Aşırı terleme sosyal yaşamı etkiliyor

[bluemoon24]

Bir çok faydası bulunan ve fizyolojik bir mekanizma olan terleme, kimi zaman sosyal bir sorun haline gelerek kişilerin yaşam kalitesini düşürebiliyor. Terleme hakkında bilgi veren Anadolu Sağlık Merkezi'nden Aile Hekimi Dr. Kürşad Terekli, Terlemeyle birlikte vücuttan su ile birlikte az miktarda tuz, üre, ürik asit ve çeşitli toksik maddeler atılırdedi. TERLEME SAĞLIĞIN BELİRTİSİ

Normal bir yetişkinde, yaklaşık 2 ila 4 milyon tane ter bezi bulunur ve bunlardan günde ortalama 500 cc civarında ter salınır. Bu salgının temel fonksiyonu vücut ısısının kontrol altında tutulmasıdır. Hava sıcaklığı veya egzersiz gibi nedenlerle vücut ısısında artış olduğunda, salınan terin bir kısmı vücuttan buharlaşarak uzaklaşır ve bu sayede soğutma sağlar.



AŞIRI TERLEME İKİ ŞEKİLDE GöRüLüR

Terlemenin günlük hayatı etkileyecek kadar aşırı olması durumuna insanların yüzde 1'inde rastlanır. Aşırı terlemenin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, en sık rastlanılan açıklama sempatik sinirlerin bazen doğuştan gelen ve hiçbir nedene bağlı olmayan bir şekilde çok yüksek seviyede çalışmalarıdır. Belirtileri genelde çocukluk ve ergenlik çağlarında başlar ve hayat boyu devam eder. Genelde el, koltuk altı, yüz ve ayak gibi bir veya birkaç bölgede görülen aşırı terlemeye primer hiperhidroz adı verilmektedir.



Altta yatan hormon veya metabolizma bozuklukları, bazı enfeksiyonlar, hastalıklar ve psikiyatrik bozukluklar, bazı ilaçların yan etkileri veya aşırı kilo gibi nedenler de aşırı terleme yapabilir, bu duruma ise sekonder hiperhidroz denilmektedir ve terlemede artış belli bir bölgeden çok vücudun genelinde görülür. Bu durumda, altta yatan sorunun tedavisi gereklidir. Tedavi seçeneklerine başvurmadan önce, sorunun nedeninin araştırılması ve tedavinin buna göre düzenlenmesi gerekir.



AŞIRI TERLEMENİN SOSYAL SONUÇLARI

Aşırı terleme kişinin sosyal, fiziksel ve mesleki yaşamında çok önemli problemlere yol açabilir, romantik ilişkilerini, iş verimini, eğitim ve kariyer seçimini, ruhsal sağlığını ve yaşam kalitesini çok olumsuz etkileyebilir. örneğin, elleri fazla terleyen kişiler sosyal çekingenlik yüzünden el temasından ve tokalaşmaktan kaçınabilir veya sosyal deneyimlerden kaçınamadıkları zamanlarda ve öncesinde şiddetli iç sıkıntısı yaşayabilirler. Hasta terleyeceği endişesine kapıldığı zaman, terlemesine neden olan uyarılar artarak terlemeyi daha da artırabilir ve de sonuçta gerginlikler ile bunların fiziki sonuçları birbirlerini tetikleyerek hastayı bir kısır döngüye sokabilir.



AŞIRI TERLEMEDE TEDAVİ SEÇENEKLERİ

Aşırı terlemenin tedavisinde cerrahi ve cerrahi dışı metotlar kullanılabilir. Genel olarak, ilk önce ağızdan alınan sistemik ilaçlar, haricen sürülen kremler ve losyonlar, botoks enjeksiyonları veya iyontoforez gibi metotlar denendikten sonra istenen sonuç elde edilemiyorsa cerrahi denenmelidir. Cerrahi dışı metotların en olumsuz tarafları etkilerinin geçici olmaları ve bu nedenle belli aralıklarla tekrarlanmalarının gerekmesidir, ancak özellikle hafif vakalarda etkili sonuç verebilirler.



İlaç Tedavileri

Hiperhidroz tedavisinde kullanılan ve tedavi başarıları değişken olan bazı seçenekler mevcuttur. Beta-blokerler, antidepresanlar ve bazı antikolinerjik ilaçlar bir süreliğine faydalı olabilirler. Ancak terlemeye etkili olmaları için alınmaları gereken dozlarda ortaya çıkan çeşitli yan etkileri nedeniyle genelde önerilmezler.



Terleme önleyiciler

Tedavide ilk seçenek olan terlemeyi önleyici merhemler ve spreyler hafif ve orta şiddetli sorunu olan hastalarda kullanılabilir. Çoğu kozmetik ter önleyicide de yer alan aluminyum tuzlarının hiperhidrozisli hastalarda etkili olmaları için çok daha yüksek konsantrasyonlarda kullanılması gerekir. Haftada 2-3 kez sorunlu bölgeye sürülür ve ömür boyu kullanılması gerekir, ancak zamanla etkisi azalabilir ve ciltte tahrişe yol açabilir. Kullanımdan hemen önce banyo yapılmamalı ve de zedelenmiş ya da tahrişli deriye uygulanılmamalıdır.



İyontoforez tedavisi

El ve ayakta olan aşırı terlemede kullanılır. Elektrolit solüsyonuna batırılmış eller ve/veya ayaklara düşük voltajlı elektrik uygulanması prensibine dayanır, kesin etki mekanizması bilinmemektedir. Zaman alıcı ve özel cihaz gerektiren masraflı bir metottur. Başlangıçta daha sık, ortalama haftada bir yapılan 1-2 aylık bir tedaviden sonra şikayetler 1-3 ay süren bir azalma sağlayabilir, sonra tekrarı gerekir. Gebeler, kalp pili olanlar ve metal ortopedik protezi olanlarda uygulanamaz. Hafif ve orta şiddetli hastalıkta etkili olabilmektedir.



Botox tedavisi

Clostridium botulinum adlı bakterinin ürettiği bilinen en ölümcül zehirlerden biri olan botulinum toksini, çok düşük ve uygun dozlarda kullanılarak koltuk altı, el ve ayaktaki aşırı terleme sorununa çözüm sağlayabilmektedir. Bu toksin ter bezlerini uyaran sinirlerde uzun süren bir felç benzeri etki ortaya çıkararak terlemeyi birkaç kat azaltır. Terleyen bölgeleri belirginleştiren çeşitli boyama metotları ile ciltteki hedef bölgeler belirlendikten sonra, kremler ile cilt uyuşturulur ve ince uçlu iğnelerle acıtmadan cilt içine ilaç enjekte edilir. İşlem yaklaşık yarım saat sürer ve etkisi kısa sürede ortaya çıkar. İstenen etki 12 aya kadar devam edebilir, etki azaldığı zaman ise enjeksiyonun tekrarlanması gerekir. Genelde botox alerjisi olanlar, hamileler ve myasteni veya MS gibi kas-sinir hastalığı olanlar haricinde genç yaşlı çoğu kişiye uygulanabilmektedir.



Cerrahi Tedavi

Diğer tedavi seçenekleri denendikten ve cevap alınamadıktan sonra, uygun olan kişiler seçilerek cerrahi tedavi uygulanabilir.



Ter bezlerinin sayısının azaltılması için koltukaltı derisinin cerrahi olarak çıkarılması veya koltuk altı cildine yüzeysel liposuction uygulaması ile ter bezlerinin alınması da aşırı terleme tedavisinde kullanılan yöntemlerdir, ancak bu metotlar hiperhidroz sadece koltuk altına izole ise tercih edilmektedir. El ve koltuk altında birlikte hiperhidroz olduğu durumlarda etkinliği en yüksek ve en popüler cerrahi metot, ETS diye kısaltılan Endoskopik Torakal Sempatektomi'dir. Bu metodu deneyimli göğüs cerrahları ve plastik cerrahlar uygulamaktadır.



EL VE KOLTUK ALTINDA ETS YöNTEMİ

özellikle el ve koltuk altı terlemelerinde uygulanan ETS, göğüs boşluğundan geçen sempatik sinirlerin etkisiz hale getirilmesini sağlar. Cerrahi teknik olarak sinirin kesilmesi, yakılması veya titanyum klipslerle ezilmesi şeklinde seçenekler mevcuttur ve de bunların hepsinde çözüm kalıcıdır. İşlem bir saat kadar süren genel anestezi altında yapılır. Koltuk altında 1 cm kadar küçük 1-2 delik açıldıktan sonra sokulan kamera ve küçük aletlerle işlem gerçekleştirilmektedir. Başarılı olunmuşsa ameliyatın etkisi hemen ortaya çıkar ve hasta uyandığında ellerini kuru ve sıcak hisseder. Ameliyattan sonra 1-2 gün veya daha az süre içinde taburcu olunup kısa sürede normal çalışma düzenine dönülebilir.



Bu ameliyatın yapılamayacağı kişiler genel anestezi alamayacak, ağır kalp-akciğer hastalığı olan, plevra zarında geçirilmiş ameliyat veya hastalığı olan veya tedavi edilemeyen tiroid hastalığı olan hastalardır. Cerrahinin genel risklerine ek olarak, ameliyatın en sık yan etkisi ameliyat edilen dışındaki bölgelerde terlemede artış olmasıdır. Bazen bu artış ameliyattan önceki hali tercih ettirecek kadar şiddetli olabilir, bu durumda işlemin geriye döndürülmesi klipsleme dışındaki metotlarda çok zordur.