YAZ AYLARINDA SAĞLIKLI BESLENME

[bluemoon24]

Yaz aylarında vücudun iyon ve mineral kaybının oldukça artar. Öncelikle hergün bir küçük şişe doğal maden sodası mutlaka içilmelidir. Katı doymuş yağları içeren sucuk, sosis, salam, pastırma, kırmızı et ve yağlı kaşardan da uzak durulmalı, sıcak havalarla birlikte artan besin zehirlenmelerine karşı da dikkatli olunmalıdır.

İçinde bulunduğumuz yaz mevsiminde sıvının bolca alınması gerekmektedir. Normal suyun yanı sıra cacık, ayran, içinde küçük taze nane parçaları olan limonata, bazen içerisine birazcık nane veya gülsuyu damlatılmış ılık su ve onun dışında da meyve sularını bolca almakta oldukça fayda var. Ancak, tuz kaybını önleme açısından tuzlu ayran, tuzlu cacık ve maden sodasının mutlaka alınması gerekir.

SEBZE YEMEKLERİ ÖN PLANDA OLMALI

Zeytinyağı başta olmak üzere sıvı yağ ve likit yağların ön planda tercih edilmesi gerekmektedir. Mutlaka ve mutlaka bol taze sebze ve meyve yemelidir. Kavun, karpuz, kabak, taze fasulye gibi... Mutlaka sebze yemeklerinin ön planda tutulması lazım.

Fazla kırmızı etten ziyade daha çok beyaz et ağırlıklı beslenmeyi tavsiye ediyorum. Çünkü yaz aylarında beslenme açısından kırmızı et, ağır bir gıda. İçerdiği yağ ve kolesterol açısından da biraz riskli. Ve beyaz etle, sebze yemeklerinin kombine edilmesini, harmanlayarak beraber tüketilmesini öneririm. Mutlak surette şeker ihtiyacımızı da, direkt beyaz şekerden karşılayabiliriz. Kiraz, kavun, erik gibi meyvelerden de alabiliriz. Bir de, `yavaş karbonhidratlar` dediğimiz makarna ve pilavı da sebzelere katabiliriz.

SIVI TÜKETİMİ

Yaz aylarında sıvının ne şekilde alındığı da çok önemlidir. Eğer sürekli ve çok buz gibi, aşırı asitli, soğuk içecekleri içiyorsanız, vücuttaki dengeyi bozuyorsunuz. Normalde, yazın içerisinde bol sıvı almak lazım. Ancak bol sıvı derken, günde 5-6 litreyi kastetmiyoruz. Günde ortalama 2-2.5, çok terlediğimiz günlerde 3 litreye yakın sıvı almak yeterli. Bunun yarısını normal su olarak almak, aynı zamanda bir veya iki su bardağı kadar maden suyu, maden sodası içmek, bunun dışında da yine yoğunluklu sıvılar, mesela naneli limonata gibi veya bol naneli cacık gibi dereotlu cacık gibi, veya hafif sulu kompostolar, fazla şekerli olmayan, doğal haliyle kompostolar gibi. Eğer sadece düz su içerseniz ve çok aşırı miktarda içerseniz, suyla beraber bazı iyon ve mineraller de vücuttan sökülür ve gitmeye başlar. Örneğin, siz günde 5 litre ve sadece düz su içerseniz, bu halsizlik ve tansiyon düşmesi yapabilir. O zaman, aldığınız sıvıyı vücutta tutmak için, tuz başta olmak üzere bazı mineralleri ve elementleri de almak gerekir. Tabii ki yüksek tansiyon hastası değilseniz.

BESİN ZEHİRLENMELERİ

Sıcak havalarla birlikte artan besin zehirlenmelerine karşı:

Özellikle hayvansal gıdaları tüketirken yazın çok dikkatli olmak gerekiyor. Fabrika veya et, tavuk, balık, süt, yoğurt, peynir üreticileri, hijyenik şartlarla soğuk zincirle teslim ediyorlar ama, donmuş ürün kamyondan boşaltılırken güneşte kalabiliyor. On dakika bile güneşte kalsa çözülüyor ve çok süratli şekilde toksin ve bakteri üretiyor. Ve tekrar donduğu zaman da bu toksin bir yere gitmiyor, yok olmuyor. Tüketici bunu aldığı zaman, evinde gıda zehirlenmesine maruz kalabiliyor. Gıda zehirlenmesi, zamanında başvurulmazsa, yoğun sıvı kaybından dolayı çok ciddi duruma gidebilir. Hatta nörolojik olaylara sebep olabilir.

KALABALIK YERLERDE GIDA TÜKETİMİ

Kalabalık yerlerde gıda tüketirken dikkat edilmesi gereken noktalar:

Özellikle sarılık ve ağız, dışkı yoluyla bulaşan çok sayıda hastalıklar olabilir. Özellikle lokantalar, restoranlar, tatil köyleri, askeri kamplar gibi yerlerde, mutlaka genel hijyen kurallarına, tırnak temizliğine, tuvaletten çıktıktan sonra ellerin mutlaka iyi yıkanmasına, yiyeceğe elini değen kişilere çok dikkat etmek lazım. Sebze, meyvelerin de çok iyi yıkanması gerekiyor.

ÇOCUKLARDA BESLENME

Çocukların yaz sıcaklarından olumsuz etkilenmemeleri için, hiç olmazsa bitki çayı içmeye alıştırmak gerektiğini, ayrıca bol roka, marul, tere gibi yeşillik ağırlıklı salatanın çok faydası vardır. Aralarda, özellikle salatalık gibi, yeşillik gibi, komposto, meyve, meyve suyu gibi gıdaları vermek bir de lifli gıdalarla kombine etmenin oldukça faydası olur.

HAMİLELİK VE YAZ İŞTAHSIZLIĞI

Yaz sebebiyle bir şeyler yemek istemeyen hamilelerin bu açığı takviye haplarla kapatabilirler. Doğal multivitaminler var. Mutlaka bundan olmalı. Demir açısından biraz pekmez, sulandırarak alınmalıdır. Çok kuvvetli besleyici özellikte tatlı su yosun hapları var. Bir de soya fasulyesi, son derece zeki ve sağlıklı bebek için önemli. Bol soya fasulyesi veya onu da yiyemiyorsa, soyanın hapları veya granül şeklinde preparatları var. Bunlardan tüketmesini öneririm.

DİYET ÖNERİLERİ

Kilo vermesi gerekenlere ise sağlıklı bir diyet önerilerim:

Akşam hafif ve erkence yenmeli. Çünkü yazın oldukça geç saatlerde ağır yenebiliyor. Her şeyden önce beden tipini bilip, ona göre doğru beslenilmeli. Bol yeşil çay tüketilmeli. Bol ılık sıvı alınmalı. Ve mutlaka günde yarım saat kadar sabah erken veya akşamüstü saatlerinde orta tempoda yürüyüş, egzersiz yapılmalı. Yeşil elma, nane ve zerdeçal kokularını sık sık koklamak, iştah merkezini baskılar, o konuda da yardımcı olabilir.

YAZ VE SPOR

Yazın, çok aşırı terleten ve çok fazla vitamin, iyon ve mineral kaybettiren sporlara karşı dikkatli olunmalıdır. En güzeli, suyla beraber yapılan sporlar. Yüzme gibi... Böyle bir imkanımız yoksa, en güzeli dışarıda yürüyüş. Ancak öğle sıcak saatlerde değil, sabah erken veya akşam saatlerinde ve tok karnına değil, yemekten minimum yirmi dakika, yarım saat sonra.

YAZIN RİSKLİ HASTALIKLAR

Yazın en çok ishallerle karşılaşılmaktadır. Özellikle iki günü geçen bir ishalde halsizlik, kırıklık, ateş de ekleniyorsa, mutlaka bir sağlık kuruluşuna veya doktora başvurmak gerekir. İshaller dışında güneş çarpması, güneş alerjileri de çok sıktır. Ozon tabakası delindiğinden beri aşırı güneşlenmemeye karşı veya yüksek koruyucu faktörlerle güneşlenme yönünde çok uyarılar var. Üçüncüsü ise, ciddi bir hastalık gibi görünmemekle beraber, yazın kronik yorgunluk sendromuna çok sık rastlanabilir. Bu kronik yorgunluk da özellikle mineral kaybı, yeterince sıvı almama, yeterince vitamin takviyesi almamaya bağlı yaz yorgunlukları çok sık olabilir.

Dr. Ender SARAÇ

Aile Hekimliği Uzmanı

Ayurveda Uzmanı