Kış Uykusu

[bluemoon24]

Bir kısmı daha ılıman

yerlere göçerler. Bu konuda kuşlar ve balıklar avantajlıdır. Bazıları

kendilerini kışa adapte ederler, daha kalın yeni tüyler çıkarırlar. Hatta bazı

tavşan türlerinde karda saklanabilmek için tüyler beyazlaşır. Bazıları

yiyeceklerini önceden depoladıkları bir sığınak bulurlar. Bazıları da toprakta

derin tüneller açarlar ama bazıları için de kış mevsimini uyuyarak geçirmekten

başka çare yoktur. Genellikle ayıların kış uykusuna yattıkları bilinir

ama bu doğru değildir. Gerçi ayılar kışın mağaralarda uzun uzun uyurlar ama bu

kış uykusu değildir. Daha doğrusu kış uykusu bir çeşit uyku değildir. Normal

canlılarda uyanıkken ve uyku halindeyken, vücut ısısında ve metabolizmanın

çalışmasında ciddi bir fark yoktur. Oysa kış uykusu, hayvanların hayat ile ölümü

ayıran çizgiye kadar gelmeleri şeklinde tanımlanabilir. Bazı hayvanların

kış uykusuna yatmalarının iki sebebi vardır: Havanın çok soğuması ve yiyecek

bulma güçlüğü. Soğuk havada yaşayabilmek için hayvanların daha çok enerjiye

ihtiyaç duymalarına rağmen karlı kış günlerinde yiyecek bulma imkanı azalır. Kış

uykusu bu zor mevsimde hayvanın enerji ihtiyacını azaltır, enerji tasarrufu

sağlar. Kış uykusu bildiğimiz şekilde uyumak değildir. Buna bilim

dilinde 'hibernasyon' diyorlar. Vücut ısısının ortam sıcaklığına düştüğü bu

durumu birçok balık türünde, kurbağalarda, sürüngenlerde, kuşlarda ve

memelilerde görebiliyoruz. Hakiki anlamda kış uykusuna yatan bir hayvanı

(hibernatör) gördüğünüzde, ölmüş olduğunu sanabilirsiniz. Vücut ısıları sıfır

dereceye kadar düşebilir. Bir dakika içinde sadece birkaç kez nefes alırlar,

kalp atış hızı o kadar düşüktür ki, hissedilmez bile. Havalar ısındığında ise

vücudun normal düzene geçmesi sadece birkaç saat alır. Kış uykusuna

yatan hayvanlar, uyku süresince kendi vücutlarındaki yağı tükettikleri gibi ara

ara uyanarak bulundukları yere yazdan stok ettikleri yiyeceği yiyenler de

vardır. Kış uykusu sırasında hayvanlar vücut ağırlıklarının yüzde

kırkına yakınım kaybederler. Bu kaybın yüzde 90'ına periyodik olarak

uyanmalardaki ısı üretimi ve enerji kaybı sebep olurken geri kalan yüzde 10

kayıp ise uyku sırasında olur. Kış uykusu kış boyunca sürmez. Hayvanlar

havaların soğumaya başlaması ile birkaç günlük bir uyku periyoduna girerler. Kış

mevsiminin şartları ağırlaştıkça bu periyotlar uzar.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN