Notaların Kökeni

[bluemoon24]

Pisagor bilimi, bilim için düşünüyor, bilimin uygulamaları

onu ilgilendirmiyordu. Bu nedenle 'bilgi seven' anlamındaki 'filozof sözcüğünü

ilk olarak o kullanmıştır. Pisagor tüm evrenin sayılar ve aralarındaki

ilişkilere göre kurulduğuna inanıyordu. Pisagor'un müziğin içindeki

matematiği bir demirci dükkanının önünden geçerken keşfettiği rivayet edilir.

Demirci ustasının, demir döverken kullandığı aletlere göre değişik sesler

çıkarması Pisagor'un ilgisini çekmiş, dükkanı kapattırarak ustaya çeşitli

aletler kullandırmış, çıkan sesleri incelemiş ve kayıtlar almış. Batı

müziği 9. yüzyılın başına kadar notalamadan habersizdi. Eserler kulak yoluyla

kuşaktan kuşağa aktarılıyor, bu arada değişime uğruyor, zamanla

unutulabiliyordu. 9. yüzyılın ikinci yarısında ilk notalama sistemi ortaya

çıktı. Arezzo'lu Guido'nun (Gui d'Arezzo) notalama sisteminin seslerin

yüksekliğini kesin olarak belirtmeye başlamasıyla büyük bir ilerleme kaydedildi.

11. yüzyılda notaların üzerine dizildiği beş çizgiden oluşan portenin

kullanılmasıyla notaların yüksekliği (do, re, mi,....) ve süresi (birlik,

ikilik, dörtlük,....) kesin biçimde belirlenebilir hale geldi. Aslında

müziğin dört parametresi vardır: Yükseklik, süre, şiddet ve tını. Bunlardan ilk

ikisi zamanla genel kabul gören bir takım işaretler sayesinde kağıt üzerine

dökülebilmiş, şiddet ve tını ise notanın yanında ek kelimelerle belirtilmişler

ve kısmen de yoruma açık bırakılmışlardır. Çeşitli sesleri belirtmek ve

bunların birbirlerine karışmasını önlemek için sesleri temsil eden notalara özel

isimler verildi. Do, re, mi, fa, sol, la, si. İngilizce'de ve Almanca'da ise

notalar harflerle gösterildi(C=do, D=re, E=mi, F=fa, G=sol, A=la, B=si-ing.-,

H=si-alm.-). Nota isimlerinden 'do'nun önceki ismi 'ut' idi. Sesli

harfle başlayan bu isim, notaları sırayla söylerken tutukluk yaptırdığından 12.

yüzyılda 'do' olarak değiştirildi. Almanya ve bazı ülkelerde 'ut' hala

kullanılır. 'Si' hariç diğer notaların isim babası Gui d'Arezzo'dur.

Arezzo bu adları Aziz lohannes Battista ilahesindeki mısraların birinci

hecelerinden alarak takmıştır. Yedinci notanın adı uzun zaman 'B' olarak kalmış,

sonradan 13. yüzyılda Sanete lohannes kelimelerinin baş harflerinden meydana

gelen 'si' adını almıştır. Notalamanın keşfi ve gelişimi müzik pratiğine

olağanüstü bir gelişme ortamı yaratmıştır. Notalama, icracıyı ezberden

kurtararak hem müzik parçalarının uzamasına hem de çeşitli dönemlere ve ülkelere

ait notalanmış eserlerin katılmasıyla repertuarın zenginleşmesine ve

çeşitlenmesine imkan vermiştir. Nota sayesinde bir müzisyen bilmediği bir müzik

parçasını icra edebilmek için tek başına yeterli bir hale gelmiştir.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN