seyh galib

[bluemoon24]

* 18. yüzyıl divan edebiyatı şairlerindendir. divan şiirinin son güçlü temsilcisidir. hüsn ü aşk isimli mesnevisi ve bir de divan'ı vardır.



* adında ve bilmem kaç bin beyitlik şiirlerin bulunduğu ilahi aşkı anlatan kitabın şairidir..



* şeyh galib 1757 yılında istanbul'da doğdu. kuvvetli bir tasavvuf eğitimi içinde yetişen babası, mevleviliğe ve melamiliğe bağlı şiirle de uğraşan, kültürlü bir kişiydi. şeyh galib'in dedesi mehmed efendi de mevlevi tarikatı aydınlarındandı. galib ilköğrenimini babasından gördü. hamdi adlı bir bilginden arapça dersi aldığı ve kendisine esad mahlasını veren süleyman neşet'ten de öğrenimi sırasında faydalandığı bilinmektedir. çok genç yaştayken güçlü bir şair ve geniş kültürlü bir aydın olarak tanındı.







ilk şiirlerinde esad mahlasını kullandı. bu adın başkalarınca benimsendiğini görerek galib adını kullanmaya başladı. her iki mahlası birlikte kullandığı görüldü. henüz 24 yaşındayken divan sahibi olan şair, 26 yaşlarında türk edebiyatında mesnevi türünün en başarılı örneklerinden biri sayılan "hüsnü aşk" adlı eserini tamamladı. bir yıl sonra konya'da mevlana dergahında çileye girdi, fakat ayrılığına dayanamayan babasının isteği üzerine çilesini tamamlamadan istanbul'a döndü.







yenikapı mevlevihanesinde yeniden çileye girdikten sonra hücreye çıktı. sütlüce'deki evinde, 1791 yılına kadar ilimle ve eser yazmakla uğraştı. bu tarihte galata mevlevihanesi şeyhliğine getirildi. sekiz yıl kadar süren dergah şeyhliği sırasında sultan üçüncü selim, valide sultan padişahın hemşiresi beyhan sultanın yakınları arasında yer aldı. bunun sonucu olarak sultan üçüncü selim ve valide sultan'da harap bir durumda olan dergahı ve kasımpaşa mevlevihanesini tamir ettirdi. 1799 yılında istanbul'da vefat eden şeyh galib'in mezarı galata mevlevihanesinin avlusundaki türbededir.



* hosca bak zatina kim zubde-i alemsin*



merdum-u dide-i ekvan olan ademsin sen







divaninda gecen bu beyti pek meshurdur. ucuncu bolumde tekrar edilen beyit olsa gerek...



* sebk i hindi tabir edilen hint tarzini divan edebiyatinda en ustaca kullanan buyuk sair. divan sairlerinin kullanimini pek tasvip etmedigi bu tarzi ustaca kullanmis ve zirveye ulasmistir. baslatmis ve tuketmistir...



* 'Hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen



Merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen.'



mısralarının yazarı olan okunası kişi.



* Çok sevdiği arkadaşı, sırdaşı Esrar Dede'nin ölümü üzerine yazdığı şiir







Kan ağlasın bu dîde-i dürbârım ağlasın



Ansın benim o yâr-ı vefâdârım ağlasın



Çeşm ü dehân u ârız u ruhsârım ağlasın



Başdan başa bu cism-i siyehkârım ağlasın



Ağyârım ağlasın bana hem yârım ağlasın



Gûş eyleyen hikâyet-i Esrâr'ım ağlasın



Nâdîde bir güher telef etdim dirîg u âh



Hâk içre defnedîp gerü gitdim dirîg u âh







Zât-ı şerîfi âleme bir yâdigâr idi



Fakr u fenâ vü aşk u hüner berkarâr idi



Her şeb misâl-i şem benim ile yanar idi



Sâve gibi yanımda enîs-i nehâr idi



Hakkâ tamâm âşık idi yâr-ı gâr idi



Bir kaç zaman muammer olaydı ne var idi



Allâh verdi aldı yine kurb-i Hazrete



Biz kaldık ile intizâr rûz-i kıyâmete







Âhir nefesde sohbeti oldu muhabbet âh



Bir yâre urdu bağrıma âh derd-i firkat âh



Gelmezdi hîç kalb-i fakîre bu sûret âh



Ey kâş etmeyeydim o âşıkla sohbet âh



Telh etdi kâmımı o zehrnâk şerbet âh



Eyvâh elden o gül-i handânım aldı mevt



Esrâr'ım aldı cümle dil ü cânım aldı mevt







Meydân-ı Mevlevîde nişân âşikâr edip



Pervâz ederdi şevk ile Ankâ şikâr edip



Eylerdi nây u defle semâ âh u zâr edip



Bulmuşdu kân-ı matlabı Hak'da karâr edip



Almışdı müjde kûyuna yârın güzâr edip



Gitdi ne çâre Gâlib'i hasretli yâr edip



Olsun visâl-i Hazret-i pîrânla kâmyâb



Kıldı karîn-i kabri Fasîh-i felekcenâb



* ah mine'l-aşk ve hâlâtihî



ahraka kalbî bi harârâtihî









* bir şûlesi var ki şem-i cânın



fânûsuna sığmaz âsumânın





* husn u ask ile ilgili olarak:







esrarını mesnevi'den aldım



çaldım veli miri malı çaldım







diyerek mevlana ve eseri mesnevi'ye olan borcundan bahseden büyük şair.



* hüsn ü aşk ile ilgili olarak:







"esrarımı mesnevî'den aldım



çaldımsa da mîri malı çaldım."







diyerek mesnevî'nin büyüklüğünü ve aynı zamanda mevlânâ'nın bu eserinin artık halka mâl olduğunu anlatmaya çalışmış büyük şair.







ayrıca:







"zannetme ki şöyle böyle bir söz



gel sen dahî söyle böyle bir söz."



* "şiir tuzaklarla dolu bir vadidir" lafı meşhurdur.



* hüsn ü aşk'dan bir beyit:







hargehleri dud-ı ah-ı hırman



sohbetleri ney gibi heb efgan







manası: yokluk ahının dumanları çadırlarıdır, sohbetleri de hep ney gibi feryatdır.



* giydikleri temmuz güneşi



içtikleri cihanı yakan alev



vadileri üzüntü sırçasının kumu



kumlar sayısınca hüzün ve yas



çadırları yoksulluk ahının dumanı



konuşmalar ney gibi hep iniltili



ektikleri kıvılcım tanesi



biçtikleri parça parça kalp



onlar ki söze can verirler



"hayyam o kabiledendi" derler



sattıkları hep candır



aldıkları gizli yürek iniltisidir. şeyh galip. *



* "gizlesem de aşikar etsem de canımsın benim" diye güzel kelamlar etmiştir kendileri.



* "Hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen.



Merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen."







Diyen şair. Başka ne demeli ki.



* mevlevi dededir.*



mutasavvıf özellikler taşır.



sebk- i hindu tarzını uygulamıştır.



eserlerinde ilahi aşkı işlemiştir. hüsn- ü aşk' ı 26 yaşında yazmıştır.



* "her renge boyan da renk verme" demiş büyük şair.



* mevlana'nın mesnevisini 11 kez okumuş , mevlana'yı hem tarikatta hem de şiirde yol gösterici kabul etmiş büyük divan şairi.



* 26 yaşında hüsn ü aşk gibi ölümsüz bir eseri bizlere bırakabilmiş olan değerli şair ve mutasavvıf. aldığı mevlevi geleneği sayesinde yazdığı eseri sade bir mesneviden çok öte özelliklere sahiptir. dizelerinde de belirttiği gibi kalemini ney gibi kullanmış ve bizlere ondan duyduğu sesin ilhamıyla mevleviliği ve tasavvuf yolcusunun o meşakkatli yolda geçirdiklerini anlatmıştır.







Tek Hüsn için Aşk âh kılsın



Dünya yıkılırsa hâ yıkılsın







dizeleriyle de derviş ve allah aşkını sembolize ederken. hüsn adlı bir kızdan



* , ve aşk



* adlı bir oğlandan bahsetmiştir. bunun gibi birçok sembolik ifadeyle bize ilahi aşkın serüvenini en mükemmel şekliyle aktarmıştır. *



* "Biz bambaşka bir delilik yoluna düşmüş yepyeni yolcularız.





* Oklarıyla dolu okluğa benziyoruz.



Yurdumuzda yolculuk etmekteyiz.



Aşkla yanıp yakılmadıkça yaşamayı, uzun bir ömre sahip olmayı istemeyiz.



Kıvılcım gibi ölünceye dek böyle yanarak gideriz biz.



Akıl tımarhanesinin kafesinde beslenmiş kuşlarız.



Boynu zincirli delileriz biz.



Yerimiz gözdür, gönüldür.



Ateşle sudan meydana gelmiş mücevheriz."







titreten misralar...