Kişisel Modernlik Yaklaşımları

[bluemoon24]

Çağdaş değişmelerin, daha önceki örneklerinden farklı

olarak, toplumu derinlemesine ve yaygın bir şekilde etkilediğini, ekonomik,

teknolojik oldukları kadar da politik ve entelektüel bir nitelik taşıdıklarını

belirten Smith (1973) de aynı hususa işaret etmektedir. Ona göre dünya, bu model

etrafında dönmekte ve herkes, tek bir dünyada yaşamaya mecbur

kalmaktadır.Bu tür bir sosyal değişme, kültürel ve psiko-sosyal

çerçevedeki değişmeleri de kapsayan toplumsal (societal) bir değişmedir. Tüm bu

değişikliklerin insanlar tarafından özümsenmesi ve kişilik özellikleri ve

davranış planında yansıması gerekmektedir; modernleşme, ekonomik ve sosyal

organizasyon biçimlerinin değişmesi yanısıra, psiko-sosyal boyuttaki değişmeleri

de kapsamaktadır.Bu nedenledir ki, bir yandan toplum düzeyindeki, öte

yandan birey düzeyindeki değişmelerde kendini göstermesi ve ayrıca bu iki

düzeyde cereyan eden olayların ilişkisini içermesi dolayısıyla modernleşmenin,

sosyal psikolojik bir araştırma alanı olarak ele alınması kaçınılmaz

olmuştur.Nitekim, çeşitli araştırmacılar modernleşme olgusunu, sosyal

psikolojik bir perspektiften ele alıp incelemişlerdir. Bunlar arasında

modernleşmeyi birtakım bireysel özelliklere dayandıran görüşler, özellikle

dikkati çekmektedir. Örneğin McClelland (1961), modernleşmeyi 'başarı güdüsü'ne

dayandırmış ve bir toplumda başarı motivasyonunun düzeyi ile toplumun gelişme

düzeyi arasında bir ilişki bulunduğunu öne sürmüştür. Lerner (1958) ise

modernleşmeyi, bir toplumdaki empati düzeyi yüksek kişilerin sayısıyla

ilişkilendirmiştir.Kişisel modernlik yaklaşımları çerçevesinde yer alan

bir başka anlayış, çeşitli toplumlardaki 'modern insan' özelliklerinin

betimlenmesine yönelmiştir. Bu çerçevede Afrika ülkelerinde çalışan Doob, modern

insanın özellikleri olarak zamana önem vermek, geçmişe değil geleceğe yönelik

olmak; devlet faaliyetlerine karşı olumlu tutum; iyimserlik ve kendi kaderini

kontrole inanç; yurtseverlik; bilim ve determinizme inanç; insanlara güven

duygusu; ulusal liderlere karşı olumlu tutum; geleneksel inançları önemsememek.

Bunlar değişime açık kişinin özellikleri sayılmıştır.Arjantin, Şili,

Hindistan, İsrail, Nijerya ve Bangladeş'te yaptığı araştırmasında Inkeles

(1969), modern kişilik özellikleri olarak yeni tecrübelere açıklık; ana-baba

otoritesinden bağımsızlık; yurttaşlık faaliyetlerine ilgi ve katılma; zamanla

ilgili olma (planlama, dakiklik) gibi özellikleri saptamıştır.Türkiye'de

yapılan araştırmalarda da (Kağıtçıbaşı, 1973), modern kişilik özellikleri

arasında kişisel gelecek hakkında iyimserlik, başarı güdüsü, içten kontrole

inanç ve yurtseverlik gibi özellikler saptanmaktadır. Kişisel modernlik

yaklaşımı çerçevesinde yer alan yazarlar genel olarak, modern kişilik

örüntüsünün eğitimle sağlanabileceği görüşünü savunmuşlardır (Kaynak;

Kağıtçıbaşı, 1976).Kişisel modernlik yaklaşımları paradigması dışında

Bilgin (1976) tarafından yapılan bir başka araştırmada da, modernliğin hem

kişisel, hem de toplum düzeyindeki temel göstergesinin şeyleri iyi ve işler

halde tutma çabası olarak tanımlanan 'koruyucu bakım anlayışı' (maintenance)

olduğu öne sürülmüştür.Onarıcı tutumlara karşıt olarak tanımlanan

koruyucu anlayış, zamanda ritmiklik, ilerleme duygusu, zamanı yücelten ve

zamanda dakiklik arayan proje temelli bir zaman anlayışı, bir check-list ya da

listing zihniyeti, eşyaya bağlılık, eşyada süreklilik ve işlevselliği yüceltme

değerleri, sorumluluk duygusu gibi özellikleri kapsamaktadır. Bu özellikler

çerçevesinde bakıldığında modern toplum, sanayi toplumunun değerleriyle az çok

örtüşmekte ve tüketim toplumuyla karşıtlık göstermektedir.



Sosyal Kuralların Psikolojisi (Muzaffer Şerif)Diyabetik Hastada Psikolojik SorunlarPsikolojik Cilk HastalıklarıYaratıcılıkYapısalcılıkSürrealist YaklaşımPragmatik Yaklaşımİşlevselcilikİnşacı YaklaşımFenomenolojik YaklaşımDiferansiyel YaklaşımPsikodinamik YaklaşımDavranışçı YaklaşımBiyolojik YaklaşımBilişsel Öğrenme YaklaşımıVroom'un Beklenti TeorisiTutkulu Aşk TeorisiSosyal Karşılaştırma TeorisiSkript TeorisiSimetri Teorisi