İBN RÜŞD sizce ne demek, İBN RÜŞD size neyi çağrıştırıyor?

[bluemoon24]

*



rüşd ün oğlu



dünya daki yeryüzü olayları üzerinde yaşayan cenbetlerle alakası yok dedi kovduk..



avrupa okudu bizde..



dünyada ilahi bir kudret var diyen gazali geleneğiyle köklendik..







Astronomide, kürenin hareketi üzerine bir tefsir yazmıştır: Kitab fi-Hareket el-Falak. Aynı zamanda Almagest'i özetlemiş ve iki bölüme ayırmıştır: kürelerin tanımı ve kürelerin hareketi. Almagest'in bu özeti, İbranice'den Arapça'ya 1231'de Jacob Anatoli tarafından tercüme edilmiştir...



devamı: http://www.atominsan.com/ibn_rusd.htm







Batı' ya Aristoculuğu Öğreten Bilgin:İbn-i Rüşd (Averroes,1126-1198)



İbn Rüşd, yalnız büyük bir filozof değil, aynı zamanda kendisine yapılan baskılara karşın görüşlerinde direnen büyük bir adamdır.



devamı: www.atominsan.com/bati_ve_islam.htm







Endülüs'ün yetiştirmiş olduğu en büyük filozoflardan ve hekimlerden birisi olan İbn Rüşd (1126-1198) ...



devamı: www.bilimtarihi.gen.tr/kimkimdir/ibn_rusd.html







Latince adı Averroes olan İbn Rüşd, İslami geleneklerle Yunan felsefesini bütünleştiren bir felsefeci. Kordoba'da kadılık yapıyor.



devamı: arsiv.hurriyetim.com.tr/tatilpazar/ turk/98/12/13/yazarlar/58yaz.htm







Hakkindaki kitaplar



www.yesevi.org/tdbm/bibliyografya/ibnirusd.html







'Rönesans'ı Bizans Değil Endülüs Tetikledi' başlıklı, Aksiyon dergisinin 442 sayısında yayınlanan yazıdan iktibas edilmiştir





Peki Rönesans'ı kim yaptı?







Söz dönüp dolaşıp nereye geliyor? Yani Rönesansı Bizanstan gidenler yapmadı da kim yaptı, ya da nasıl oluştu? Yukarıda sözü edilen 13. yy dönüşümünden ne kast edilmektedir? Bekir Karlığa "Rönesansın başlangıcının 13. yyda atılan adımlar olduğunu söylüyor. Öncelikle Paris Sorbon Üniversitesi, Londrada Oxford ve Camridge Üniversiteleri kurulur. Üniversitelerin kuruluşu ve buralarda okutulmaya başlayan kitaplar Avrupada önemli düşünce akımlarının doğmasına yol açar. İlk Latinceye tercüme edilen kitaplardan biri İbni Sinanın 4 bin sayfalık "Şifa" sı olur. 20. yyın önemli Ortaçağ tarihçilerinden Ethenjilson "Şifa, Latinceye tercüme edildiği zaman Avrupadaki aydınlar bu eserin büyüklüğü karşısında adeta çarpıldılar, şoke oldular" demektedir. En büyük kütüphanelerinde bile üçbeş din dışı kitap bulunmayan Avrupa için bu eserin tercüme edilmesi kayda değer etki oluşturur, ama tercümelerin ardı arkası kesilmeyecektir. Kısa bir süre sonra İbni Rüşdün eserleri Latinceye kazandırılır. İbni Sina, İbni Rüşd ve Aristonun eserleri Avrupa Üniversitelerinin temel ders kitabı ve el kitabı haline gelir. Ayrıca İbni Sinanın Kanun isimli tıp kitabı da tercüme edilir. Bekir Karlığa bir kitabın altı ayrı tercümesi olduğuna dikkat çekerek tercüme furyasının boyutunu ele veriyor. Hem tercümeler hem de üniversitelerde okutuluyor olması Avrupada yeni bir fikir hareketinin doğmasına yol açar.







İbn Rüşd'ün özgürlükçü yorumu







Akımların en önemlisi üniversitelerde ortaya çıkan İbni Sinacılar (Avisenist) ve İbni Rüşdcüler (Averoist) akımlarıdır. Mehmet Ali Kılıçbay, Aristoteles şarihi olarak İbni Rüşdün özgürlükçü ve ‘liberal yorumunun Avrupanın yenilikçi kanadını çok etkilediğini söylüyor. Zaten İbni Rüşdcülük en büyük düşünce akımlarından biri olarak karşımıza çıkıyor ilerleyen yıllarda. Avisenizm ve Averoizm kısa zamanda Batı üniversitelerinde doktriner birer ideoloji haline dönüşüyor. Kilise bundan rahatsız olur ve bu akımların yaygınlaşmasını önlemek için 20 küsür yasaklama kararı alır fakat başarılı olamaz. Başaramayınca bu görüşlere karşı alternatif görüşler oluşturma ihtiyacını duyar. İbni Sinayı, İbni Rüşdü okuyup onların Hıristiyani yorumlarını ve eleştirilerini yapan insanların yetiştirilmesine çalışılır. Bu bağlamda büyük Albert, Albertos Magnus ve onun öğrencisi Ortaçağın en büyük düşünürü sayılan Saint Thomas gibi düşünürler İbni Sinayı, İbni Rüşdü okuyup eleştirirken, Aristoyu yorumluyorlar ve yeni bir din ve felsefe anlayışını şekillendiriyorlar. Tartışmalar, akımlar derken 13. yy bilim ve felsefe alanında Avrupanın uyanmaya başladığı ‘akıl ve ‘Hiristiyanlık dışı öğretilerle haşir neşir olduğu yüzyıl olarak karşımıza çıkıyor.







Bekir Karlığa yaptığı çalışmada Avrupada hangi üniversitelerde kimlerin İbni Rüşdcü olduklarını ve bu akımın Rönesansa nasıl ön ayak olduğunu uzun uzun anlatıyor. Paris, Londra ve İtalyadaki üniversitelerde İslam düşünürlerinin tesirleri ortaya çıktığı ve fikirlerinin okutulduğu tartışmaya gerek duyulmayacak açıklıkta. Mehmet Ali Kılıçbaya, "Size göre Rönesansın oluşumu nasıldır? " gibi bir soru yönelttiğimde "Konu ortada, şuna buna göresi olmaz" cevabı alıyorum.







Yahudi İbni Rüşdcüler...







İbni Rüşdcülerin değişik üniversitelerde kümelenmesi kiliseyi rahatsız eder. Sözgelimi Paris Sorbondan kovulan İbni Rüşdcüler "Fakülte Dezhar" adında teknik bir üniversite kurarlar vs. Kilise durumdan rahatsız olsa, birtakım yaptırımlar yapsa da İbni Rüşdcülük akımı Avrupaya damgasını vuracaktır. Latin İbni Rüşdcülerinin önde gelen isimleri şöyle: Jena de la Rochelle, Boece de Dasie, Roger Bacon ve Adam de Buckfield, Siger de Brabant, Jena de Jandun, Dante Alighieri, Ayrıca Bologna ve Padoa üniversitesi çevresinde üniversite adıyla anılan Bologna İbni Rüşdcüleri ve Padoa İbni Rüşdcüleri vardır. Bekir Karlığa, yeni araştırmalar çerçevesinde İtalyan Rönesansının kurucusu Dantenin, İbni Rüşdün tesirinde, İbni Rüşd hayranı ve İbni Rüşdü savunan bir kişi olduğunu söylüyor.







İbn Rüşdün eserlerinin İbraniceye çevrilmesiyle ortaya çıkan Yahudi İbni Rüşdcülüğü de kayda değer bir akım olarak ortaya çıkar. İsaac Albalag, Moise de Ranbonen, Levi Ben Gershom, Eliya Delmedigo, Jacop ben Abba Mari, Mois ibnh Tibbon, Connymos ben Canymos ben Meir 40 civarındaki Yahudi İbni Rüşdcülerin önde gelenleri. İbni Rüşd etkisine karşı karşı İbni Rüşdü okuyarak, reddiye yazarak İbni Rüşdden etkilenen Hıristiyan düşünürlerin isimleri ise şöyle Büyük Albert, Saint Thomas, Saint Bonaventure, Robert Kilwerdby, Duns Scot, Gilles de Rome, Raimond Lulle.







