[bluemoon24]

Abdülmecid Hanın devlet idaresinde

yeterli tecrübesi yoktu. Buna karşılık devlet erkanına güvendiğini, babasının

başlattığı ıslahat hareketlerini devam ettireceğini ilan etti. Fakat bu sırada

devlet ileri gelenleri arasındaki rekabet ve kıskançlık son safhada idi. Sultan

ikinci Mahmud Hanın cenaze merasimi sırasında, Meclis-i vala-yı ahkam-ı adliyye

reisi Koca Hüsrev Paşa, sadrazam Mehmed Emin Rauf Paşadan 2 Temmuz 1839'da

mühr-i hümayunu zorla alıp, kendini sadrazam ilan ettirdi. Bu sırada Osmanlı

Devleti, Mısır ile muharebe halindeydi. Bu sebeple genç padişah meseleyi

kurcalamadı ve Hüsrev Paşanın sadrazamlığını kabul etti. Ayrıca Mısır meselesini

halletmek istediğinden, Mısır valisi Mehmed Ali Paşaya Köse Akif Efendiyi

göndererek affettiğini bildirdi; ordu ve donanmaya harekatı kesme emri verdi.

Ancak bu sırada Nizib'te Osmanlı ordusunun Mısır ordusuna yenildiği haberi

geldi. Kaptan-ı derya Ahmed Fevzi Paşa da, sadrazamın eski husumetinden

korkarak, donanmayı Mısır'a götürüp teslim etti. Böylece ordusuz ve donanmasız

kalan Osmanlı Devleti karşısında cesaret alan Mısır valisi, Sultan ile anlaşmaya

yanaşmadı.Sultan Abdülmecid Han, devleti bu zor durumdan kurtarmak için çareler

aradı. Bu sırada Avrupa'dan yeni dönen Mustafa Reşid Paşa, Sultan'a Avrupa'nın

yardımını sağlamak gibi bir bahaneyle Gülhane Hatt-ı Hümayunu adı ile meşhur

olan Tanzimat Fermanı'nı yayınlatmaya muvaffak oldu.

Tanzimat Fermanı'nın

yayınlanmasından sonra Mısır'a karşı İngiltere'nin ön ayak olması ile, Mehmed

Ali Paşayı tutan Fransa dışarıda bırakılarak Osmanlı, İngiltere, Rusya, Prusya

ve Avusturya devletleri Londra'da bir araya geldi ve 15 Temmuz 1840'da Londra

anlaşması imzalandı. Buna göre, anlaşmaya imza koyan devletler, Mehmed Ali

Paşaya onar günlük iki ültimatom verdiler. Mehmed Ali Paşa bu ültimatomları

kabul etmediğini bildirdi. Bunun üzerine İngiltere ve Avusturya tarafından

desteklenen Osmanlı kuvvetleri, Mısır ordusunu yendi. Osmanlı askeri 16 Ekim

1840 günü Trablusşam'a, 4 Kasım günü Akka'ya, 13 Kasım günü Haleb'e, 29 Aralık

günü Şam'a girdi. Londra anlaşmasına göre artık Mehmed Ali Paşanın Mısır'dan

çıkarılması gerekiyordu. 27 Kasım 1840 günü Mısır ile İngiltere arasında yapılan

anlaşma ile, Mehmed Ali Paşa, ikinci ültimatomun şartlarına uyacağını

bildirince, İngiltere, Osmanlı Devletine ihanet ederek; Babıali'den Mısır ile

Sudan'ın ırsi olarak Mehmed Ali'ye bırakılmasını istedi. Bundan maksadları,

Mısır'ı yalnız bırakıp, şartların müsaid olduğu bir zamanda işgal etmekti. Bunun

üzerine Reşid Paşa, Sultan Abdülmecid'e 24 Mayıs 1841 günü Mısır fermanını

yayınlattı. Bu ferman, 1914 senesine kadar Mısır'ın bir çeşit anayasası olarak

kalmıştır. Fermana göre Mısır, Osmanlı padişahı tarafından tayin edilen Kavalalı

mensuplarınca idare edilecekti.

Mısır meselesi halledildikten

sonra, 13 Temmuz 1841'de Osmanlı, İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya ve Prusya

devletleri Londra'da tekrar bir araya gelerek, Boğazlar andlaşmasını

imzaladılar. Kendi menfaatlerine aykırı olmasına rağmen bu antlaşmayı imzalayan

Rusya, İngiltere'nin dostluğunu kazanarak sulh yolu ile Osmanlı topraklarını

bölüşmek gayesinde idi. Fakat İngiltere, Fransa'yı Ortadoğu'da etkisiz hale

getirip, Mısır mes'elesi ile Osmanlı Devleti üzerinde bir çeşit ekonomik, siyasi

ve kültürel vesayet kurarak; elde ettiği imtiyazlı durumu paylaşmak

istemediğinden, Rusya ile beraber hareket etmek istemiyordu. Ayrıca Hindistan ve

Hind yolu için tehlikeli gördüğü Osmanlı Devleti'ni Rusya ile meşgul ederek,

Hindistan'da ve Ortadoğu'da istediğini yapıyordu.

Mısır meselesinde yenilgiye uğrayan

Fransa, Lübnan'daki Marunileri kışkırtarak, Dürzilerle çarpıştırdı. 1845

senesinde Osmanlı hükumeti bazı tedbirler alarak Fransız kışkırtmalarını

önlemeye çalıştı. Lübnan dağlarında birisi Marunilere, diğeri de Dürzilere ait

otonom iki kaza kuruldu ve bunlar Sayda valisine bağlandı.

Tahta çıkışının ilk senelerini iç

ve dış olaylar ile uğraşmakla geçiren Sultan Abdülmecid, böylece devleti kısmen

huzura kavuşturdu. Islahat işleri ve iç meseleler ile uğraşmak imkanını buldu.

24 Haziran 1844 tarihinde halka yakın olmak, beldeleri bizzat görmek için

seyahatlar yaptı.

1848'de Avusturya'da Macarlar,

Rusya'da ise Lehler bağımsızlık için ayaklandılar. İsyanı Avusturya ve Rusya çok

kanlı bir şekilde bastırdı. Bu durum, Fransız ve İngiliz kamuoyunda Rusya

aleyhine büyük bir tepkinin çıkmasına sebep oldu. Macar ve Leh milliyetçilerinin

liderleri Osmanlı topraklarına girerek hükumetten sığınma hakkı istediler.

Sultan Abdülmecid Han, kendisine sığınan mültecileri, Rusya ve Avusturya'nın

savaş tehditlerine rağmen geri vermedi. Sultan'ın bu hareketi Osmanlı Devletinin

itibarını çok artırdı. Rusya ve Avusturya'ya karşı Fransız ve İngiliz ortak

desteğini sağladı. Nitekim çok geçmeden kutsal yerler mes'elesi ve Romanya'nın

işgali dolayısıyla Rusya'ya savaş açan Osmanlı Devleti, bu devletlerin yardımını

te'min etti. Böylece Rusya ile vuku bulan 1853-55 Kırım Harbi görünüşte parlak

bir zaferle neticelendi. Ancak cephedeki zafer, içeride Osmanlı Devletine pek

pahalıya mal oldu. Batılı devletler yaptıkları yardımların karşılığı olarak

Osmanlı ülkesinde Hıristiyanlara yeni haklar verilmesi için 1856 Islahat

Fermanı'nı yayınlattılar. Ali Paşa hükumeti tarafından ilan edilen bu Ferman'ın

hazırlanmasında İngiliz ve Fransız elçileri de bulunmuştu. Görünürde Osmanlı

toplumunu ırk, din ve dil ayırımı gözetmeden kaynaştırmayı hedef alan Islahat

Fermanı azınlıkların bağımsızlık hareketlerini hızlandırıp, devleti yıkılmaya

doğru götürmekten başka bir işe yaramamıştır. Nitekim Ferman'ın yayınlanmasından

çok kısa bir süre sonra Suriye'de ve Cidde'de Müslümanlar ile Hıristiyanlar

arasında çarpışmalar başladı. Eflak, Boğdan ve Karadağ'da bağımsızlık gayesiyle

isyanlar çıktı. Böylece Osmanlı Devletinin yeniden bir iç ve dış gailelerin

içine düştüğü esnada Sultan Abdülmecid Han vefat etti (25 Haziran 1861). Kabri,

Sultan Selim Camii bahçesindedir.

Abdülmecid Hanın genç yaşta tahta

çıkışı ile saf ve temiz kalpli olması onun saltanatının hemen başında büyük bir

hata yapmasına sebep oldu. Bu hata, Osmanlı tarihinde korkunç bir dönüm noktası

olmuş ve bu muhteşem İslam devletinde bir yok olma devrinin başlamasına yol

açmıştır. Bu hata; azılı ve sinsi İslam düşmanı olan İngilizlerin tatlı

dillerine aldanarak İskoç masonlarının yetiştirdikleri cahilleri iş başına

getirmesi ve bunların devleti içerden yıkmak siyasetlerini hemen

anlayamamasıdır.

