Uzun Uçak Yolculuklarında Tromboz ve Akciğer Embolisi Riski

[Bluesky24]

Uzun Uçak Yolculuklarında Tromboz ve Akciğer Embolisi RiskiUzun mesafeli uçak yolculuklarının giderek yaygınlaşması, sağılımızı tehdit eden bir riski de beraberinde getiriyor. Bu risk, bacak damarlarında pıhtı oluşumu (tromboz) ve bu pıhtının daha sonra buradan koparak akciğer damarlarını tıkaması ile oluşan akciğer embolisidir. Araştırmalar, uzun uçak yolculuklarından sonra görülen ölümlerin en az % 20sinin akciğer embolisine bağlı olduğunu göstermektedir. Tromboz ve akciğer embolisi, economy-classda seyahat eden yolcularda daha sık görülür.

Pıhtı nasıl oluşur?

Uzun süre hiç hareket etmeden oturmak kanın bacak toplardamarlarında birikmesine neden olur. Hem bacakların sarkıtılması ve hem de uzunsüreli oturmaya bağlı olarak kalçada oluşan mekanik baskı ile toplardamarlardaki kan akımının yavaşlaması pıhtı oluşumuna zemin hazırlar. Bir de buna yolcudaki pıhtı oluşumunu kolaylaştıran risk faktörleri eklendiğinde, tromboz kaçınılmaz olur. Şişmanlar, yaşlılar, gebeler, doğum kontrol hapı kullanan hanımlar, sigara tiryakileri, varisleri olanlar, kalp hastaları ve yakın zaman önce ameliyat geçirmiş kişilerdetromboz riski çok daha yüksektir. Kabin havasının kuruluğuna ve az sıvı alınmasına bağlı dehidratasyon durumu (vücutta su azlığı) da tromboz oluşumunu kolaylaştıran bir etkendir.

Akciğer embolisi

Bacak damarlarında uzun yolculuk sırasında oluşan pıhtı, yolcu uçaktan inip de hareket etmeye başladığında bulunduğu yerden kopup kanla sürüklenir ve akciğer damarlarını tıkar. Bu durum dah çok, yolcu henüz havaalanında iken, örneğin valizlerini beklerken görülür.

Akciğer embolisinin belirtileri tıkanan akciğer damarının büyüklüğüne göre farklıdır. Pıhtı çok büyük ise kişi aniden fenalaşıp daha ne olduğu anlaşılamadan ölebilir. Daha küçük pıhtılar, ani baylaşan nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, öksürükle kan tükürülmesi, çarpıntı, ateş, sıkıntı hissi... gibi değişik belirtilere neden olurlar.

Akciğer embolisi acil bir durumdur. Hemen tanınıp tedavi edilmezse, ölümle sonlanabilir. Tedavi heparin (kanı sulandıran ve yeni pıhtı oluşumunu önleyen) veya trombolitik (pıhtı eriten) ilaçlarla yapılır.

Önlemler

· Sürekli olarak oturulmayıp uçak içinde dolaşılmalı

· Yan koltuk boş ise bacaklar zaman zaman buraya uzatılmalı

· Bacaklara masaj yapılmalı

· Bacak kasları 5-10 saniye süre ile gerilip gevşetilmeli

· Bacakları çok sıkan çorap ve jartiyerler giyilmemeli

· Bol sıvı alınmalı (su veya maden suyu)

· Fazla çay, kahve, alkol alınmamalı

· Ciddi kalp hastalığı, şişmanlık, varis... gibi tromboz risk faktörlerinin bir arada olduğu durumlarda yolculuktan önce kanı sulandırıcı heparin tedavisi başlanmalıdır.

Prof. Dr. Ahmet Rasim KÜÇÜKUSTA