[bluemoon24]

Özellikle elektrikli telgraf

birçok muciti meşgul etmekteydi. Çünkü gece ve sisten etkilenmeyişi, düzenli

kullanılmasını ve güvenilir bir araç olmasını sağlayacak bulunmaz bir nitelikti.

Böyle düşünenlerin başında Georges Lesage (1724-1803) gelmekteydi. Meydana

getirdiği her biri alfabenin bir harfini yollayan 24 tellik makineyi 1774'te

denemeye koydu. Ucuna bağlanan bir elektrostatik makineyle elektriklenmiş olup

öbür uçta bulunan ufak bir topu itmekteydi. Bu sistem değişik şekiller altında

Fransa'da Lomond, Almanya'da Reiser, İspanya'da Bettancourt, sonra da Salva

tarafından denendi. Bunların iki ortak kusuru vardı: Önce,

elektriklenmiş maddelerin itilmesi makinenin alıcı kısmında karışıklıklar

çıkarmaktaydı, sonra daha da önemlisi, elektrostatik deşarj, pratik olmayan bir

araçtı. Bu, 1800'de Volta pillerinin icadından sonra daha belirli olarak meydana

çıktı. Bu pil, araştırmacıların emrine sürekli bir akım vermekteydi.

Bundan ilk yararlanmasını bilen Bavyeralı bilgin Soemmering oldu. Onun

da makinesinde Lesage'inki gibi 24 hat vardı ve bunların her birinin karşı ucu

bir voltametreye bağlı duruyordu. Gönderilen harfler, o harflere karşılık olan

voltametrenin içinde meydana getirdiği baloncuklardan anlaşılıyordu. Makine

henüz işe yarayamayacak ilkellikteydi ve kullanılır hale gelmesi için daha

birçok icatların yapılmasını beklemek gerekti.Bu buluşlar 1819 -1833

yılları arasında yapılan elektrodinamik konusundaki icatlardır. Bu alanda

Oersted. Ampere ve Faraday gibi büyüklerin adları duyuldu. Bu kişilerin

araştırma ve icatları sayesinde telgrafçılar elektro-mıknatıs gibi kımıldayan

toplarla ya da pilde oynaşan baloncuklarla kıyaslanmayacak duyarlıkta bir araç

elde ettiler. Mıknatıs konusunda araştırmalar da yapmakta olan büyük Matematikçi

Gauss, Fizikçi Weber'le birlikte 1833'te Goetingen'de bu ilkeyle işleyen bir

elektrikli telgraf istasyonu kurdu. Bu alıcı aynalı bir galvanometre olup

mesajları yansıyan ışıklar şeklinde alıyordu. Bu ilkeyi Gauss ve Weber'le aynı

zamanda başkaları da kullanmaktaydılar: Rusya'da Schilling, (1786-1837),

İskoçya'da Ritchie ve Alexander... Aynı ilkeye dayanan bu çalışmaların

ayrı yerlerde ve aynı zamanda sürdürülmesi elektrikli telgrafın verilerinin

birleştirilmiş ve kafalarda imgelenmiş olduğunu ispatlamaktadır. Bilim adamları

gerekli öğeleri getirmişlerdi, iş teknisyenlerin hüner ve yaratıcılığına

kalmıştı. Güçlü hayal ve hüner sahibi mucitler hemen hemen bütün büyük ülkelerde

bulunduğundan telgrafla ilgili bir yığın projeler meydana getirilmekteydi.

İngiltere'de, Schilling'in deneylerini izlemiş olan Cooke adlı bir

öğrenci Charles Wheatstone (1802-1875) adlı bir bilginin yardımıyla 1837'de

kadranlı bir telgraf imal etti. Bunda harfler galvanometrenin beş iğnesiyle

gösterilmekte ve bu iğneler vericinin maniplesine aynı sayıda telle bağlı

bulunmaktaydı. Almanya'da, Münih Üniversitesi fizikçisi Cari Steinheil

(1801 -1870) pilin yerine iki yönde akım veren bir endüktör kullandı. Ve bu iki

akımı bir elektromıknatısın üzerine uyguladı. Makine gerektiği gibi

işletildiğinde, alıcıda elektromıknatısların karşıtlı sapmaları görülüyordu.

Bunlara birer kalem bağlanıp önünde bir kâğıt şerit çevrildiğinde, kâğıda

şekiller çizilmekte ve bunlar önceden tespit edilen kotlarla

yorumlanabilmekteydi. 1837-1838 yıllarında Steinheil bunu bir millik uzaklıkta

denedi. Cooke'unkine olan üstünlüğü tek telle işlemesiydi ve akımın dönüş teli

de kaldırılmıştı. Mucit-bilgin toprağın dönüş iletkenliği görevini

yapabileceğini bulmuştu. Amerika'da telgrafçılık alanına atılan kişi bir

öğrenci ya da bir bilim adamı değil, ünlü bir ressam oldu: Samuel Morse. 27

Nisan 1791'de dünyaya gelmişti. O da Fulton gibi sanata İngiltere'de ve Benjamin

West'in desteğiyle atılmıştı. Yoksulluk ve türlü mutsuzluklarla geçen yıllardan

sonra A.B.D.'nin resmi ressamı olmuştu. Tumturaklı ve usta fırçasıyla ülkesinin

önemli tarihi olaylarını tuvale aktarmaktaydı. Bundan başka Washington, La

Payette, Monroe gibi ünlü general ve siyaset adamlarının portrelerini yapmıştı.

Öyle ki, 1829'da Fransa'ya geldiğinde bir ünlü kişi sıfatıyla akademi artistleri

ve siyaset adamları tarafından karşılandı.Bununla birlikte adını

ölümsüzleştirecek olan hikâyesi, 3 yıl sonra Amerika'ya dönmek üzere bindiği

Fransız gemisi Sully'de başladı. Orada, öğrenimini Fransa'da yapmış olup belki

de hatıra diye ülkesine bir elektromıknatıs götürmekte olan vatandaşı genç

kimyacı Charles Jackson ile tanıştı. Bu araç hakkında gemide yapılan tartışmalar

Morse'un ilgisini çekti. Ancak, bir ressamdan beklenmeyecek kadar bu konulara

yakınlığı olsa gerekti ki, geminin kaptanına gerçek bir kehanet diye

niteleyebileceğimiz şu sözleri söylemişti: Kaptan, günün birinde

telgraftan dünyanın harikalarından biri diye söz ettiklerini duyarsanız, onun 13

Kasım 1832'de Sully'de icat edildiğini hatırlayın. Havadan bir söz mü?

Sanatçı düşleri mi? Bunları söyleyemeyiz. Çünkü 1837'de, İngiltere'de Cooke ve

Wheatstone, Almanya'da Steinheil, kendi icatları olan telgrafların beratlarını

alırlarken, New York'ta resim sanatı profesörü olan Morse da aynı formalitelerle

meşguldü. Makinesi kısa bir süreden beri birçok ülkede kullanılanlara benzer bir

mekanizmaya sahipti: Dokunulduğunda elektriklenip devreyi kapatan eksenli bir

maniple, alıcıdaysa elektromıknatıs tarafından çekilen oynak bir armatür ve

bunun bir kâğıt şeridi üzerinde bıraktığı izler... Çalışmalarına Mühendis Alfred

Vail da katılmış ve mucite bazı çok yararlı bilgiler vermişti. Bunlardan en

önemlisi bugün Morse dediğimiz alfabe konusuyla ilgili olanıdır. Morse

telgrafını dünyanın çok kısa bir sürede benimsediği ve fabrikatörlerin imal

etmek için birbirleriyle yarışa başladıkları sanılmasın. Gerçekten,

Cooke-Wheatstone ya da Steinheil'inkinden belli üstünlükleri yoktu. Kaldı ki bir

ressamın, bilginlerin alanına burnunu sokmasını kimse hoş karşılamıyordu,

İngiltere işi teknisyenliğe döküp zavallı Cooke'u uzaklaştırmış olan

Wheatstone'dan başka kimseye güvenmeye niyetli görünmüyordu. Almanya da yalnız

Steinheil'i tutmaktaydı, Fransa ise hâlâ Chappe'dan vazgeçmiyordu. Morse'a da

başkent başkent dolaşıp hükümetlere, icadıyla ilgilenmeleri için dil dökmek

kalıyordu. 1848'de İngiltere'deki birçok demiryolu şirketi Wheatstone'un

sistemini uygulamaya başlamıştı bile. Ve yalnız ulaşımda kullanmakla yetinmeyip

halkın hizmetine de sunmuşlardı. Öte yandan Bavyera'da Steinheil, Prusya'da

karmaşık ve güç bir sistem olan Siemens-Halske kullanılmaktaydı. Avusturya,

Wheatstone'un bir değişik şekli olan Bain sistemini kabul etmiş. A.B.D.'deyse

Morse, Senato'yu sonunda ikna edebilmiş ve Meclis, Washington-Baltimore arasında

(64 km.) bir hat kurulması için 30.000 dolarlık kredi verilmesini kabul etmişti.

Bu kararın tarihi, deneyin de yapıldığı 24 Mayıs 1844' tür. Morse, jüri

ve davetlilerle birlikte Washington'da bulunuyordu. Vali ise Baltimore'daydı.

Genç bir kız İncil'i açtı ve şu başlığı okudu: Tanrı neyi yarattı? Morse,

Baltimore'a bu cümleyi iletti ve Vail derhal aynı şeyleri geri gönderdi.

