Merak Edilen Sorular ve Yanıtları

[Bluesky24]

Merak Edilen Sorular ve YanıtlarıŞizofreniyi nasıl farkederiz?

Şizofreni, insanın dış görünümde, konuşmasında, duygularını ifade etmesinde, davranışlarında, düşüncelerinde yaptığı değişiklikler ve bunların toplumsal yansımalarıyla belli oluyor.

Dış görümünde ne gibi değişikler oluyor?

Giyim kuşama özen, kendine bakım azalabiliyor, alışagelmişin dışında giyim görülebiliyor. Bazılarında yüz ifadesi donuklaşıyor. Bazı kimselerinse dış görünümünde rahatsızlık öncesi ve sonrasında herhangi bir farklılık olmayabiliyor.

Duygular da değişiyor mu?

Mimikler ve jestlerde azalma, çevrede olup bitenlere karşı ilgisizlik görülebiliyor. Ancak bu durum o kişinin duyguları olmadığı anlamına gelmiyor. Burada söz konusu olan, duyguların dışa vurumunda sorun olmasıdır. Yüz ifadesinde herhangi bir donukluk olmaksızın bazı kimselerin duygusal çökkünlük, bunaltı, endişe, kaygı ya da öfke içinde oldukları gözlenebiliyor.

Nasıl konuşuyorlar?

Şizofreni, aramızdan insanların, eşimizin, çocuğumuzun, akrabalarımızın yaşayabileceği bir rahatsızlık. Bu nedenle şizofrenisi olan kişileri bizden tamamen farklı bir tür olarak görmememiz gerekiyor. Şizofreni için yüzde yüz tipik bir belirti yoktur.

Konuşma da bunlardan biridir. Bazen konuşmada bir dağınıklık görülmüyor, konuşma anlaşılır bir çerçevededir ve rahatlıkla diyalog kurmaya imkan veriyor. Bazılarında ise dağınık ve muğlaktır, yer yer kopmalar içerir, kendine özgü anlamı olan sözcüklerde, gereksiz ayrıntılarla doludur. Belirli bir mantık örgüsü izlemez, sözcükler arasında anlam bütünlüğü kurulamayabiliyor.

Davranışlarda ne gibi değişiklikler oluyor?

Yalnız yaşamaya, toplumsal yaşantıdan elini eteğini çekmeye doğru bir eğilim ortaya çıkabileceği gibi, tam tersine yakınlarına bağımlılıkta artma da görülebiliyor. Toplumsal normlar çevresinde dışardan ilk bakışta amaçsız ve anlamsız gbi görünen davranışlar bulunabiliyor. Yerinden hiç hareket etmeme, devamlı bir noktaya bakarak hiç konuşmama ya da işbirliği kurma taleplerini sürekli olarak karşılıksız bırakma görülebiliyor. Özellikle rahatsızlığın alevlendiği dönemlerde banyo yapmak, tıraş olmak, makyaj yapmak gibi günlük alışkanlıklarda değişme gözlenebiliyor. Kimi zaman mal mülke kendisine ya da başkalarına yönelik saldırgan davranışlar olabilirse de, can güvenliğine yönelik saldırganlığa normal kabul edilenlerden daha fazla oranda rastlanmıyor.

Şizofrenisi olan bir kişinin düşünceleri nasıldır?

Bazıları başkalarından zarar görecekleri endişesi içinde takip edildiklerini, öldüreceklerini, insanların kötü maksatlarla kendileriyle uğraştığını düşünebiliyor. Bu nedenle dışarı çıkmaktan korkabiliyor, eve kapanabiliyorlar, zehirleneceklerini düşünerek yemek yemeyi, ilaç içmeyi reddedebiliyor.

Bir kısmı kendileriyle ilgili yayın yapıldığı düşüncesiyle televizyondan gazetelerden rahatsız olabiliyor ya da düşüncelerinin çalındığını, okunduğunu iddia edebiliyorlar. Kimileri ise kendi bedenleriyle dış dünya arasındaki sınırın silindiğini, bedensiz olduklarını, varolmadıklarını ya da ellerinin, yüzlerinin ve vücutlarının diğer bölümlerinin değiştiğini ve onların kendilerine ait olmadığını düşünebiliyorlar. Bazı olağanüstü yetenekleri olduğunu söyleyebiliyorlar.

Emreden, hakaret eden, hareketlerini yorumlayarak yönlendiren, hayali sesler duyduklarını ya da kendi düşüncelerinin dışardakiler tarafından duyulduğunu iddia edebiliyorlar. Bu seslere yanıt vererek karşılarında biri varmışcasına kendi kendileriyle konuşabiliyorlar.

Uyanıkken gözlerinin önüne çeşitli görüntüler geldiğini ifade edebiliyorlar. Şizofrenisi olan kişilerin kimi zaman bütün bunlardan şikayetçi oldukları, kimi zaman da bunları gerçekmiş gibi yaşadıkları ve ona göre davrandıkları görülüyor. Bu belirtiler sıklıkla alevlenme dönemlerinde görülüyor.

Belirtilerin bir iki tanesi bir kişiye şizofreni demeye yeter mi?

Hayır. Gazetede okuduğunuz, televizyonda gördüğünüz sağlıkla ilgili haberlerden hemen sonra aynı soruları bizim de yaşadığımız kanısına kapılarak telaşlanabiliriz. Şizofrenide belirtilerin nitelikleri ve süreleri, toplumsal yaşantıda yol açtıkları değişiklikler çok önemlidir. Şizofreni tanısını konu üzerinde uzun yıllar kuramsal ve pratik eğitimden geçerek sorumluluk almış insanların yapması gerekiyor.