Abdülmecîd hân, [1256] da ilk

olarak kâğıd para çıkardı. [1260] da (Mecîdiyye) köprüsü yapıldı. Şimdi Galata

köprüsü deniliyor. 1412 [m. 1992] de yeniden yapıldı. [1265] de Beşiktaşla

Ortaköy arasında (Küçük Mecîdiyye) câmi'ini ve Ortaköy iskelesi yanında (Büyük

Mecîdiyye) câmi'ini yapdırdı. [1276] da Maçka ile Nişantaşı arasındaki

(Teşvikiyye câmi'i)ni yapdırdı. [1268] de (Şirket-i Hayriyye) denilen buğaziçi

vapurları işletilmeğe başlandı. [1277] de Aydın demir yolu yapıldı. [1270] de

deniz altı telgraf hattı döşetdi. [1272] de erâzi kanûnu çıkardı. [1274] de

belediye teşkilâtı kurdu. [1276] da ticâret kanûnu yapdı. Abdülmecîd hânın

vâlidesi (Bezm-i Âlem) sultân, 1261 [m. 1845] de Yenibağçede Gurabâ hastahânesi

ve Dolmabağçe serâyı önünde deniz kenârında (Vâlide câmi'i) ve Bakırcılarda

Bâyezîd kulesi önünde büyük sultânî lisesi ve dahâ birçok mescid, çeşme

yapmışdır. Dolmabağçe denilen yer, [1023] de,

birinci Ahmed hânın emri ile dolduruldu. Bir tepeyi denize doldurdular.

Dolmabağçe iskelesini birinci Abdülhamîd hân yapdı. Dolmabağçe serâyını birinci

ve ikinci Mahmûd hânlar ahşâp olarak yapmışlardı. 1269 [m. 1853] senesinde

Abdülmecîd hân, bunların yerine, şimdiki muhteşem serâyı yapdırdı. Beşmilyon

altın liraya mâl oldu. Bu kadar çok para, milletin cebine girmiş oldu. Binlerce

âilenin yüzü güldü. Ayrıca, memlekete, çok kıymetli ve târihî bir san'at eseri

kazandırmış oldu. Sulh ve terakkî sağladı. Hicâzda ve Anadoluda çok eserler

yapdı.

İslâm düşmânları,

Osmânlı halîfelerine çirkin iftirâlar yapdıkları gibi, bu mubârek zâta da, leke

sürmeğe çalışıyorlar. Memleketin her tarafında ve hele Mekkede, Medînede

yapdırdığı, görülmemiş güzel san'at eserlerine, isrâf yapdı diyorlar. Allahü

teâlânın mubâh etdiği, izn verdiği câriye kullanmasını, ya'nî meşrû' hakkını suç

olarak gösteriyorlar. İçki içerdi diyorlar. Sultân ikinci Selîm hâna ve Yıldırım

sultân Bâyezîde de böyle iftirâ etdiler. Hiçbir vesîkaya dayanmıyan bu sözlere

sâf müslimânlar da inanıyor. Yeni târîh kitâblarına bile yazıyorlar. Hâlbuki

Osmânlı pâdişahlarının hepsi, her işlerinde islâmiyyete uyar, yüksek âlimlerin

fetvâları ile hareket ederlerdi. Hepsi sâlih, dindâr, mubârek insanlardı.

Herbiri islâmiyyete çok hizmet etdi. İkinci Selîm hânın Edirnede yapdırdığı

büyük Selîmiyye câmi'i, düşmânlarına açık cevâb vermekde, iftirâlarını

yalanlamakdadır. Din düşmanları, iyileri kötülemekde, kötüleri, dinsizleri

övmekdedir.

Abdülmecîd hân,

türbesinin yüksekliğinin, Yavuz Sultân Selîm türbesinden aşağı olmasını vasıyyet

etmiş ve öyle yapılmışdır. Türbesinde oğulları Burhâneddîn efendi [1265-1293] ve

Muhammed Abdüssamed efendi [1269-1271] ve Osmân Safiyyüddîn efendi de [1271]

vardır. Ortadaki üçüncü türbede sultân Süleymân hânın vâlidesi Hafsa sultân ile

Sultân Süleymân şâhzâdelerinden Murâd, Mahmûd ve Abdüllah efendiler ve bir hanım

efendi vardır rahime-hümullahü teâlâ.

Abdülmecid Hanın kardeşi

Abdülaziz'den sonra oğullarından beşinci Murad Han, İkinci Abdülhamid Han,

Beşinci Mehmed Reşad ve Altıncı Mehmed Vahideddin Han padişah olmuşlardır.