Karşılığın çabukluğu inançsızların duraksamalarını bir anda sildi ve

Baltimore'dan bir ailenin, telgrafla akrabalarına sağlık haberini göndermesi

üzerine taşkın heyecan gösterilerine dönüştü. Morse'un kaderi yeni bir şekil

almıştı. Elbette, her büyük icattan sonra olduğu gibi aleyhine üst üste davalar

açılacaktı, ama mucit başardığına ve zamanın kendi lehine çalışacağına emindi.

Morse'un karşılaşacağı en büyük güçlük, kendisinin de tahmin ettiği

gibi, kurulmuş olan tesisleri yıkmaktı. Gerçekten uygar ülkelerin çoğunda

telgraf bir süreden beridir işlemekteydi, öyle ki, büyük masraflarla meydana

getirdikleri tesisleri, yeni bir makine için bozmaya hiç biri niyetli

görünmüyordu. Steinheil değerli bir bilgin olduğu kadar mert karakterli

bir insandı. Rakibinin sistemine ilk katılan o oldu. Böylece Alman şebekesi

Morse'la donatıldı ve 1850'de 2.400 km.'yi aştı. Hollanda şebekesi 1845'te ve

Morse'un, Wheatstone'u güçlükle yendiği Belçika şebekesi de 1847'de açıldı. Aynı

tarihte fizikçi ve siyaset adamı Carlo Matteuci (1811-1868) İtalya'yı önce

kadranlı bir makineyle, sonra Morse'la bu devreye kattı. Onu 1850'de Rusya,

1852'de İsviçre, 1845'te İspanya izlediler. Ya Fransa? Geleneksel

Chappe'a sıkı sıkı sarılmış olan hükümet ve yöneticiler elektrikli telgrafın

ateşli taraftarlarının şiddetli yermelerine inatla karşı koymaktaydılar,

İngiltere'de Wheatstone'un, Bavyera'da Steinheil'in sistemleri güzel güzel

işliyor, Amerika'da Morse'un New York-Baltimore hattının başarısının yarattığı

heyecanın yankıları ta oradan duyuluyor ve Fransa durmuş, Chappe kulelerini

geliştirmeye bakıyordu. Bu utanç verici gecikmeye şiddetle dikkati çeken Arago

oldu. Bu konuda nasıl olduysa, demiryolundakinden daha sağduyulu bir davranışı

benimsemişti. Böylece, 1844 yılında, Paris-Rouen arasına bir deneme hattı

çekilmesi için 240.000 franklık bir kredi verilmesi kabul edildi ve işlerin

yönetimine Mühendis Louis Breguet (1804-1883) atandı. Bu ad, yüzyılın en

ünlü saat ve Chappe araçları yapımcısı Abraham-Louis Breguet'den (1747-1823)

ötürü saygıyla anılmaktaydı: Torunu Louis Breguet bu ünü hem pekiştirmiş, hem

bilgin soyunun devamını sağlamıştı. Oğlu Antoine Breguet (1851 -1882) sanayi

elektrikçilikte ün yapmış ve torunu Louis Breguet, havacılığının öncülerinden ve

kahramanlarından biri olmuştur. Paris-Rouen hattını kurmakla

görevlendirilen Breguet'nin her şeyden önce çetin bir sorunu çözümlemesi

gerekiyordu. Telgraf idaresi müdürü Alphonse Foy, servislerinin bu faaliyete

yardımcı olmalarını ilke olarak kabul etmekle birlikte, kurulacak istasyonun,

Chappe'ın işaretlerini vermesini şart koşuyordu. Breguet bu kalın kafalıyla

mücadeleden yılmadı ve onu, iğneleri Chappe'ın hareketlerini tekrarlayan bir

kadranlı makine göstererek kandırdı. Paris-Rouen hattı yenilik

taraftarlarını haklı çıkarttı. 1846'da yeni bir hattın (Paris-Lille) kurulmasına

karar verilmesi, Fransa'nın da elektrikli telgraf çevresine katıldığına

işaretti. Zaten Foy-Breguet sistemi sekiz yıl sonra değiştirildi ve Morse kabul

edildi, öte yandan kadranlı Breguet telgrafı demiryolu şirketlerince yüzyılın

sonlarına kadar kullanıldı. A.B.D. telgraf telleriyle örülüyordu.

Bunların uzunluğu 1855'te 45.000 km.'yi bulmuştu. İngiltere dışında Avrupa ve

dünyanın çoğu ülkeleri Morse makineleriyle donanmıştı. Yaşlı mucit hayatının son

yıllarında üne, huzura ve servete kavuşmuştu. Kendisine bir ata gibi saygı

gösteriliyor, madalya ve onurlar veriliyor, akademiye seçiliyor, kendi heykel

-anıtının açılış töreninde bulunuyordu. 2 Nisan 1872'de öldüğünde adı, bir özel

ad olmaktan çıkmış, cins 'isim' olarak sözlüklere girmişti.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre