Elazığ Tarihi

[bluemoon24]

Elazığ, Doğu Anadolu Bölgesinde Fırat Havzasının Yukarı Fırat bölümünde yer alır. Şehrin denizden yüksekliği 1067 metredir. Hafif meyilli bir arazi üzerinde kurulmuştur. Doğu Anadolunun en önemli merkezlerinden biri olmasının yanı sıra şarapçılık açısından da mühim bir bölgedir. Türkiyenin en kaliteli kırmızı üzümlerinden olan Öküzgözü ve Boğazkere Elazığ ve çevresinde yetiştirilir.

Elazığın geçmişi bölge olarak çok eskilere dayanır. Ancak bugünkü Elazığ 1834 yılında tarihi Harput Kalesinin bulunduğu tepenin eteğine kurulmuştur. Hala da kullanılan Harput ismi bölgenin eski adıdır. Elazığlılar Harputa “yukarı şehir” de derler.

Tarih boyunca en çok savaş ve istila gören şehirlerden biridir. Doğal şartlarının elverişli olması nedeniyle yontma taş döneminden beri çeşitli topluluklar bölgeye yerleşmek için mücadele vermişlerdir. Özellikle Türk hakimiyeti sırasında önemli bir merkez halini almış, daha da dikkat çekmiştir.

Harput 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. İsmi, Har (Kar-Taş) ve Put (Berd-Kale) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Bilinen en eski sakinleri Hurrilerdir. Hurrilerden sonra bölgeye Hititler hakim olmuş ve buraya Işuva adını vermişlerdir. M.Ö. IX. yüzyıldan itibaren ise Urartuların eline geçmiştir. Rivayete göre yapımında su yerine süt kullanılan tarihi Harput Kalesi, Urartuların mirasıdır.

Harputun Türk hakimiyetine geçişi Malazgirt zaferi sonrasına rastlar. Sırasıyla Çubukoğulları ve Artukoğullarının eline geçen Harputtaki önemli tarihi eserlerden olan Ulu Camii ve Alacalı Camii bu dönemde yapılır. Artuklular döneminde bölge yerleşimin hakim olduğu bilim, kültür, sanat ve ticaret merkezi haline gelir.

Artuklulardan sonra sırasıyla Anadolu Selçuklu Devleti, İlhanlılar, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular ve Safaviler tarafından ele geçirilen bölgenin son hakimi Osmanlı Devleti olacaktır. Osmanlı Devleti döneminde Doğu Anadolunun ticaret merkezi haline gelen Harput, Batının gözünde de önem kazanmaya başlar ve burada Amerikan, Alman, Fransız kolejleri açılır. Bu okullar ve kültür karışımı Harputdaki yaşam biçimini etkiler.

Bugünkü Elazığ 1834 yılında Harputtaki idari ve askeri merkezlerin aşağıdaki ovaya aktarılmasıyla kurulmuştur. Her yerleşimde farklı isimler alan Harputun Elazığ ismini alma hikayesi Sultan Azizin, şehrin imarlaştırılmasını sağladıktan sonra buraya Mamuretül Aziz (Azizin yaptırdığı kent) demesiyle başlar. Zamanla halk dilinde Elaziz olan isim, 1937 tarihinde Atatürk tarafından Elazık olarak değiştirilir. Azık diyarı anlamına gelen kelime söylenişi zor olduğu için dönemin Bakanlar Kurulu kararı ile “Elazığ” olarak bugünkü halini alır.

Kaynak: Şarap Günlüğü