LATEKS ALERJİSİ FARK EDİLMİYOR

[bluemoon24]

Yüzerken kullandığınız bone ve gözlükler kaşıntı yapıyorsa, bebeğinize verdiğiniz emzik onu rahatsız ediyorsa, balon şişirirken hapşırık ve öksürük nöbetlerine tutuluyorsanız bu, lateks alerjiniz olduğu anlamına gelebilir.



Lateks, Hevea brasiliensis adlı kauçuk ağacının süte benzer özsuyudur. Pek çok sentetik kauçuk türüne de lateks ismi verilmekle beraber, bunlar alerjik reaksiyona yol açan proteinler içermez. Suadiye Memorial Tıp Merkezi Alerji ve Göğüs Hastalıkları Bölümü'nden Uz. Dr. İlkay Keskinel, günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün ve materyalin neden olduğu Lateks alerjisi hakkında bilgi verdi.

Paket lastikleri, korseler, yüzücü boneleri ve gözlükleri, prezervatifler, bebek emzikleri, balonlar, oyuncaklar, toplar, silgiler, yapıştırıcılar, halı altlıkları, telefon kordonları ve elektronik cihazların tuşları (bilgisayar klavyesi, hesap makinesi gibi) günlük hayatta karşılaştığımız lateks kaynaklarını oluşturur. Bunun dışında tıbbi girişimlerde kullanılan eldivenler, diş hekimliğinde kullanılan kimi malzemeler, bazı enjeksiyon araç-gereci, oksijen maskeleri, idrar sondaları ve bandajlar da lateks içerir. Ayrıca araba lastiklerinin asfalta teması sonucu atmosfere yayılan lateks parçacıkları da şehir havasında bulunmaktadır. Bu parçacıklar, solunum yoluyla akciğerlere girebilecek kadar küçüktür. Havayoluyla alınan lateks parçacıkları latekse karşı duyarlanmaya neden olur.

Kimler Lateks Alerjisi Riski Altındadır?

Spina bifida adı verilen bir omurga gelişim sorununda, doğumsal idrar yolu problemleri olanlarda ve sık cerrahi girişim geçirenlerde yoğun olarak latekse maruz kalmaları nedeniyle lateks alerjisi riski yüzde 50 kadardır. Lateks eldiven kullanan sağlık personelinde (doktorlar, hemşireler ve laborantlar gibi) risk yüzde 10 civarındadır. Mesleği gereği latekse maruz kalanlarda da (örneğin kauçuk sanayi çalışanları ya da lateks eldiven kullanan kişiler) risk genel topluma göre artış göstermektedir. Bu kişilerin özellikle alerjiye eğilimli oldukları da biliniyorsa, lateks içermeyen ürünleri tercih etmeleri yararlı olacaktır.

Lateks Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?

Kişiden kişiye ağırlığı değişmekle beraber, ciltte döküntü, kızarıklık; gözlerde kızarma, sulanma ve kaşıntı, hapşırık, öksürük, nefes darlığı, burun akıntısı ve şok görülebilir. Döküntü ve kızarıklık gibi belirtiler daha çok lateks içeren ürünlere temas sonucu ortaya çıkar. Nefes darlığı gibi solunum yolu şikayetleri ise lateksin hava yoluyla alınmasıyla görülür. Örneğin, lateks eldivenlerde kullanılan pudraya lateks proteinleri yapıştığından eldiven elden çıkarıldığında bunların havaya yayılmasıyla belirtiler ortaya çıkabilir. Ameliyathane ve yoğun-bakım ünitelerinde bu alerjenik pudranın bol miktarda bulunduğu saptanmıştır. Ağır reaksiyonlar daha çok bedenin nemli bölgelerine ya da cerrahi sırasında iç organlara lateks temasıyla gelişir. Bunun nedeni, alerjenin nemli yüzeylerden vücuda daha hızlı girmesidir.

Bazı besinlerle lateks alerjisi olan kişilerde alerjik şikayetler görülebilir. Buna çapraz duyarlılık denir. Çapraz duyarlılığın nedeni, kauçuk yapısındaki kimi proteinlerin bazı besinlerdeki proteinlerle benzerlik göstermesidir. Bu tür besinler arasında kivi, avokado, kestane, muz, mango, kavun, domates ve daha nadiren elma, armut, üzüm ve şeftali sayılabilir.

Lateks Alerjisi'ne Tanı Koyma

Deri testi ya da kan testi ile lateks alerjisi tanısı konabilir. Kauçuk içeren ürünlerle temas sonrası yukarıdakilere benzer yakınmaları olan kişi hekime başvurmalı ve gereğine göre uygulanacak tanı yöntemi seçilmelidir.

Tedavide İlk Basamak, Sorunun Farkında Olmak!

Lateks alerjisi olduğu saptanan kişi, lateks içeren ürünlerden uzak durmalı ve sorunun farkında olmalıdır. Çoğu lateks içeren ürünün yerine lateks içermeyen eşdeğerlerinin piyasada bulunabileceği unutulmamalı ve alerjisi olan kişi, üzerinde lateks alerjisi olduğunu belirten bir künye/kolye ya da yazılı döküman ve cerrahi girişimlerde gerekebilecek lateks içermeyen eldiven bulundurmalıdır.

Lateks alerjisi olan kişilerin cerrahi girişim öncesi, hekimi bu konuda uyarmaları önerilir. Ameliyat öncesi bu durum bilindiğinde anestezist ve cerrah gerekli tedbirleri alacaktır. Lateks, elbette sağlık personeli için de risk oluşturmaktadır, ancak hekim ya da diğer sağlık personeli, büyük olasılıkla zaten kendi lateks alerjisinin farkında olduğundan buna yönelik önlemleri alacaktır.