Kimyasal Gübre

[bluemoon24]

Buğday ekimine gelince hâlâ eski yöntemle sürdürülüyor ve

bu tarım hâlâ bilgisizlik içinde yüzen köylülerin elinde bulunuyordu. Ama yine

de Devrim'den bu yana toprak işçisinin hayat şartlarında bir gelişme olmuş,

botanikçiler tarım işleriyle yakından ilgilenmeye başlamışlardı. XVIII. yüzyılda

iyi tarımcı aranıyor, bilim adamları tarım üzerine makaleler yazıyor, kaliteli

tohum ve verimli çalışma konuları ciddi şekilde ele

alınıyordu.Henri-Louis Duhamel du Monceau (1700-1782), buğdayı on yıldan

fazla saklamanın yolunu bulmuş, ayrıca hayvanların beslenmesi ve ağaçların

aşılanması konusunda incelemeler yapmıştı. Abbe Henri Alexandre Tessier

(1741-1837), 1776'da buğday çeşitleri üzerinde denemelere girişmişti. 1800'den

sonra Alman tarım bilgini Albrecht Taer (1752-1828), tarım tekniğini

modernleştirmeye çalışmış. İsviçreli Theodore de Saussure (1767-1845),

bitkilerde solunum ve beslenme mekanizmasını aydınlatmıştı. Fransız Jean-Baptist

Boussingault (1802-1887), toprağın beslenmesi ve gübrelerin rolü üzerinde

çalıştı. Böylece bilim, tarım konusuna da eğilerek onu başlı başına bir bilim

dalı haline soktu. Fransa'da ilk tarım okulu 1822'de Nancy'de kuruldu. Bunu

1827'de Grignon'daki okul izledi. 1830'da bir Tarım Bakanlığı ve 1848'de Tarım

Enstitüsü kuruldu. Ancak, bu takdirde değer çabalara rağmen, tarım

konusunda ağır bir gelişme göze çarpmaktaydı. Köylüler atalarından kalma

bilgilerinden şaşmıyorlardı. Elde ettiklerini iyi fiyatla satmaya bakıyor ve

gerisini umursanıyorlardı, İngiltere dışında, öteki ülkelerde yenilik

çıkaranlara kuşkulu gözlerle bakılmaktaydı. Yaşayışlarındaki yalınlık, kalın

kafalılıklarının aynasıydı sanki. Daha önce anlattığımız gibi, İngiltere

toprağı dinlendirme yöntemim kaldırarak bir tarım devrimi yapmayı başarmıştı.

Bu yenilik özellikle 1840'larda Kara Avrupası'na yayıldı. Böylece toprak yalnız

tahıl vermekle kalmayıp hayvan yemi de verdiğinden davarlar ve bunun sonunda da

gübre çoğalmıştı. İngilizler bu durumdan yararlanıp hayvan türlerini

geliştirmişler, bilinçli çiftleştirmelerle en iyi yünü veren koyun, en iyi eti

sağlayan sığır türleri üretip yetiştirmişlerdi. Toprağın ekiminde iki,

üç, dört yıllık bir almaşık yöntem, o ezeli kıtlık korkusuna son vermiş, aynı

zamanda kolza, şeker pancarı, şerbetçiotu gibi sınai bitkilerinin ekimine ve

bostancılığa da hız vermişti. Bu arada saban yavaş yavaş yerini pulluğa

bırakıyordu. Böylece toprak daha derin kazılmaya, gübrelenmeye, kireçten yoksun

topraklara kireç verilmeye başlanmıştı. Gübrelemek ve kireçlemek toprağı

fizik ve kimyasal yönden geliştirmenin tek yöntemi olarak bilinmekteydi.

Tarımcılığın başlamasında o güne kadar bilinen tek gübre türü hayvansaldı. Buna

ara sıra bazı deniz yosunlarını da eklerlerdi. Bu sırada Thiersli köylülerin

ilginç bir gözlemi oldu: Yakınlarında bulunan bıçak sapı fabrikasının, kemik

artıklarını tarlalara döktüklerinden iyi ürün aldıkları dikkatlerini çekti. Bu

gözlemin söylentileri kulaktan kulağa yayıldı ve kemiklerin gübre olarak

kullanılması yaygınlaştı. Açıkgözler kemikleri toplayıp değirmenden geçirmeye ve

tarımcılara satmaya koyuldular. Tüketim çoğalınca insan kemiklerine de

dadandılar ve Napolyon'un savaş alanları temizlenmeye başlandı.Kemik

nasıl bir oluşumla tarlaların verimini artırmaktaydı? Bu soru Liebig'in kafasını

kurcaladı ve Giessen'deki laboratuvarında bitkilerin beslenmeleri üzerine

araştırmalar yapmaya koyuldu. 1840'da şöyle bir gözleme vardı: Bitkiler

beslenmeleri için gerekli olan karbonu havadan, fosfor ve potasyumu topraktan

alıyorlardı. Öyleyse toprağın verimliliği bu maddelerin ne oranda bulunduğuna

bağlıydı. Kemiklerde fosfat bulunduğundan, bu oluşum açıktı. Liebig,

köklerin fosfatı daha iyi emebilmeleri için kemiklerin sülfürik asitle

işlenmesini salık verdi. Bu öğüdü John Lawes adlı bir İngiliz (1414-1900)

