GIDA ZEHİRLENMELERİ

[bluemoon24]

Gıda zehirlenmesi, çeşitli bakteriler, parazitler, veya virüsler tarafından bozulmuş yiyecekleri yeme sonucunda ortaya çıkan hastalık durumudur.

Nedenleri

Bakteriler, virüsler, ve parazitler gıda zehirlenmesine neden olabilirler.

Bakteriler

Bakteriler çevremizdeki her yerde bulunurlar. Az miktarda yenen bakteriler, genellikle sorun olmazlar. Ancak, bazı bakteri türleri vardır ki hastalanmanıza neden olabilir. Gıda zehirlenmesine neden olan bakteriler, E. Coli, Clostridium perfringens, bacillus cereus, Stafilokokkus, ve salmonella bakterileridir.

Bakteri türlerinin çoğu, sıcak ve nemli yerlerde çoğalırlar. Eğer yiyecekler uygun ortamlarda soğutulmaz, saklanmaz, veya ısıtılmazsa, bu yiyecekler bakterilriçin harika bir mekan haline gelebilir. Ancak, bir yiyecek uygun bir şekilde pişirilmesine ve yenmesine rağmen, zehirlenmeye neden olabilir. Örneğin, çiğ etin hazırlanmasında kullanılmış ve yıkanmamış mutfak aletlerinde bulunan bakteriler, hazırladığınız yiyeceklere geçebilir. Bu nedenle çiğ etle temastan sonra, mutlaka ellerinizi ve kullandığınız aletleri yıkamalısınız.

Özellikle kırmız et, satışa sunulmak üzere hazırlandığı süre içinde bozulabilir. Örneğin, et daha kasaptayken, E. Coli bakterisinin tehlikeli bir türü ete bulaşmış olabilir.

Salmonella bakterisinden kaynaklanan zehirlenme oldukça yaygındır. Genellikle pişmemiş yumurta, veya az pişmiş tavuk veya hindi etiyle bulaşmaktadır.

Botülizm ise, Clostridium botulinum isimli bakterinin neden olduğu bir gıda zehirlenmesidir. Bu bakteriler, konserve veya vakumlanmış gıdalar gibi havasız ortamlarda çoğalırlar.

Virüsler

Gıda zehirlenmesine neden olan virüsler, genellikle insan dışkısının bulaştığı sularda bulunur. Bu virüsler, istiridye, midye, ve diğer kabuklu deniz ürünlerine geçer. Dışkı ile kirlenmiş sular içildiğinde veya bu deniz ürünleri çiğ veya az pişmiş olarak tüketildiğinde, zehirlenmeye neden olabilir.

Parazitler

Gıda zehirlenmelerinin nedenleri arasında parazitler de yer alır. Parazitlerin neden olduğu en yaygın gıda zehirlenmesi trişinozdur. Trişinoz, domuz etinde bulunan yuvarlak solucanlar nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Semptomları nelerdir?

Gıda zehirlenmesinin semptomları:

*Mide bulantısı

*Kusma

*İshal

*Karın ağrısı

*Bazı durumlarda ateş

Botülizmde ise ateş görülmez, ancak aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:

*Görmede bulanıklık

*Yorgunluk

*Ağız ve boğazda kuruluk

Zehirlenmenin durumuna bağlı olarak, semptomlar birkaç saatle bir kaç ay içinde ortaya çıkabilir. Gıda zehirlenmelerinde, semptomlar genel olarak 30 dakika ile 2 gün içinde görülmeye başlar. Kabuklu deniz ürünlerinin neden olduğu bazı gıda zehirlenmelerinde ise, semptomların ortaya çıkması sadece birkaç dakika alır.

Nasıl teşhis edilir?

Aynı yemekten yemiş pek çok kişinin aynı anda hastalanması genellikle gıda zehirlenmesini akla getirir. Doktorunuz, semptomları ve hastalanmadan önce en son yediğiz yemeği soracaktır. Ayrıca yediğiniz yemekten örnek isteyebilir. Ayrıca bakteri, virüs, veya parazit tespiti için dışkı örneği alınarak testler yapılabilir.

Nasıl tedavi edilir?

Yapılacak olan tedavi, zehirlenmenin şiddetine ve zehirlenmenin nedenine bağlı olarak değişir. Doktorunuz muhtemelen istirahat, özel bir diyet, ve bol bol sıvı gıdalar tüketmenizi önerecektir. Ayrıca kusma ve karın kramplarını önlemek için doktorunuz ilaç verebilir. Bazı gıda zehirlenmelerinde antibiyotik kullanılması gerekir. Botülizmin görüldüğü bir durumda ise, antitoksin bir ilaç almanız ve hastaneye yatmanız gerekebilir.

Nelere dikkat etmeliyim?

*İshali önlemek için kullanacağınız reçetesiz ilaçlara dikkat etmelisiniz. Çünkü, eğer ishal kanlı ise, bu tür ilaçlar daha çok hastalanmanıza neden olabilir. Ayrıca, ilacı kullanmadan önce prospektüsü mutlaka okumalı ve yeterli dozda ilaç almalısınız. Kronik bir hastalığınız varsa, diyare için herhangi bir ilaç kullanmadan önce doktorunuzla görüşmelisiniz.

*Eğer ateşiniz 37.8 C'den fazlaysa, elinizden geldiğince çok istirahat etmelisiniz. Ateş düşürücü ilaçları kullanmadan önce doktorunuzla görüşmelisiniz. Viral hastalığı olan 21 yaşından küçük kişilerde, aspirin Reye's sendromu riskini artırır. Ateşiniz 37.8 C'nin altına düştükten sonra, günlük aktivitelerinize dönebilirsiniz, ancak hareketlerinizin sizi yormamasına dikkat etmelisiniz.

*Eğer kramplarınız veya karın ağrınız varsa, karnınızın üstüne sıcak su torbası veya elektrikli bir sıcak ped koymanız işe yarayabilir. Yanıkları önlemek için, sıcak su torbasını bir havluyla sarmalı veya sıcak pedin ısısını düşük tutmalısınız.

*Mide bulantısı veya ishal durumunda, su, demsiz çay, et suyu çorbası, elma suyu, veya spor içecekleri ve diğer oral rehidrasyom çözeltileri içerek bağırsaklarınızın bir kaç saat rahatlamasını sağlamalısınız. Dehidrasyon riskine karşılık, sık sık az miktarda sıvı gıdalar tüketmelisiniz. Dehidrasyon, özellikle yaşlılar, çocuklar ve sağlık problemleri olan kişiler için çok tehlikelir. Eğer içecekler midenizi bulandırıyorsa, küçük bir parça buzu veya buzlu şekeri emebilirsiniz.

*Diyare veya karın kramplarını kötüleştirmediği müddetçe yemek yiyebilirsiniz. Muz, bisküvi, pilav, makarna, yumurta, tost veya reçelli ekmek, ve elma püresi sindirimi kolay yiyeceklerdir. Birkaç gün süt ürünlerinden ve kafeinden uzak durmalısınız. 2 veya 3 gün sonra normal diyetinize dönebilirsiniz, ancak bu süre içinde muz hariç diğer taze meyveler, taze sebzeler, alkol, yağlı yiyecekler, baharatlı yiyeceklerden sakınmalısınız. Pişmiş havuç, patates ve balkabağı ise yiyebileceğiniz gıdalar arasında yer alır. Eğer yedikleriniz ishali kötüleştiriyorsa, birkaç saat sadece sıvı gıdalar tüketerek bağırsaklarınızın dinlenmesini sağlamalısınız.

Aşağıdaki durumlarda mutlaka doktorunuzu aramalısınız:

*Semptomlar kötüleştiyse

*Hamilelik, yaşlılık, veya kronik bir rahatsızlık varsa, veya bağışıklık sistemi zayıfsa

*Bir yetişkinde halsizlik, veya hareket edememe ortaya çıkmışsa

*Karıncalanma, halsizlik, veya baş ağrısı gibi sinir sistemiyle ilgili semptomlar görülüyorsa

*Diğer semptomlara ek olarak ateşiniz varsa

Etkileri ne kadar sürer?

Tam olarak iyileşme genellikle bir ile beş gün arasında gerçekleşir.

Hamilelerde, 65 yaş üstü kişilerde, veya kronik bir hastalığı olan veya bağışıklık sistemi zayıf kişilerde gıda zehirlenmesi çok şiddetli olabilir. Bu tür durumlarda, doktorunuzu en kısa sürede aramanız son derece önemlidir.

Gıda zehirlenmesini önlemek için neler yapabilirim?

Gıda zehirlenmesini önlemek için dikkat etmeniz gerekenler:

Yediğiniz veya içtiğiniz süt ürünlerinin pastörize olmasına dikkat etmelisiniz.

Şişmiş veya delinmiş konserveleri kullanmamalısınız. Şüpheli görünen veya kokan konservelerin tadına kesinlikle bakmayın. Ayrıca pislik bulaşmış yiyeceklerin görünüşlerinin ve kokularının normal olduğunu unutmayın.

Yemek hazırlamadan, pişirmeden, veya sevis yapmadan önce, ve banyodan çıktıktan sonra, veya hayvanlara dokunduktan sonra mutlaka ellerinizi yıkayın. Ellerinizde yara veya kesik varsa, yemek hazırlamadan önce bir bandajla yarayı sarın. Ayrıca yemek hazırlarken eldiven kullanmalı veya yarayı temiz bir bandajla sarmalısınız.

Taze meyve ve sebzeleri yemeden önce bol suda yıkamalısınız.

Çiğ et için kullandığınız kesme tahtasını ve diğer aletleri, diğer gıdalar için kullanmadan önce yıkamalısınız. Aslında, en iyisi etler için ve diğer gıdalar için olmak üzere iki adet kesme tahtası kullanmanızdır. Mutfak tezgahını temiz tutmalısınız. Mutfak önlüklerini ve havlularını sık sık temizleriyle değiştirmelisiniz.

Donmuş beyaz et, pişmeden önce tamamen çözülmelidir. Kırmızı etin buzdolabında çözülmesini beklemelisiniz, veya mikrodalgada eritmelisiniz. Oda sıcaklığında erimesini beklememelisiniz.

Kırmızı eti ve beyaz eti doğrudan pişirmelisiniz. Tavuk ve hindi eti için 82 C, kırmızı et için 77 C ideal sıcaklıklardır. Etin tamamının piştiğinden emin olmalısınız.

Et, deniz ürünleri, süt ürünleri, yumurta, veya beyaz eti buzdolabında muhafaza etmelisiniz. Buzdolabının dışında 2 saatten fazla kalmamalıdır. Ayrıca buzdolabınızın sıcaklığının 4 C ve altında olmasına dikkat etmelisiniz.

Evde konserve hazırlarken, yiyeceklerinizin düdüklü tencerede 121 C'de 30 dakika pişmesini sağlamalısınız.

Zehirlenmeye yol açan bakteri, virüs, veya parazitlerin yayılmasını önlemek için, gıda zehirlenmesi görülen kişinin, diğer insanlarla çok yakınlaşmaması gerekir. Odadan ayrılırken, ellerinizi sabun ve sıcak suyla yıkamalısınız. Diğer insanlar için yemek hazırlamamalısınız. Eğer yemek hazırlamak zorundaysanız, yemek pişirmeden ve servis yapmadan önce ellerinizi yıkamalısınız. Restoranda, veya markette çalışıyorsanız, diyare tamamen geçene kadar ve doktorunuz işinize dönebileceğinizi söyleyene kadar, iş yerinize gitmemelisiniz.