Bekir Karlığa, bu düşünürlerin bir kaç şeye karşı çıkarken İbni Rüşdün pek çok fikrini alıp benimsediklerini belirtiyor. Kilise İbni Rüşdcülüğü tümüyle yasaklamasına rağmen İbni Rüşdcüler faaliyetlerini sürdürüyorlar. "1650 yılında kıtanın en kuzeyinde yani bugünkü Polonyada bile Grako Üniversitesinde İbni Rüşdcülerin ders verdiği biliniyor" diyor Karlığa.







Yukarıda sözü edilen İbn Rüşd akımları neyi doğurmuştur sorusuna şöyle bir açıklama getiriyor Karlığa: "Bu hareket üçbeş ana noktayı değiştirdi. Bunlardan birisi bilimle din arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendirmek gereği duydu. Ortaçağda skolastik felsefenin, din adamlarının ‘felsefeye gerek yoktur tezi ret edildi. Çünkü Bizansla Roma Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra kilise felsefenin din karşıtı olduğunu ilan ederek felsefeyi ret etmiş ve felsefe kitaplarını yasaklamışlardı. Bizans bunu çok kez yaptı. İlkin Justinyanus yaptı, 529 yılında Atina felsefe okulunu kapattı ve filozofları sürdü. Bizansta 9. yyda yine bir anti felsefe hareketi var. 13. yyda Bizansta felsefenin lüzumsuzluğu tartışılıyor, ortaya konuluyor. Bizans herşeyi Ortodoks mezhebi çerçevesinde yerleştirmeye çalışıyor. Batıda da aynı şey sözkonusu. Batıda 13.yya kadar felsefe resmen yasaklanmamış ama felsefeye ilgi çok azalmış, hemen hemen hiç yok."







Mehmet Ali Kılıçbay, Rönesansta olan şeyi, "zihniyet devrimi, farklı bir bakış açısıyla bakışın başlaması" olarak yorumluyor. "Hıristiyanlığın ezici tavrına karşı dayanak noktası olarak Hıristiyanlığın olmadığı dönem bulunmuştur."







13. yya yani İslam dünyasından yapılan tercümelere kadar Platonun iki, Aristonun üç kitabı tanınmakta, bir kaç da Hıristiyan filozofun kitabı bilinmektedir. Ki, felsefe denildiğinde din dışındaki bütün bilimler kast edilmekte. Bekir Karlığa bu dönemi şöyle özetliyor: "Demek ki din dışı bilgilere de ihtiyaç vardı. Çünkü Müslümanlara bakıyorlar, din dışı bilgilerle gelişmeye başlamışlar, İslam ilimlerine bakıyorlar, Haçlı savaşları münasebetiyle, Endülüs İslam dünyasına ‘ticaret vesilesiyle geliyorlar. Böylece skolastik kilisenin bu anlayışı yıkılmaya başlıyor. İkincisi milli diller doğuyor. Milli dillerle beraber yeni edebiyat ortaya çıkıyor. Rönesansa kadar edebiyatın temel konusu dini büyükleri, din liderlerini ululamak, tazim etmek iken Rönesansla birlikte dünyevi konulara, dünyevi hazlara da yer veriliyor. Ve üçüncü bir husus insan anlayışı değişiyor. Kaderci, fatalist, ‘teslimiyetçi insan anlayışından araştırmacı mücadeleci çalışan çırpınan insan kültürü ortaya çıkıyor."







16. yy nerede, 13. yy nerede. Ne Bizanstan kaçan on kişinin yaptıkları söylenen şeylere sığınırak yapılan böbürlenme, ne de Batının İslam dünyasından etkilenerek geçirdiği evrimi inkar ederek yeni "yalancı" kahramanlar üretmeye ihtiyaç var. Mehmet Ali Kılıçbayın dediği gibi " Bu eşyanın tabiatına aykırı bir kere..."







Kaynak:Antropoloji