Oyun zihni açıyor,beyni geliştiriyor!

[bluemoon24]

Sosyal Hizmet Uzmanı Hicran Karadoğan Kınık, 0-6 yaş grubu çocukların

gelişiminde oyun ve oyuncakların önemine dikkat çekerek, çocuk için yaşamı

öğrenme aracı olan oyunun büyük öneme sahip olduğuna işaret etti. Oyun oynarken

çocukların mutlu olduğunu, çocuğun büyümesi ve sağlıklı gelişmesi için beslenme,

sevgi, bakım ne kadar gerekli ise oyun ve oyuncakların da o kadar gerekli

olduğunu, oyunun çocuğun bedensel, duygusal, sosyal, zihinsel ve dil gelişiminde

önemli rol oynadığını belirten Hicran Karadoğan Kınık, oyun oynamanın çocuğun

gelişimindeki etkileri hakkında da bilgi verdi.Oyun yoluyla çocukların düşünmeyi ve kendi başına karar vermeyi, sorumluluk

almayı, işbirliği yapmayı ve paylaşmayı öğrendiğini, hayal gücünü, becerilerini

geliştirdiğini, dikkatini bir noktaya toplamayı ve becerilerini organize etmeyi

öğrendiğini ifade eden Kınık, Çocuk oyun oynayarak kendini tanır. En güçlü ve

doğal dürtülerinden biri olan, saldırganlık dürtüsünü boşaltma olanağı bulur.

Değişik sosyal rolleri deneme, duygularını dışa vurma imkanını elde eder ve

başka nesneler ya da insanlarla ilişkilerini inceler. Oyun, kas gelişimini

hızlandırır ve güçlendirir. Çevresini araştırma, objeleri tanıma ve problem

çözme imkanı sağlar. Kendisini ifade etmeyi, sözlü olarak ifade edilenleri

anlamayı öğrenir, yeni sözcükler kazanır. Çocuk toplu yaşam için gerekli olan

kuralları öğrenir dedi.Anne-babanın çocukla birlikte oyun oynarken karşılıklı gülümseyerek ve

mümkün olduğunca göz göze gelerek, neşeli bir atmosfer oluşturmaya çalışması

gerektiğini de kaydeden Hicran Karadoğan Kınık, bebeğin el ve ayak parmaklarıyla

oynayarak, vücudundaki organlara dokunarak ismini söylemesi gerektiğini

vurguladı. Kınık, Çocuğun, aynada kendini ve anne-babayı görmesi sağlanmalı.

Anne-baba çocuğun farklı şekiller, renkler görmesini ve sesler duymasına

yardımcı olmalı. Eşyalara dokunmasına fırsat verip, anlayabilmesi için zaman

bırakıp ve daha sonra da tanıyabilmesi için ne olduğunu tekrarlamalı. Bebeğin

elinde tutması için, mandal, plastik bardak, kaşık, çıngırak gibi değişik

şekillerde eşya ve oyuncaklar vererek, ellerini bol bol kullanmasını sağlamalı.

Yumuşak ses tonuyla konuşup, nazik hareketlerle yaklaşıp, şarkılar söylenmeli.

Çocukla birlikte resimlere, kitaplara bakıp, kitap okuyup, müzik dinletip, el

çırptırırsa çocuk için en iyi oyun ortamını oluşturmuş olur. Oyun oynarken geçen

zamanın mutlu, neşeli ve öğretici olmasına yardımcı olur. Oyun düşünceler,

duygular ve ilişkiler içinde, beceri ve kontrol kazanmanın önemli yoludur.

Oyuncak ise çocuğun beş duyusu ve duygularını uyaran, değerlendirme ve uygulama

yetilerini geliştiren, hayal gücünü zenginleştiren, bedensel ve sosyal

gelişimini hızlandıran oyun aracıdır diye konuştu.Çocuğun yaş, ilgi ve gereksinmelerine göre oyun ve oyuncak tercihlerinin de

değiştiğini ifade eden Kınık, yaş gruplarına göre seçilmesi gereken oyuncaklar

hakkında şu bilgileri verdi:0-6 aylık dönemde:

İlk 6 ayında çocuk ses, şekil ve renklere karşı

duyarlıdır. Bu dönemde görsel ve işitsel duyulara yönelen hareketli oyuncaklar

çocuğun dikkatini çeker ve neşelendirir. Çocuk yeni ve ilginç olan her şeye

bakmak, dokunmak, seyretmek ister. Bu çocuğun öğrenme yoludur. Yatağının üzerine

asılabilen, sallanınca ses çıkaran, canlı renkleri olan objeler ve rahatça

tutulabilen çıngırak bu dönemin vazgeçilmez oyuncaklarıdır. Bu aylarda yine

müzik kutuları, renkli halkalar, kumaştan ve plastikten kucaklanacak bebekler

tercih edilebilir. 4. ayından sonra çeşitli boylarda toplar, tutmalı

çıngıraklar, bez bebekler, lastik ve plastik sıkmalı oyuncaklar, diş kaşıyıcı

halkalar, iç içe geçen kutular seçilebilir ve radyo-teyp dinletilebilir.7-12 aylık dönemde:

Oturmaya başladığı 7. aylarından itibaren çocuk

uzanabildiği her şeyi yakalamaya, yakaladığı her şeyi de ağzına xxxürmeye

çalışır. En çok hoşlandıkları; bir elinden diğerine kolayca geçirebildiği renkli

halkalar, avuçlayabildiği plastik küpler, kemirebildiği kauçuk nesneler,

hırpalandığı zaman bozulmayan yumuşak bebek ve hayvancıklardır. Tutunarak da

olsa ayağa kalkabildiğinde eline geçen her şeyi yere atmaktan zevk aldığından,

zıplayan, yere düşünce ses çıkaran oyuncaklar ilgi odağıdır. Boy boy renkli

toplar, iç içe geçebilen kutular, renkli makaralar, bebekler, kitaplar, renkli

büyük resimler bu dönemin oyuncakları arasında yer alır. Ayrıca 7. ayından

itibaren oynanmaya başlanan, annenin tekrar kendine geri döneceğini öğrenmesini

sağlayan cee e oyunu çocuğun anneden ayrılma kaygısını kontrol etmesine yarar.

Annenin her gözden kayboluşunda duyulan gerginlik, anne görüldükten sonra

gerginlikten, memnuniyete dönüşür. 10-12. aylarında tef, davul, kapaklı kutular,

düdük, kitaplar, resimler, kalın kalemler, bahçe ve kum oyuncakları, banyo

oyuncakları, balonlar, toplar, itilen ya da çekilen tekerlekli oyuncaklar

telefon çevirme gibi etkinlik setleri tercih edilebilir. Bu dönemde

oynanılabilecek kum ve su, çocuğun dokunma hissinin gelişimini sağlar ve çocuğa

büyük haz verir. Deneyim ve keşif olanakları sağlayan kum ve su sayesinde

utangaç çocuk uyarılır, saldırgan çocuk sakinleşir.13-18 aylık dönemde:

Bu aylarda itmeli, çekmeli ses çıkaran oyuncaklar,

üstüne ve içine oturulabilecek büyüklükte tahta veya plastik büyük hayvan türü

oyuncaklar, boş tahta ve mukavva kutuları, küçük sandık, sepet ve tabureler

ayrıca oyuncak süpürge, faraş ve bezler, öykü kasetleri, çocuk şiir ve resim

kitapları tercih edilebilir.19-24 aylık dönemde:

Bu aylarında çocuk, bütünü parçalara ayırmaktan,

kutuyu doldurup boşaltmaktan, kule ve köprü yapmaktan büyük zevk alır. Bu

dönemde çocuğun ilgisini çeken oyuncaklar arasında mutfak eşyaları, farklı

büyüklükteki plastik parçalar, saçları ve elbiseleri olan bebekler ve arabalar

yer alır. Bu dönemin sonuna doğru çocuk, tahta parçasını arabaymış gibi hareket

ettirebilir. Bazı hareketleriyle anne-babayı taklit edebilir. Bu dönemde

minyatür marangoz oyuncakları (tahta çekiç ve çiviler), mutfak setleri gözde

oyuncaklardır. Ayrıca bu dönemde yine tahta, bez veya plastik hayvanlar, evde ve

sokakta kurulan salıncaklar, kova, kürek, çocuk şiir kasetleri ve kitapları

tercih edilebilir.25-30 aylık dönemde:

Bu dönemde çocuk, hayal gücüne dayanan oyunlardan

hoşlanır. Oyuncaklarıyla konuşur, onlara kızıp bağırabilir. Bedensel olarak

gelişmiş olduğundan rahatlıkla takla atar, topa tekme atar, çok aktif olduğundan

yeni oyunlar yaratır ve bu oyunları uygular. Evcilik, bakkalcılık, postacılık ve

doktorculuk oyunlarında çeşitli kıyafetlere girip, canlandırmayı sever. Bu

dönemde çocuğun oyun malzemeleri; sorun çözmeyi, yaratıcılığı ve duygularının

arıtılmasını, yansıtılmasını destekleyici oyun hamuru, kil ve inşa blokları gibi

yapılandırılmamış oyun araçlarından oluşabilir. Bu dönemde çocuğun oynaması için; parmak boyası, keskin olmayan makaslar ve

kağıtlar, renkli çıkartmalar, öykü ve masal kitapları, teyp ve çocuk şarkı

kasetleri, bebek, bebek arabaları gibi itmeli ve çekmeli tekerlekli araçlar, üç

tekerlekli , basit bilmeceler ve tahmin oyunları (hayvanları, ağaçları,

çiçekleri bilmesi gibi), küçük süpürge, faraş, küçük tencere, tabak, fincan gibi

ev işi araçları, tahtadan veya plastikten çekiç, kerpeten, tornavida gibi

araçlar, hayvanat bahçesi gezileri veya yakın çevre gezileri, su, kum, kil gibi

doğal oyun malzemeleri çocuğun dokunma duygusunun gelişimine, deneyim ve keşif

olanaklarının sağlanmasına, utangaç çocuğun uyarılmasına, saldırgan çocuğun

sakinleşmesine ve çocuğun dikkatini bir konu üzerinde toplamasına yardımcı

olduğu için tercih edilebilir.49-60 aylık dönemde:

Bu dönemde çocuk, grup oyunlarına ilgi duyar. Yavaş

yavaş çevresini tanımaya başlar, yaşıtlarıyla arkadaşlık kurar. Oynadıkları

oyunların kurallarına saygılı olmayı öğrenir. Bu dönemde çocuğun oynaması için;

kesme-yapıştırma, çizim yapma, resim boyama ve öykü, masal kitapları, şekil

verebileceği, el becerisini geliştirmenin yanında hayallerini

gerçekleştirebileceği oyun hamuru, kum, kil, su gibi malzemeler, 3 tekerlekli

, tekerlekli patenler, ip atlama, seksek, bilye, körebe, saklambaç,

çember çevirme gibi oyunlar, oyun parkları ve doğa gezintileri

önerilebilir.Kınık, oyuncak seçme konusunda ise şunları söyledi: Çocuğun gelişimine

uygun oyuncaklar seçilmelidir. Oyuncağın tüyleri çocuğun ağzına, burnuna

kaçmamalıdır. Zehirsiz boyalarla boyanmış olmalı, zehirli maddeler

içermemelidir. Yıkanabilir, dayanıklı, sağlam olmalıdır. Yutulacak ve kolayca

kopup, çocuğun ağzına atacağı kadar küçük parçaları olmamalıdır. Sivri uçları,

kesici kenarları, parmaklarının sıkışabileceği ek yerleri ve gözlerine zarar

verebilecek çıkıntıları olmamalıdır. Çocuğun bedenine uygun büyüklükte ve

ağırlıkta olmalıdır. Oyuncaklar düzenli olarak gözden geçirilmeli, hasarlı ve

kırık olanlar tehlikeli olabilecekse atılmalıdır. Bozuk para, kibrit, çakmak,

sigara gibi malzemeler çocuğa zarar verebileceğinden oynaması için

verilmemelidir. Oyuncakların oyun değeri olmalı, bedensel, zihinsel, sosyal ve

dil gelişim alanlarının tümünü birden destekleyebilecek zengin uyarıcıları

içermeli, çok fonksiyonlu olmalıdır.

Kaynak :mynet