Hamile Kalmadan Önce Yapılması Gerekenler

[Bluesky24]

İnsanın hayatında verdiği en önemli kararlardan birisi çocuk sahibi olmak istemesidir. Hayatının herhangi bir döneminde çocuk sahibi olmayı istemeyen kadın yok gibidir. Ancak bu güç karar verildiğinde hamile kalmadan önce hem ruhsal hem de fiziksel olarak hazır olmak gerekir.

İstanbul Özel Hizmet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümünden Op. Dr. Meltem Eğilmez Candangil, hamilelik öncesi dönem hakkında bilgi verdi. Özellikle eşlerin her ikisinin de çalıştığı ailelerde bebeğin bakımı ve duygusal ihtiyaçlarının da karşılanması gerektiği göz önüne alınarak planlama yapılmalıdır. Bu arada en önemli konulardan biri de anne ve baba adaylarının psikolojik açıdan tam anlamı ile hazır olmaları, herhangi bir psikolojik rahatsızlık nedeni ile tedavi görüyor olmamalarıdır. Depresyon çağımızın oldukça sık rastlanan bir sorunudur. Anti- depresan ilaç kullanan bayanların hamilelikten korunmaya özellikle çok dikkat etmesi gerekmektedir. Depresyon tedavisinin tamamlanmasından yaklaşık 3-6 ay sonra korunmanın bırakılması tavsiye edilir.



Hamilelik öncesi dikkat edilmesi gerekenler



Hamile kalmayı planlayan bir bayanın genel sağlık durumu son derece önemlidir. Hamile adayları için mümkün olduğunca ideal yaşam koşulları istenir. Düzenli alışma ve dinlenme saatleri, uyku saatlerinin yeterli ve uygun koşullarda olması, sigara ve alkol tüketiminin olmaması ve yoğun sigara dumanı olan yerlerde zaman geçirilmemesi önemlidir. Sigara bilindiği gibi hemen tüm olumsuz etkilerini damar sistemi üzerinden göstermektedir. Bebeği anne ile ilişkilendiren, onun beslenmesini, oksijenlenmesini sağlayan ve atıklarını boşaltan sistem olan plasentanın tamamen bir damar sistemi olduğu düşünüldüğünde sigaranın hamilelik üzerindeki zararları açıkça görülmektedir. Doğurganlık çağında bir bayanın hiç

sigara içmemesi ideal olmakla birlikte en azından hamileliğin fark edilmesi ile birlikte hemen sigara kullanımı bırakılmalıdır. Sigara azaltmak çözüm değildir ve önerilmez. Gebe adayı bir bayanın bilinen hastalıklarının iyi kontrol altında olması çok önemlidir. Toplumumuzda en sık rastlanan hamileliği komplike edebilecek hastalıklar arasında anemi (kansızlık), diyabet (şeker hastalığı), guatr, kalp romatizması ve doğuştan kalp kapak sorunları gelmektedir. Ayrıca, enfeksiyon hastalıklarının bazıları da oluşacak hamilelik için çok ciddi riskler oluşturur. Bunların başlıcaları kızamıkçık, suçiçeği, kabakulak enfeksiyonlarıdır. Bu enfeksiyonlar erken hamilelik döneminde geçirildiğinde bebeğin sakat kalmasına ya da hamileliğin düşükle sonlanmasına neden olabilecek enfeksiyonlardır.



Hamilelik öncesi muayene



Normal koşullarda bir bayanın düzenli olarak yılda bir kez jinekolojik muayeneden geçmesi ve temel sağlık taramalarının yapılması gerekmektedir. Bunların başında vajinal smear testi ve meme ultrasonografisi gelmektedir. Hamile kalmaya karar veren bir bayanın ise hamileliğin planlandığı tarihten yaklaşık 3 ay önce kapsamlı bir muayene olması ve bazı tetkiklerin yapılması gereklidir.



Muayene Aşamaları



Anne adayının hamilelik öncesi danışma amaçlı ilk muayenesi adet döneminin hemen bitiminde yapılır. Muayenenin öncesinde detaylı bir hikaye alınır. Bu ilk görüşmede hem anne hem de baba adayının aile geçmişleri sorgulanır, soylarında genetik geçiş gösteren herhangi bir anomali ya da hastalığın olup olmadığı araştırılır. Eşi ve kendisinin aile fertlerini de içeren anamnez sırasında dikkati çeken noktalar ( özürlü ya da ölü doğan bebekler, kronik hastalıklar, konjenital anomaliler, vs.) incelenmek üzere not edilir. Eşlerin özgeçmişleri de genel sağlık durumları ve geçirdikleri hastalıklar konusunda detaylı bir şekilde taranır. Sonrasında kalp hastalığı, diyabet, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı gibi kronik sistemik hastalığınız olup olmadığını sorgulanır. Bu hastalıkların varlığı hamileliğin size zarar vermesine neden olabileceği gibi bebeğinizin sağlıklı gelişimine engel olabilmesi açısından da önemlidir. Anne adayının fizik muayenesini takiben jinekolojik muayenesi yapılır ve bu sırada smear testi alınır. Yapılan muayenede dikkati çeken noktalar (rahimde şekil anomalisi, vajinismus, pelvis darlığı, polikistik over) var ise bunlar kaydedilir ve incelemeye alınır. Ayrıca, miyom, yumurtalık kisti, endometriozis gibi hamileliğe engel olabilecek durumların varlığına yönelik ipuçları aranır ya da daha önceden bu tür durumların varlığı tespit edilmiş ise uygulanan tedaviler ve sonuçları ile ilgili bilgi edinilir. Bazı jinekolojik hastalıklar ve enfeksiyonlar hamile kalmada güçlüğe ya da hamile kalındığında düşüklere neden olabildiğinden jinekolojik öykü son derece önemlidir.



Yaşanılan hamilelikler ile bunların sonuçları ile ilgili bilgiler de önemli ipuçları verebilir. Eğer daha önce doğum yapılmışsa bebeklerin doğum haftaları, doğum kiloları, doğum şekli, eylem ve doğum sırasında yaşanan özellikler değerlendirilir. Eğer daha önceden tekrarlayan düşükler, sakat ya da ölü doğumlar varsa yeniden hamile kalmadan önce bunların nedenlerinin araştırılması ve gerekiyorsa tedavi edilmesi gerekecektir. Düzenli ya da düzensiz kullanılan ilaçlar hekim ile tartışılmalı, bunların ve bebeğe olan etkileri sorgulanmalıdır. Öte yandan alerji varlığı ve hangi maddelere karşı allerjik olunduğu da önemlidir.



Hamile adayı bir bayana yapılacak olan laboratuvar incelemeleri



Kan grubu

Tam kan sayımı

Tam idrar tahlili

Açlık kan şekeri,üre,kreatinin,AST,ALT

TSH

TORCH ( toxoplazma, rubella,cytomegalovirus, herpesvirus antikorları)

Hepatit B antijen ve antikor

Varicella Zoster ( suçiçeği) antikor

Bu tetkiklerin hamilelikten 3 ay önce yapılmasındaki amaç aşı ile korunulabilecek hastalıklara karşı anne adayının direnç durumunu saptamak ve aşılama için zaman kazanmaktır. Rubella ( kızamıkçık), cytomegalovirus, hepatit B ve suçiçeği aşı ile direnç kazanılacak hastalıklardır. Özellikle rubella aşısı canlı zayıflatılmış virüs kullanılarak yapıldığından aşı sonrası 3 ay hamile kalınmamalıdır.



Kan grubu tayini ile eşler arasında Rh ve ABO uyuşmazlığı saptanır. TSH testi tiroid bezininçalışma durumu hakkında bilgi verir ve gerektiğinde hamilelik öncesi ilaç ile fonksiyonların düzeltilmesini sağlar. Bu temel testlerin yanı sıra anamnez ve muayenenin gerektirebileceği ek tetkikler

tamamlanarak gebe adayının mümkün olabilecek en uygun koşullarda korunmayı bırakması sağlanır.



Muayene sonrası



Tüm incelemeler yapıldıktan ve hamile kalmaya engel bir durum mevcut ise var olan patolojiler tedavi edilir. Hamile kalınmasını engelleyecek tüm sorunların giderilmesiyle birlikte anne adayına hamile kalabilmesi için dikkat etmesi gerekenler sıralanır.



Öneriler



3 ay öncesinden folik asit almaya başlayın: Öncelikle hamile kalmayı planlayan bir bayan 3 ay öncesinden günde 400 microgram folik asit almaya başlamalıdır. Bu miktar dünya sağlık örgütünce önerilen miktar olup oluşacak bebeğin beyin-omurilik sakatlıkları riskini azalttığı bilinmektedir. Özel bir durum olmadıkça bunun dışında alınması gereken herhangi bir ilaç yoktur.



Sağlık taraması yaptırın: Hamileliğin ilerleyen aylarında diş ve dişeti üzerindeki olumsuz etkileri iyi bilinmektedir. Bu nedenle hamile kalmayı planlayan bir bayan diş kontrolünü ihmal etmemeli, var olan diş sorunları hamilelik öncesinde giderilmelidir. Hamilelik sırasında da düzenli diş kontrolleri yapılmalıdır. Yine hamileliğin ilerleyen aylarında anne adayını en çok rahatsız edebilecek sorunlar arasında hemoroid (basur) ve anal fiisür (makat yırtığı) vardır. Hamilelik öncesinde bu tür sorunlar yaşayan anne adaylarının hamile kalmadan önce bu hastalıklarının tedavisini tamamlamış olmaları önerilmektedir.



İlaç kullanımına ve röntgen film çekimine dikkat edin: Hamilelik planlayan bir bayan korunmayı bıraktığı adet döneminden itibaren ilaç kullanımı ve röntgen filmi çekimi konusunda azami dikkat göstermelidir. Erken gebelik döneminde bazı ilaçlar ve röntgen ışınlarına maruz kalmak düşük, özürlü bebek, düşük doğum ağırlıklı bebek gibi pek çok soruna yol açmaktadır. Korunmayan bir bayan çok zorunlu durumlarda karın bölgesinin özel bir

örtü ile örtülmesinden sonra diş, kol, bacak, kafa ve akciğer filmi çektirebilir. Günümüzde giderek yaygınlaşan MR ( Magnetic Resonans) tekniği ile fetus üzerinde bilinen herhangi bir risk oluşturmaksızın radyolojik inceleme yapmak mümkün olmaktadır.



Fazla kilolarınızdan kurtulun: Kilo fazlalığı varsa bunları vermek için en iyi dönem gebelik öncesidir.

Bayanlarda ortalama ideal vücut kitle indeksi (BMI) 20-25 arasındadır.

Gebelik öncesi bu sınırlar içerisinde olan ya da en azından yakınında olan bayanların gebelikte kilo kontrolü ve kilo sorunlarına bağlı komplikasyon oranları daha az olmaktadır.

Kaynak: Alıntıdır