değerlendirdi. Rothamsted'deki (Hertfortshire) malikânesinde daha önce de

bitkiler üzerinde araştırmalar yapmıştı. Liebig'le işbirliği kurarak kemik

toplama işine girişti ve evini fabrika durumuna soktu. Buldukları kemikleri

burada işleyerek süperfosfat adiyle piyasaya sürdüler (1843). Lawes iyi

bir sanayiciydi. Büyük bir servet yaptı ve tarımcıları da zengin etti. Aynı

zamanda bilim adamı olduğundan, bir deneme merkezi haline gelen fabrikasında

deneylerini sürdürmekteydi. Çalışmalarının sonunda, bitkilerin azotu havadan

değil de topraktan aldıklarını ortaya koydu, önemli olan bu buluş tarımsal

kimyaya yeni bir alan açmıştı. Bunun üzerine Şili'den nitratlar ve Peru'dan

guano (kuş gübresi) ithal edilmeye başlandı. Liebig, bitkilerin

beslenmesinde potasyumun rolünü açıklamıştı. Bu besin Şili nitratlarında

bulunmaktaydı. XIX. yüzyılın ikinci yarısında, Stassfurt'da (Almanya) dünyanın

en zengin potasyum yatakları ortaya çıkarıldı. Böylece 1860 dolaylarında

kimyacılar toprağa ihtiyacı olan fosfor, azot ve potasyumu istenen oranda

verebildiler. Verim büyük çapta artmış ve o ezeli kıtlık korkusu tarihe

karışmıştı. Rothamsted Deney İstasyonuna göre, 1771'de hektar başına alman ürün

21 hektolitre iken, 1885-1894 arasında 25.7'ye yükselmişti. Öte yandan,

ekim tarzı da gelişmişti. Makineleşmenin sanayiye getirdiği baş döndürücü

ilerleme herkesin gözü önündeydi. 'Azami' üretim için bunun şart olduğunu artık

herkes takdir ediyordu. Çünkü makine insandan daha çabuk iş görmekle kalmamakta,

üretime insan elinin aciz olduğu bir düzen ve standardizasyon getirmekteydi.

Makineleşmeyi tarıma sokmak, denenmeye değer bir şey olarak görülmeye

başlanmıştı. Toprağı kazan, eken, sürgü çeken, biçen, döven bir makine, o güne

kadar saçma olarak düşünülmüştü, ama neden olmasındı? Galyalılar bir tür biçki

makinesi kullanmışlardı: Öküzlerin çektiği bir arabanın altında bulunan dişliler

buğdayı kapıp kesmekteydi. Ne var ki, bu makine tutulmamış, çarçabuk unutulup

gitmişti. Çünkü tarımda makineleşme, ancak el emeğinin kıt olması durumunda

yararlıdır.Sezar'ın zamanında el emeğinin kıt olması diye bir şey söz

konusu değildi. Bu ihtiyaç gerçekten ancak XVIII. yüzyılın sonlarında duyulmaya

başlandı. O dönemde Sanayi Devrimi İngiliz köylülerini şehirlere çekmekteydi.

Yüzlerce hektarlık toprakların sahipleri bu durumda modern tekniğe başvurmak

zorunluluğunu duydular. Küçük toprak sahipleriyse topraklarını satıp şehirlere,

fabrikalarda işçi olarak çalışmaya gidiyorlardı. El emeği kıtlığı tehlikeli bir

durum almaya başlamıştı. Zengin tarımcıların projeleri altüst olacağa benzerdi.

Buğdayı makineler aracılığıyla biçme imkânı bulunmaz mıydı? Royal

Society, sorunu yarışmaya koydu (1780). Binlerce ve çoğu hayali cevaplar geldi,

öyle ki, XIX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar şöyle elle tutulur bir çözüm şekli

ileri süren olmadı. Ta 1828'e, Patrick Bell'in biçerine kadar. Bu araçla,

ekinler gel-git hareketine uyan bir bıçakla kesilip kenara atılmaktaydı.

Aynı tarihlerde makineleşme sorunu Amerika'da ciddi bir durum almıştı.

Bu ülkede el emeği kıtlığı yoktu, ama topraklar el emeğiyle ekilmeyecek kadar

büyüktü. Louisiana'yı ve daha birçok devletleri de içine alarak genişlemiş olan

Amerika Birleşik Devletleri'nde çiftliklerden her biri Belçika büyüklüğündeydi

ve esir tüccarları harıl harıl zenci köle taşıdıkları halde, bunlar uçsuz

bucaksız topraklarda kayboluyorlardı. Bu durumda, makineleşme çok ciddi bir

sorun olarak karşılarına çıkmaktaydı. Sorunu, Virginialı bir çiftçinin

oğlu, Cyrus McCormick çözümledi (1809-1884). Babasının tarlalarına iki beygirle

çekilen garip bir makine getirdi. Bir kayış aracılığıyla tekerlekler bir bıçkıyı

harekete geçiriyorlardı. Bu araç buğdayları biçiyor ve özel bir bölmeden geçirip

yana atıyordu. Tarlaların ne büyük bir hızla ve ne kadar düzgün tarandığını

görenler şaşırıp kaldılar. Bunun üzerine McCormick sanayici oldu ve 1839'dan

başlayarak makinelerini satmaya başladı. 1851 Londra Sergisi tarımsal

makineleşmenin zaferini ilân etti. Birçok tip biçer makine sergilenmişti. Ama

McCormick'inkinin bunların en gelişmişi olduğu ilk bakışta anlaşılıyordu. Biçki

makinelerinin yanı sıra mekanik ekerler, döverler ve birkaç demirli mekanik

saban da sergilenmişti. 1868'de Rus Andrey Vlassenko'nun biçerdöver!

ortaya çıktı ve aynı yıllarda ilk buharlı döverler de işlemeye başladı.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre