıkla ameliyat edilebilmektedir. Önemli olan operasyon öncesinde kist gözlenebilmesi ile yapısı hakkında bilgi sahibi olunmakta ve operasyon şekli ona göre ayarlanabilmektedir. Endometriosiz hastalığı olarak bilinen kist, şiddetli karın kasık ağrısı ve kısırlık yapan ve yaygın olarak görülen hastalığın tanısı ve tedavisi bu metodla yapılabilmektedir. Hastalığın ileri hallerinde mesane, kalınbağırsaklar ve idrar yolları tutulabilmektedir. Laporoskopik yöntemlerle geliştirilen ve lazerin de kullanıldığı tekniklerde bu tip güç ameliyatlar yapılmaya başlanmıştır. Ameliyat gerektiren ve kadınlarda en sık rastlanan iyi huylu tümör olan miyomlar da bu yöntemlerle tedavi edilmektedir. Önceden ilaçlar kullanılmasıyla küçültülen çok sayıda miyom rahime zarar vermeksizin çıkarılabilmektedir. Son yıllarda ise histerektomi denilen rahim çıkarılma operasyonları bu yolla yapılmaya başlanmış ve başarılı sonuçlar alınmaya başlanmıştır. Tekniklerdeki gelişmeler laporoskopik yöntemi rahim ağzı, rahim ve yumurtalık kanserlerinin ameliyatlarında da kullanılmasını sağlamıştır. Özellikle lenf benzlerine yayılımın olup olmamasının karın açılmadan anlaşılmasını sağlaması ve hastalığın yaygınlığına göre tedavi planına olanak sağlamasından dolayı tercih edilecek bir teknik olarak kabul edilmektedir. Metod idrar ve mesane sarkmalarında karın içi iltihap tedavisinde ve kısacası kadın hastalıkalrının ameliyat gerektiren her durumlarında hemen hemen uygulama alanı bulmuştur.



Histerektomi denilen ve rahmin içinin gözlenmesi ile ameliyat olanağı sağlayan diğer bir teknik de rahim içi polipleri, miyomları ve anomalileri kolaylıkla tedavi edebilmektedir. Endoskopik operasyonların çabuk olmaları, kozmetik üstünlükleri, hastane yatış süresini kısaltmaları, ucuz olmaları ve daha az iş gücü kaybına yol açmaları gibi avantajlarının yanısıra en önemli dezavantajı özel ameliyat şekli olduğundan yine özel eğitim, tecrübe alet ve ameliyathane donanımı gerektirmeleridir. Bu ameliyatların istenilen sonuçlara ulaşması ve hastalara zararları olamaması için konuda uzun süreli eğitim alarak tecrübe sahibi olmuş, cerrah, asistan, ameliyat hemşiresi gereklidir. Ayrıca ameliyathanenin bu operasyonları için özel donanımda olması ve muhtemel komlikasyonlar için hazırlıklı olunması lazımdır. Bu operasyonları her kadın doğum uzmanının yapamayacağı bilinmelidir. Yeterli tecrübeye sahip olmayan cerrahların hastalara zarar verebileceği gerçeği unutulmamalıdır. Ülkmizde bu tip operasyonlarla ilgili ilk uygulamaları 1990 yılında Hacettepe Üni. Tıp. Fak. Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD , Endoskopik Cerrahi Ünitesinde başlatılmış ve 1991 yılında düzenlenen uluslararası bir kongre teknikler jinekologlarımıza sunulmuştur. Aynı ünite tarafından yine ilk kez rahim çıkarılması ülkemizde gerçekleştirilmiştir ve dünyanın bu konuda gelişmiş merkezlerinde yapılan ileri decede zor operasyonlar kalın bağırsak cerrahisi ile uygulanmaya başlanmıştır.Teknikler ülkemizde çeşitli merkezlerce düzenlenen kurslarla yaygınlaştırılmaya çalışılmakta ve birçok merkezde başarı ile uygulanmaktadır. Geçen yıl kurulan Jinekolojik Endoskopi Derneği ve Sağlık Bakanlığının işbirliği ile konularla ilgili bir eğitim standartizasyonu oluşturma çalışmaları da devam etmektedir.

Prof. Dr. Timur GÜRGAN