Yazı-Tura Atma

[bluemoon24]

Antik çağlarda insanlar yaşamları konusundaki

önemli kararların Tanrılar tarafından verildiğine inanıyorlardı. Tanrıların

kararlarını en kısa şekilde, 'evet' veya 'hayır' olarak öğrenebilecekleri yollar

arıyorlardı. Gök gürültüsü, şimşek, yağmur gibi tabiat olayları Tanrıların bir

mesajı olarak algılanıyordu. Madeni paralar bu şekilde cevap alabilmek için en

uygun araçtılar ama kullanılmalarına ilk olarak Lidyalılar tarafından ancak

milattan önce onuncu yüzyılda başlanılabildi. Kullanılmaya başlanıldıklarında da

zaten Tanrıların karar mekanizmalarının bir aracı olarak

düşünülmemişlerdi.Dokuz yüzyıl sonra Julius Caesar (Sezar) madeni para

ile yazı-tura atma olayını başlattı. O zamanlar Romalıların kullandıkları tüm

paraların bir yüzünde Sezar'ın kafasının resmi vardı. Para havaya

fırlatıldığında 'head' (baş, kafa) denilen Sezar'ın kafası taraflı kısmının üste

gelip gelmediğine bakılıyor, bir anlaşmazlığın haklı tarafı tayin ediliyor veya

bir dileğin Tanrılar tarafından yerine getirilip getirilmeyeceği

anlaşılıyordu.O devirlerde iş o kadar ciddi boyutlara ulaştı ki 'head

and tail' (tail'de paranın resimsiz kısmına deniliyor) yani yazı-tura atma,

arazi, evlilik, cinai suçlar gibi konuların yasal mahkeme sonuçlarına bile

uygulanıyor, Sezar'ın kafası olan kısmın üste gelmesi, İmparator'un da kararı

onaylaması olarak kabul ediliyordu.Bizdeki adıyla 'yazı-tura'daki 'tura'

kelimesinin kökeni 'tuğra'dır. Tuğra Osmanlı padişahlarının imza yerine

kullandıkları özel şekilli işarettir. Tuğra aslında Oğuz Han zamanından kalma

bir Türk geleneğidir. Tuğralarda yığma yazı ile padişahın ve babasının adı

yazılırdı. 'Orhan bin Osman' gibi. Daha sonraları padişahlar isimlerinin

başlarına 'han', 'muzaffer daima' gibi unvanlar da eklemeye başladılar. İkinci

Süleyman'dan sonra tuğra, çiçek ve yaprak resimleriyle süslendi.Tuğra

zamanla, bu işle özel olarak uğraşan hattatların elinde, harflerin belirli bir

sırayla istiflendiği, karmaşık görünümlü bir biçim aldı. Bu yüzden tuğranın kime

ait olduğunu anlamak uzmanlık isteyen bir işti. Halkın gözünde etrafındaki

çiçeklerle birlikte sadece güzel bir şekil olarak algılanıyordu.Tuğra,

ferman, berat gibi belgelerle beraber, padişahın bastırdığı paraların da üstünde

bulunurdu. Madeni paraların bu resimli tarafı önceleri 'tuğra' sonra 'tura',

paranın birimini yazan tarafı da 'yazı' olarak anılmaya başlandı ama yazı-tura

hiçbir zaman resmi kararlar için kullanılmadı.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN