hüzün

[bluemoon24]

el ayak çekilince insanı saran duygu...

güzel bir cahit berkay eseri.dinlenildiği 3-5 dakikalık süreç içinde hüzünlendirir insanı.

doğum gününde hiç bir sevdiğinin yanında olmaması,yağan karla başbaşa kalmak,ne yapacağını bilememek ve de nasıl mutlu olacağını bulamamak..işte hüzün *

bu duyguya sahip kişiye sımsıkı sarılınır ve 'ömür boyu seni seveceğim' denir. böyle alırsın başını göğsüne yaslarsın her zaman yanında olacağını ona hissettirirsin. *

düşününki dünya'nın alakasız bir köşesindeki aç bir insana muhteşem bir yemek verdiniz, işte hüzün onun o anda hissettiklerinin tam tersidir.

otobüse yalnız binip giderken,sevdiklerinin seni uğurladıktan sonra sende oluşan duygu

hüzün ki en çok yakışandır bize, belki de en çok anladığımız *

yağmur yağarken hissedilmesi kuvvetle muhtemel duygu.

sevgisi ne kadar büyürse o kadar içinde tutan kişinin bakışlarına yapışan şey..



iç kapanıklığı, gönül üzgünlüğü, gam, keder, sıkıntı
hüzün kişilere farklı yoğunluklar taşıyan bir içlenme...

ve tanımı benzeri birçok kelime tanımıyla karıştırılan kavramlar arasında



şair "içlenme sanatı" demiş adına...

hafif melal kokulu ama içinde ironik bir mutluluk bulunur, geçmiş adına duyulan hislerdir esasında. iki uç noktayı bir arada yaşama sanatıdır. evet, sanattır aslında hüznü yaşamak.



ahmet inam da demiş: "hüzün, yoğun yaşamlara yağar. süzülmüş yaşam tortusudur. hüzün melankoli değildir. başımıza gelmez. biz gideriz hüzne. biz hüznü beklemeyiz. hüzün bizi bekler. damıtıktır.

oysa hüzün işçilik ister. çaba. ustalık. hüzün doyuran toplumlarda, kültürlerde uğrar bize. osmanlının son dönemi örneğin hüznü solur.

...

yoğun acı, ama mütebessim akıl, ama duygu komşusu isyan, ama edebli bir sonbahar ikindisi ama, uzun bir güneşli kış sabahı ama, sıcak uçurumdan aşağı, ama göğe tırmanıyormuşcasına."



gözlerimizi yaşanmışlıklara, geçmişe çevirdikçe duyduğumuz hüzün kaçınılmazdır elbet ama faydasız, bunun garip ironisini alainın satırlarından anlamak mümkün:



"düşünce hüzne kanat takar ve onu göklerde süzülen bir keder haline getirir: oysa kafamı çalıştırıp da bu kanatları koparabilirsem yalnızca yerlerde sürüklenen bir kederim olacak demektir hep ayaklarımın dibindedir, ama gözlerimin önünde değildir. yalnız, işin kötüsü şu ki, biz hep çok yükseklerde uçan bir kederimiz olsun isteriz."



hüznü kabullenmek, onunla barışık yaşamak verdiği elemin yanında ruhun diriliğini görüp mutluluğu tatmak...

hüznün dnası çözülmüştür.



gönül gönensinde hüzün:



"acıyla mutluluğun uyumu."



"hem bir doğal afettir hüzün, hem en büyük muhalefet: hem anlık, hem sürekli."



"insalığın yüreğinde duradan büyüyen kızıl-kara bir gelincik" olduğundan bahsetmiştir.



iskender palanın "hüzün ki en ziyade yakışandır bize" başlıklı yazısında güzel betimlemeler vardır:



"hüzün, bir hazin kelime. ayrılık gibi, hicran gibi ama mutluluk gibi de."



"...hüzün gözyaşı olur, bazen bir eylül bulutundan dökülüp dilemmalarımıza karışır bazen kanuni mersiyesinden akıp güneşlerimizi buharlaştırır. paramparça olmuş kutsal kitapların mürekkeplerini dağıtır bazen..."



"... hüzün söz olur yarı yolda bırakılmış yeminlerin ve vaadlerin pençesinden yüz gösterir kimi, kimi bir elyazmasının derkenarına yazılır bir ayrılık türküsü niyetine

... sabahların kokusuna karışan bir pişmanlığın terennümüdür bazen ve hazan da gecelerin korkusunu damıtan bir şarkının dizesi."



"...hüzün bazan en büyük umutlara gebedir.

fuzulilerin galiblerin kinayeleri ve tevriyeleri onun üstüne yazılır.

hüzün, her hale şükretmenin diğer adıdır. hüzün seyerandır maverada. hüzün, özleyiştir.

hüzün ki en ziyade yakışandır bize!"



yahya kemal: "byronu bedbaht eden melal rurhumda vardı."



ahmet hamdi tanpınar "mavi, maviydi gökyüzü" adlı şiirinin son iki dörtlüğünde yaşanmakta olan hüznü konuşturmuştur:



"...



birden gülümseyen yüzün

sabahların aynasında

ve beni çıldırtan hüzün

iki bakış arasında



kimbilir şimdi nerdesin?

senindir yine akşamlar

merdivende ayak sesin

rıhtım taşında gölgen var."



sait faik yaşama dolanmış hayat dolu hikayelerinin yanında "yeis" adlı şiiriyle ufak ayrıntılardan mutlu olan kimliğini bırakmış ve hüznü: eski aşkını taze sevgilisini sevmeye çalışırken gördüğü anlarda duyduğu isyanı kendi edebiyatına zıt bir dille sunuyor:



"akşam üstleri geliyor

tam insanlar işte çıkarken.

salkım salkım tramvaylardan

bir güzel çocuk yüzüyle gülümsüyor

namussuz, akşam üstleri geliyor.



neremden yakalıyor bilmiyorum

ben tam sevmeğe hazırlanırken

on altı yaşındaki sevgilimi.

elini elimle tutmak

yirmi dört saatte bir

sıcak bir laf dinlemek isterken..

rezil... tam o saatlerde geliyor!"



hüznün insana verdiği kırılganlığı tatmak... fakat bu kırılganlık hoş bir havadadır hem tatlı hem de oldukça acıdır. "çakıl" adlı şiirinde bedri rahmi eyüboğlu betimler bu bu güzelliği:



"seni düşünürken

bir çakıl taşı ısınır içimde

bir kuş gelir yüreğimin ucuna konar

bir gelincik açılır ansızın

bir gelincik sinsi sinsi kanar

..."



ölüm korkusunu nefesinde ve dizelerinde yaşatan cahit sıtkı tarancının eserlerinde de yaşam aşkına karşı duyulan ölüm korkusunun yarattığı kaçınılmaz hüznü bulabilirsiniz:



"

...



uzak bir iklimin ılık havasında

bütün sevdiklerim hulyamı paylaşır

bense camlar, camlar, camlar arkasında!"



esasında hüznü kabullenmek ve onu parlatmaya alışmak gerekir: melal değildir ki o bize gelsin, bir alıştık mı koşarız hüzne yaşamın zevkine karşı bir durak gibi atilla ilhan demiş:



"...

hayat zamanda iz bırakmaz

bir boşluğa düşersin bir boşluktan

birikip yeniden sıçramak için

elde var hüzün"



hüznü hayatın güzellikleri arasında görmek işte bütün mesele budur:

can yücel iki muazzam dizeyle açıklamış:



"sararıp dökülmeden önce kızaran yapraklar ki onlar

şan verdiler ortalığa bütün bir sonbahar"

bazen bir çekmeceden çıkar gelir, bazen bir ezgiden..

bazen bir su birikintisinden bazen unutulmaya yüz tutmuş bir çocukluk anısından..

en çok, ama en çok da susam sokağını hatırladığımda gelir oturur yüreğimin en orta yerine...

hüzün ki en çok yakışandır bize der ya şair, öyle işte..

büyüyoruz ne çare..



maskeler çıkarıldığında görülebilen yüzümüzdür hüzün. en yalansız, en yalın, en gerçek halidir insan denen yalnız yaratığın.



Kaynak: İtüSözlük